| Թովմա Մեծոփեցի | |
| Товма Мецопеци | |
| |
| Անգլերեն: | Tovma Metsopetsi |
| Հայերեն: | Թովմա Մեծոփեցի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1378 |
| Ծննդավայրը: | Աղի, Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 15.05.1446 |
| Մահվան վայրը: | Ակոռ, Հայաստան |
| Համառոտ տվյալներ: Պատմագիր, եկեղեցական, մշակութային և հասարակական գործիչ, մանկավարժ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1378թ. Հայաստանի Արճեշ գավառի Աղի գյուղում:
Մահացել է 1446թ. մայիսի 15-ին Հայաստանի Մասյացոտն գավառի Ակոռի գյուղում:
Կրթություն
- Սովորել է Մեծոփավանքում, Արճեշի գավառի Խառաբաստի վանքի վարդապետարանում, Տաթևի համալսարանում:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1410թ. ստանձնել է Սեծոփավանքի վանահայրությունը և վարդապետարանի րաբունապետությունը, այն ղեկավարել ավելի քան 30 տարի:
- 1441-էձ43թթ. Էջմիածնում օգնել է նորընտիր կաթողիկոսին:
Այլ
- Նրա ուսուցիչներն են եղել Հովհաննես Մեծոփեցին, րաբունապետներ Սարգիս Ապրակունեցին և Վարդան Հոգոցվանեցին, Գրիգոր Տաթևացին:
- Թովմա Մեծոփեցու օրոք Մեծոփա դպրոցը բուռն զարգացում է ապրել, հրավիրվել են ճանաչված մասնագետներ, կազմվել են դասագրքեր, կատարվել տարբեր երկերի մեկնություններ, մատենադարանում ընդօրինակվել, ծաղկվել և կազմվել են հայերեն բազմաթիվ մատյաններ:
- Ուսուցանվել է գրչության արվեստ, պատրաստվել բազմաթիվ գրիչներ, ուսուցիչներ, խմբագիրներ, վարդապետական աստիճան շնորհվել շատ աշակերտների:
- Նա գրել է պատմական, մանկավարժական և ուսուցողական մի շարք գործեր, որոնցից ամենահայտնին «Պատմութիւն Լանկ-Թամուրայ և յաջորդաց իւրոց» երկն է, ընդգրկում է 1386-1440թթ. իրադարձությունները:
- Իբրև ականատես՝ Թ. Մեծոփեցին նկարագրել է Լենկթեմուրի և նրա հաջորդների արշավանքներն ու ավերածությունները, բնակչության գերեվարումը և կոտորածները, հարկային ծանր լուծը, թշնամու դեմ հերոսաբար մարտնչող անհատների նահատակությունները, դպրոցների և նրանց ուսուցիչների գործունեությունը:Երկը XV դ. պատմական հազվագյուտ աղբյուր է Լենկթեմուրի, կարակոյունլուների և ակկոյունլուների ժամանակաշրջանի Հայաստանի և Միջին Արևելքի երկրների պատմության ուսումնասիրության համար:
- Նրա «Յիշատակարանը», որը շարունակում ու լրացնում է «Պատմութիւնը», պատմական փոքր ծավալի գործ է և վերաբերում է Հայոց կաթողիկոսական աթոռը Սսից Վաղարշապատ տեղափոխելու իրադարձություններին:
- Պատմական արժեք ունեն նաև Մեծոփեցու թղթերը, ինչպես և խմբագրած ձեռագրերի բոլոր հիշատակարանները:
- Նա կազմել է լեզվաուսուցողական առաջին դասագիրքը՝ «Յաղագս իմաստութեան անւարժ տղայոց ուսման, խմբագրել և մշակել է կրոնադավանաբանական, ծիս-երաժշտական, մեկնողական, և այլ բնույթի բազմաթիվ գործեր, խրախուսել ուրիշներին՝ երբեմն կատարելով մեկենասի դեր:
- 1441թ. Հովհաննես Հերմոնեցու և այլոց հետ հրավիրել է Էջմիածնի ազգային ժողովը՝ կարևոր դեր խաղալով Հայոց կաթողիկոսությունը Էջմիածնում վերահաստատելու գործում:
- Թաղվել է Մեծոփավանքում:
Նկարներ
Մատենագիտություն
- Թովմա Մեծոփեցի, Պատմութիւն Լանկ-Թամուրւսյ և յաջորդաց իւրոց, Փարիզ, 1860:
- Թովմա Մեծոփեցի, Տիշատակարան, Թ., 1832:
- Թովմա Մեծոփեցի, Յաղագս իմաստութեան անւարժ տղայոց ուսման, դասագիրք, Մատենադարան, ձեռ. № 7117:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Պատմագրութիւն:
- Դանիելի Մարգարեության.Վարդան Արևելցի, Հովհաննես Ծործորեցի, Թովմա Մեծոփեցի.pdf:
- ԳՐԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ :
- Tovma Metsopetsi.
- ՀՈԳԵՎՈՐ ԳՐԱԴԱՐԱՆ:
- ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հիմնարար գիտական գրադարան:
- Հայաստանը XV դարում:
- ТОВМА МЕЦОПЕЦИ.
- Հովսեփյան Գ., Թովմա Մեծոփեցու կյանքը, Վաղարշապատ, 1914:
- Մաթեվոսյան Ա., Գրիգոր Տաթևացին և Մեծոփավանքի դպրոցի հիմնադրումը, ՊԲՀ, 1969, N 2:
- Նույնի, Մեծոփավանքի գրչության կենտրոնը, Էջմիածին, 1997: