| Գրիգոր Խլաթեցի | |
| Григор Хлатеци | |
| |
| Այլ անուններ: | Ծերենց, Բզնունեցի |
| Անգլերեն: | Grigor Khlatetsi |
| Հայերեն: | Գրիգոր Խլաթեցի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1349 |
| Ծննդավայրը: | Խլաթ, Մեծ Հայք |
| Մահվան տարեթիվը: | 27.05.1425 |
| Մահվան վայրը: | Ցիպնավանք |
| Համառոտ տվյալներ: Մատենագիր, բանաստեղծ, մանկավարժ, երաժիշտ, հասարակական գործիչ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1349թ. Մեծ Հայքի Տուրուբերան նահանգի Բզնունիք գավառի Խլաթ քաղաքում:
Մահացել է 01425թ. մայիսի 27-ին Ցիպնավանքում:
Կրթություն
- 1361-1367թթ. սովորել է Ցիպնավանքի Վարդան ճգնավորի դպրցում:
- 1378-1386թթ. սովորել է Սյունիքի Որոտնավանքի համասլարանում:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1367-1377թթ. զբաղվել է քարոզչությամբ:
- 1388թ.-ից դասավանդել է Խառաբաստավանքում (Քաջբերունիք), Սալնապատում:
- 1408թ.-ից դասավանդել է Մեծոփավանքում:
- 1410թ.-ից՝ րաբունապետ:
Այլ
- Առանձնացել է Ցիպնավանքում և շարունակել գրական, մանկավրժական, գրչական գործունեությունը:
- Ընդօրինակել է ձեռագրեր, կազմել ու խմբագրել ժողովածուներ, շարադրել երկեր, վարքեր, մեկնաբանություններ:
- Գրել է նաև ընդօրինակած ձեռագրերի արձակ և չափածո հիշատակարաններ (նշանակավոր է 1422թ. գրված Գանձարանի չափածո հիշատակարանը:
- Գրիգոր Խլաթեցին միջնադարում ավելի հայտնի է դարձել և գնահատվել Հայսմաւուրքի խմբագրման համար, որը մասամբ վերածվել է հայ ժողովրդի պատմության սկզբնաղբյուրի:
- Ծաղկել է նաև ձեռագրեր (Մատենադարան, ձեռ. N 1520, 1521, 3714):
- Գրիգոր Խլաթեցին եղել է գանձասաց, տաղասաց: Հավաքել է նախորդների և ժամանակակիցների շատ ստեղծագործություններ, որպես խազագետ-գրիչ ու տեսաբան՝ կազմել է երգարաններ:
- Նրա գրական գործերից երաժշտածիսագիտական նշանակություն ունեն «Խրատ ժամատեղաց» և «Գովութիւն Սաղմոսի» գրվածքները:
- Հայ միջնադարյան հոգևոր երգարվեստի որոշ հիմնխնդիրների լուսաբանման համար կարևոր են Գրիգոր Խլաթեցու կազմած գանձարանները (Մատենադարա, ձեռ. N 8366, 4011, 5328):
- Գանձարանը համալրել է նոր միավորներով, ստեղծել գանձ-մեղեդի-տաղ-հորդորակի նոր շարքեր:
Նկարներ
Մատենագիտություն
- Գրիգոր Խլաթեցի, Գանձարան, խմբագրում, 1399-1401 (Մատենադարան, ձեռ. N 1520):
- Գրիգոր Խլաթեցի, Ճառընտրի, ընդօրինակում և խմբագրում, 1404-1406 (Մատենադարան, ձեռ. N 1521):
- «Յիշատակարան աղէտից» Գրիգորի Խլաթեցւոյ. Պատմական վիպասանութիւն, հրատարակեց Խալաթեան Գրիգոր, Վաղարշապատ, 1897:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Մաթևոսյան Ա., Մարաբյան Ս., Գրիգոր Ծերենց Խլաթեցի, Ե., 2000:
- Մարաբյան Ս. Տ., Գրիգոր Խլաթեցու պատմագրական երկերը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1977, № 2, էջ 128-136։
- Մարաբյան Սեդա, Գրիգոր Խլաթեցու նամակները.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների», 1978, № 5, էջ 83-88։
- Մարաբյան Սեդա, Գրիգոր Խլաթեցու Տոնականները,- «Էջմիածին», 1985, թիվ 7։
- Թովմա Մեծոփեցի, Պատմութիւն Լանկ Թամուրայ ն յաջորդաց իւրոց, Փարիզ, 1860:
- Աբեղյան Մ․, Հայոց հին գրականության պատմություն, հ․ 2, Ե․, 1946, Էշ 357։
- ԺԵ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ, կազմ․ Լ․ Խաչիկյան, մաս 1, Ե․, 1955։
- Մարաբյան Սեդա, Գրիգոր Խլաթեցու ձեռագրական ժառանգությունը,- «Բանբեր մատենադարանի», թիվ 15, Երեւան, 1986, էջ 173-190։
- Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:
- Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45: