| Հայկազ Արամ | |
| Айказ Арам | |
| |
| Այլ անուններ: | Չեքեմյան Արամ Արսենի |
| Անգլերեն: | Haykaz Aram |
| Հայերեն: | Հայկազ Արամ |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1900 |
| Ծննդավայրը: | Շապին-Գարահիսար, Արևմտյան Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 10.03.1986 |
| Մահվան վայրը: | Նյու-Յորք, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ |
| Համառոտ տվյալներ: Գրող: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1900թ. Արևմտյան Հայաստանի Շապին-Գարահիսար քաղաքում:
Մահացել է 1986թ. մարտի 10-ին Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Նյու-Յորք քաղաքում:
Կրթություն
- Սովորել է տեղի Ազգային վարժարանում։
- Հաճախել Կեդրոնական վարժարան, որտեղ սովորել է մեկ տարի ու կես` աշակերտել նաև Հակոբ Օշականին:
Աշխատանքային գործունեություն
- Աշխատել է փորագրանկարողի օգնական նյույորքյան Daily Mirror շաբաթաթերթում:
Այլ
- 1915թ. մասնակցել է Շապին-Գարահիսարի հերոսամարտին, որից հետո 4 տարի ծպտյալ ապրել քրդերի մոտ, որտեղից 1919թ. փախչել է և հանգրվանել Կոստանդնուպոլսում:
- 1919թ. փախել է և ապաստանել Պոլսի որբանոցում:
- Արամ Հայկազը հրաշքով փրկվել է առերես Իսլամ ընդունելով, որպես մահմեդական նա կարողացավ ապրել, մինչ ձեռք կբերեր ազատություն։
- Այդ ժամանակի մասին նրա հուշագրության մեջ՝ «Չորս տարի Քիւրտիստանի լեռներուն մէջ» պատմում է որպես հովիվ և ծառա իր կյանքը, թե ինչպես է պատանուց մեծացել երիտասարդի քուրդ ցեղակիցների և տոհմապետերի մոտ, երբ Թուրքիան դեռևս Օսմանյան կայսրություն էր։
- Հայրը` Արսեն Չեքոմյան, մայրը` Յուղաբեր. հինգ եղբայրներից կրտսերն է:
- Հայկազ գրական անունը իրենից երկու տարով մեծ եղբոր անունն է:
- 1921թ. նա նավարկության է մեկնում դեպի ԱՄՆ, որտեղ ապա աշխատում է փորագրանկարողի օգնական նյույորքյան Daily Mirror շաբաթաթերթում, իսկ գիշերները սովորում է անգլերեն՝ կարդալով համաշխարհային և ամերիկյան դասականներին՝ Կիպլինգից մինչև Բալզակ և Պո։
- 1922 թ. նա սկսում է գրել հայկական հրատարակությունների համար՝ գրական անուն վերցնելով, քանի որ վախենում էր մերժման «խարանից» և 22 տարեկանում Արամ Չեքեմյանը դառնում է Արամ Հայկազ։
- 1924թ. հաստատվել է ԱՄՆ-ում:
- 1971թ. այցելել է Հայաստան:
- Նրա ստեղծագործությունների բնորոշ են լավատեսությունը և պատումի անմիջականությունը:
- Բացառությամբ վաղ տարիների ինքնակենսագրական գործերի՝ նրա աշխատությունների մեծ մասը եղել են հումորային պատմվածքներ և Ամերիկայի ժամանակակից կյանքի համառոտ պատումներ։
- Նրա գործերը խիստ անձնական էին և նա առերևույթ աննշան իրադարձությունների մասին գրում էր բնական, խոսակցական ոճով՝ ի՞նչ կար սենդվիչի մեջ, գնալ սխալ հուղարկավորության, մնալ հիվանդանոցում, իր որդու ավարտելը։
- Նա մանրամասն չի պատմում անցյալի ցավի մասին, այլ այսպես կոչված «կարոտի գրականության» ներկայացուցիչ էր։
- Ժամանակի ամենահայտնի հայ գորղներից է եղել և ստացել մի շարք հայկական գրական մրցանակներ:
- Ամուսնացել է Փարիզում երիտասարդ հայուհու հետ, ում հանդիպել էր Ստամբուլի դպրոցում։ Բնակվել է Նյու Յորքի Քվինս շրջանի Ռիգո Փարք թաղամասում, ունեցել է 2 զավակ՝ մեկ տղա և մեկ աղջիկ։
- Բացի առաջին գիրքը՝ Արամ Հայկազը բոլոր գործերը գրել է հայերեն և հրատարակել Հայաստանում։
- Նա շատ չի խոսել իր գրելու մասին, բայց ասել է. «Կրնամ ըսել, թէ գրականութիւնը օգտագործելով երբեք քարոզչութիւն չեմ ըրած: Մարդու բան սորվեցնելու մտահոգութիւն եւ յաւակնութիւն չեմ ունեցած, բայց Հայ ըլլալուս հպարտութիւնը միշտ ներկայ է ամէն մէկ տողիս մէջ»:
- 2009-ին Երևանում տպագրվել են Մարգարիտ Խաչատրյանի կազմած Արամ Հայկազի նամակների ընտրանին, 2010-ին` «Մոռացված էջեր. 1924-1950» (հատոր Ա), 2012-ին` «Մոռացված էջեր. 1951-1960» (հատոր Բ), 2013-ին` «Մոռացված էջեր. 1961-1966» (հատոր Գ), 2012-ին` «Պատմուածքներ» ժողովածուները։
Նկարներ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
- Հայկազ Ա., Ցեղին ձայնը, հ 1-2, 1949-1954:
- Հայկազ Ա., Չորս աշխարհ, 1962:
- Հայկազ Ա., Պանդոկ, 1967:
- Հայկազ Ա., Կարօտ, 1971:
- Հայկազ Ա., Երջանկութիւն, 1978:
- Հայկազ Ա., Շապին Գարահիսար ու իր հերոսամարտը, 1957:
- Հայկազ Ա., Չորս տարի Քիւրդիստանի լեռներուն մէջ, 1972:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
- ՜լեկտրոնային գրադարան:
- Բանասիրության հանրագիտարան: