| Հուսիկ Ա Պարթև | |
| Усик А Партев | |
| |
| Այլ անուններ: | սուրբ Հուսիկ Ա Պարթեվ |
| Անգլերեն: | Husik A Partev |
| Հայերեն: | Հուսիկ Ա Պարթև |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 295 |
| Մահվան տարեթիվը: | 374 |
| Համառոտ տվյալներ: Կաթողիկոս | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 295թ.:
Մահացել է 374թ.:
Աշխատանքային գործունեություն
- 341թ.-ից՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս:
Այլ
- Ամփոփվել է Դարանաղյաց գավառի Թորդան գյուղում:
- Գրիգոր Ա Լուսավորչի թոռը:
- Հաջորդել է հորը՝ Վրթանես Ա Պարթևին:
- Ըստ Մովսես Խորենացու` Վրթանես Ա կաթողիկոսի մահվանից հետո նրան փոխարինեց իր կրտսեր որդին` Հուսիկը: Ըստ Փավստոս Բուզանդի` Հուսիկն իր եղբոր հետ մեծացել է արքունիքում` Տիրան արքայորդու խնամակալությամբ: Տիրանն իր դստերը (հավանաբար քրոջը) 307թ. կնության է տվել Հուսիկին: Սակայն հետագայում Հուսիկն առիթ է ունենում ափսոսալու ամուսնացած լինելու համար, որովհետև նախ` թագավորը նրան ամուսնացրել էր պատանի հասակում` պարտադրանքով, այնուհետև, ինչպես երազով նրան բացահայտվել էր, իր երկվորյակ զավակներն անարժան քրիստոնյաներ էին դառնալու, որոնք «անհաճո պիտի ըլլային Աստուծո»:
- Կաթողիկոս է դարձել կնոջ մահից հետո:
- Ըստ Փավստոս Բուզանդի` Տիրանը, սովորության համաձայն, Հուսիկ Ա Պարթևին 13 նշանավոր նախարարների հետ ձեռնադրության համար ուղարկում է Կեսարիա: Հուսիկ Ա Պարթևի գլխավոր նպատակը քրիստոնեության ամրապնդումն էր: Տիրանն անփույթ գտնվեց երկրի ներքին քաղաքական կյանքի նկատմամբ, մասնավորապես քրիստոնեության պարագայում, ինչն անհրաժեշտ էր աշխարհիկ և հոգևոր իշխանությունների հոգածության, հասարակական կյանքի կայունության և արտաքին վտանգներին դիմակայելու համար:
- Թագավորի թողտվությամբ հայ նախարարներից շատերը հեռանում են քրիստոնեական նկարագրից և վերադառնում հեթանոսական սովորույթներին ու բարքերին: Այդ մասին Փավստոս Բուզանդը գրում է. «Թագավորը և իշխանները մեղքեր էին գործում, զուր տեղն անմեղ արյուն թափում...»: Միայն քչերը, որ ծանոթ էին հունական և ասորի գրագիտությանը, հասկանում էին կրոնը, մյուսներն այն ընդունում էին առանց ջերմեռանդ հավատի և ինչպես երեխաները, որ մանուկ հասակում տարվում են տղայական խաղալիքներով, սրանց պես տհաս մտքերով խարխափում էին պարսավելի գործերի, հեթանոսական սովորությունների մեջ: Իսկ Հայրապետը շարունակ նրանց դիմադրում էր, հանդիմանում, խրատում:
- Փավստոս Բուզանդը գովեստով է խոսում Հուսիկի մասին, ասելով, որ նա մանկությունից ի վեր իմաստությամբ նմանվել է հայրերին: Պատմիչը նրան նմանեցնում է անուշահոտ ծաղկի, համարում ճշմարտության համար մինչև մահ մարտնչող Հայրապետ և քրիստոնեական հավատքի նվիրյալ: «...Ամբողջությամբ և ամեն բանի մեջ հրեշտակակրոն կենցաղ կը հայտնաբերեր, ամեն ինչ Աստուծո պարբևներուն և շնորհածի համաձայն կը կատարեր: ... Ս. Հոգին խոսքը իբրև սուր կը գործածեր իր մեջքին»:
- Տիրանը ցանկացել է ազատվել եկեղեցու հովանավորությունից, ինչը լուրջ տարաձայնություններ է առաջացրել թագավորի և կաթողիկոսի միջև:
- Հուսիկ Ա Պարթևն իր գործակիցների հետ մնում է ոչ միայն առանց քաղաքական իշխանության աջակցության, այլև հանդիպում է նրանց ընդդիմությանը: Նա «ոչինչ էր համարում թագավորի սերը կամ նրա ահը», հանդիմանում և կշտամբում էր նրան և քրիստոնեությունից հեռացածներին: Ըստ Մովսես Խորենացու` Հուսիկի հայրապետության տարիներին Հուլիանոս Ուրացող կայսրը, որ պատերազմում էր պարսիկների դեմ, Հայաստան ուղարկեց տախտակի վրա նկարված իր պատկերը «ուրվական և դիվական նմանությամբ, հեթանոսական պաշտամունքի սովորությամբ»: Նա պահանջեց Տիրանից այն դնել Ծոփքի արքունի եկեղեցում և պատվել:
- Հուսիկ Ա Պարթևը նախատել է Տիրան թագավորին հեթանոսության նկատմամբ նրա ցուցաբերած հանդուրժողականության համար` «սիրով և սաստկությամբ»` պահանջելով թագավորից հետ կանգնել դիվապաշտական սովորույթից և չպղծել եկեղեցին և իր անձը: Բայց թագավորը չլսեց: Կաթողիկոսը տարեկան մի տոնի օր արգելում է թագավորին մտնել եկեղեցի` «Արժանի չես, ինչու ես եկել, ներս միգա» բառերով: Բացի այդ, արգելել է Հայոց արքային Հուլիանոս Ուրացող կայսեր պատկերը դնել եկեղեցում, ոտքերով այն տրորել է ու ջարդել:
- Թագավորի հրամանով կաթողիկոսը բրածեծ է արվել և սպանվել Ծոփքի Բնաբեղ բերդում: Նրա աճյունը տեղափոխվել է Թորդան և թաղվել հոր` Վրթանես Ա Պարթևի կողքին: Հայ եկեղեցին Հուսիկ Ա Պարթևի հիշատակը տոնում է Ս. Ծննդյան Գ կիրակիին հաջորդող շաբաթ օրը կամ Վարդավառի Գ կիրակիին հաջորդող շաբաթ օրը` Ս. Գրիգոր Լուսավորչի «որդւոց և թոռանց» հիշատակի հետ: Կաթողիկոսական գահին Հուսիկ Ա Պարթևին հաջորդել է Փառեն Ա Աշտիշատցին:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
- ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍՆԵՐ ՀՈՒՍԻԿ Ա ՊԱՐԹԵՎ: