| Հովհաննես Բ Գաբեղենցի | |
| Ованес Б Габегенци | |
| |
| Այլ անուններ: | Գաբեղյան |
| Անգլերեն: | Hovannes Gabexenci |
| Հայերեն: | Հովհաննես Բ Գաբեղենցի |
| Ծննդավայրը: | Սյունձեղուն, Գաբեղյանք գավառ |
| Մահվան տարեթիվը: | 574 |
| Մահվան վայրը: | Կոստանդնուպոլիս, Թուրքիա |
| Համառոտ տվյալներ: Ամենայն հայոց կաթողիկոս: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է Գաբեղյանք գավառի Սյունձեղուն գյուղում:
Մահացել է 574թ. Թուրքիայի մայրաքաղաք Կոստանդնուպոլսում:
Աշխատանքային գործունեություն
- 557թ.՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս:
Այլ
- Հաջորդել է Ներսես Բ Բագրևանդցուն:
- Նրա օրոք, մոտ 564թ. Սյունիքի Վահան իշխանը դուրս է եկել Հայաստանի մարզպանի հպատակությունից և ենթարկվել Ատրպատականի մարզպանին:
- Սյունյաց և Արցախի եկեղեցիները դուրս են եկել Հայոց եկեղեցու նվիրապետական համակարգից, որի հետևանքով այս երկրամասերում ուժեղացել է նեստորականների ազդեցությունը:
- Հովհաննես Բ Գաբեղենցին Թղթով դիմել է Սյունիքի Վրթանես եպիսկոպոսին և Վահան իշխանին` զգուշացնելով նեստորականության և մյուս հերձվածների սպառնալիքից: Նա Մատթեոս երեցին ուղարկել է Սյունիք` հորդորելու հավատարիմ մնալ Հայոց եկեղեցու դավանությանը, պայքար տանել նեստորականության և քաղկեդոնականության դեմ:
- 570–ականների սկզբներին Սասանյան արքունիքը ջանացել է Աղվանից եկեղեցին հանել Հայոց եկեղեցու ենթակայությունից, ուստի Հովհաննես Բ Գաբեղենցին հատուկ թղթով Աղվանից կաթողիկոս Աբասին և յոթ եպիսկոպոսների զգուշացրել է նեստորականների և քաղկեդոնականների վտանգից, հորդորել հավատարիմ մնալ հայ և աղվանից եկեղեցիների դավանական միությանը: Հայոց կաթողիկոսի թուղթը դրական ազդեցություն է ունեցել: Հովհաննես Բ Գաբեղենցու օրոք Երուսաղեմի 500 հայ կրոնավորների հունաց պատրիարքը հարկադրել է դավանել քաղկեդոնականություն: Կրոնավորները դիմել են Հովհաննես Բ Գաբեղենցուն, խնդրել օգնել իրենց: Վերջինս պատասխան թղթով հորդորել է չհնազանդվել պատրիարքին և հարկ եղած դեպքում հեռանալ Երուսաղեմից:
- 571թ. Հայաստանում ծագած ապստամբության ժամանակ Հովհաննես Բ Գաբեղենցին գործնական քայլերի է դիմել հայ–բյուզանդական դաշինք կայացնելու համար և մեկնել Կ. Պոլիս: Հուստինոս ll կայսրը ժողով է գումարել, որտեղ Հովհաննես Բ Գաբեղենցին ընդունել է նրա և պատրիարքի կողմից առաջարկված երկու եկեղեցիների դավանական միության պահանջը և հաղորդվել կայսեր և պատրիարքի հետ: Հայոց կաթողիկոսի պատվին Սուրբ Սոֆիա տաճարի Ավագ դուռը կոչվել է «Դուռն Հայոց»: Բայց դավանական միության այդ փորձը մերժվել է հայ հոգևորականների կողմից: Կայսեր հրամանով Հովհաննես Բ Գաբեղենցին պահվել է կայսրության մայրաքաղաքում: Հայերի նկատմամբ բյուզանդական իշխանությունների խտրական վերաբերմունքի պայմաններում ելնելով հայաստանցի հոգևորականների կողմից իր նկատմամբ հնչեցրած մեղադրանքից ու սպառնալիքներից` Հովհաննես Բ Գաբեղենցին դադարել է կապեր ունենալ հույների հետ և 572թ. Կոստանդնուպոլսում հիմնել է հայադավանների կրոնական համայնք:
- Հեղինակ է «Ի յայտնութիւն Քրիստոսի» քարոզի, որտեղ լուսաբանել է Հիսուսի աստվածային և մարդկային բնությունների անքակտելի միությունը: Հովհաննես Բ Գաբեղենցու հրամանով հունարենից հայերեն է թարգմանվել «Գիրք էակաց» աշխատությունը, ինչպես նաև Եվտիքես Կոստանդնուպոլսեցի պատրիարքի (553–565, 577–582) «Յաղագս զանազանութեան բնութեան և առանձնաւորութեան» երկասիրությունը, որը պաշտպանում է Քաղկեդոնի չորրորդ տիեզերաժողովում ընդունած դավանանքը:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
- ՀԱՅՈՑ ՀԱՅՐԱՊԵՏԸ - Տ. Հովհաննես Բ Գաբեղենցի (557 - 574):