| Արշիլ Գորկի | |
| Аршиль Горки | |
| |
| Այլ անուններ: | Ադոյան Ոստանիկ (Մանուկ) Սեդրակի |
| Անգլերեն: | Arshile Gorki |
| Հայերեն: | Արշիլ Գորկի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 15.04.1904 |
| Ծննդավայրը: | Խորգոմ, Արևմտյան Հայաստանի |
| Մահվան տարեթիվը: | 21.07.1948 |
| Մահվան վայրը: | Նյու Յորք, ԱՄՆ |
| Համառոտ տվյալներ: Նկարիչ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1904թ. ապրիլի 15-ին Արևմտյան Հայաստանի Վանի նահանգի Հայոց ձոր գավառի Խորգոմ գյուղում:
Մահացել է 1948թ. հուլիսի 21-ին ԱՄՆ-ի Նյու Յորք քաղաքում:
Կրթություն
- Նախնական կրթությունն նստացել է ծննդավայրի և Վանի դպրոցներում:
- 1926թ. ավարտել է Նյու Յորքի արվեստի կենտրոնական դպրոցը:
Աշխատանքային գործունեություն
- 5 տարի դասավանդել է Նյու Յորքի արվեստի կենտրոնական դպրոցում:
- Ստեղծագործական առաջին շրջանում հիմնականում ստեղծել է դիմանկարներ, նատյուրմորտներ, բնանկարներ՝ ինպրեսիոնիստների ազդեցությամբ, ապա հակվել վերացարկումնային (աբստրակտ) նկարչությանը:
- Կյանքի վերջին տարինեին ստեղծել է հնչեղ գույներով ինքնատիպ կտավներ:
Աշխատանքներ
- «Նկարիչն ու իր մայրը», Ուիտնի ամերիկյան արվեստի թանգարան, Նյու Յորք, 1928-1932:
- «Այգիներ Սոչիում», 1938 (նախնական անվանումը՝ «Այգիներ Խորգոմում»):
- «Ջրվեժ», «Թեյթ» պատկերաասրահ, Լոնդոն, 1943:
- «Ծաղկավետ ջրաղացի ջրերը», Մետրոպոլիտեն թանգարան, Նյու Յորք, 1944:
- «Ինչպես է մորս ասեղնագործ գոգնոցը բացվում իմ կյանքում», Սիեթլ քաղաքի թանգարան, 1944:
- «Հովեվարք», Ժամանակակից արվեստների թանգարան, Նյու Յորք, 1947:
- «Արորը և երգը», 1947:
Ցուցահանդեսներ
- 1934թ.՝ անհատական ցուցահանդես, Ֆիլադելֆիա:
- 1939, 1945, 2003թթ.՝ անհատական ցուցահանդեսներ, Նյու Յորք:
- 1941թ.՝ անհատական ցուցահանդես, Սան Ֆրանցիսկո:
- 1956թ.՝ Ամերիկյան արվեստի ցուցահանդես, Մոսկվա:
- 1963թ.՝ Ամերիկյան գրաֆիկայի ցուցահանդես, Երևան:
Ձեռքբերումներ
- 2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
- 2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
- 2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:
Այլ
- Գորկու ընտանիքը 1915թ. գաղթել է Երևան: 1919թ. փոխադրվել է Թիֆլիս, ապա՝ ԱՄՆ:
- Գորկի ազգանունը վերցրել է 1925թ.՝ համակրելով ռուս գրող Մ. Գորկուն:
- Գորկի իր նկարներով արժանցել է համաշխարհային հռչակի՝ որպես ժամանակակից արվեստում «սյուռեալիստական էքսպրեսիոնիզմի» սկզբնավորողի:
- Գորկու արվեստի վերացարկված ձևերի գունային խարիսխը նրա մանկության պայծառ հիշատակների՝ Վանա լճի կապույտի, դեղնավուն ավազի, ծիրանի արևախանձ գույնի արձագանքն է:
- Հոգևոր արմատներով Գորկին կապված էր Հայաստանին ու հայ ժողովրդին: 1938թ. նա Հայաստան է ուղարկել չորս պատկեր, 1941թ. Նյու Յորքում կազմակերպված վաճառք-ցուցահանդեսում երկու նկար նվիրել կարմիր բանակին օգնելու գործին:
- 1946թ. հրդեհվել են Գորկու երեսունից ավելի կտավներ, հիվանդացել է քաղցկեղով, որոշ ժամանակ անց ինքնասպան է եղել:
- Գորկու կտավները գտնվում են ԱՄՆ-ի մի շարք նշանավոր, Լոնդոնի «Թեյթ» և Փարիզի Ժ. Պոմպիդուի անվան ժամանակակից արվեստի թանգարաններում:
- 2004թ.-ից Երևանում գործում է «Արշիլ Գորկի» հիմնադրամը:
Մեջբերումներ Արշիլ Գորկուց
- «Հայաստանը ջերմություն և կենսականություն, ուժ, մի յուրահատուկ երջանկություն ու թախիծ ունի: Տխուր, սակայն չհաղթված»:
- «Կյանքս նման է անհանգիստ ծովի, որն ալեկոծվում է տխրությունից ու վշտից... Ես երեք գաղափարների «արտադրանք» եմ՝ մաքրություն, տանջանք և հասունություն։ Տանջանքները հիվանդագին են, բայց անհրաժեշտ։ Ես միշտ զգում եմ մենակությունս, նույնիսկ ընկերներիս և հարազատներիս շրջապատում...»:
- «Վերջերս գիտակցությունս լցվել էր հայկական ծիրանների բույրով: Արվեստանոցումս, անշուշտ, ծիրաններ չկային, բայց բույրը այնքան հստակ էր, որ, կարծես, ծառն էի բարձրացել դրանք պապիկիս համար հավքելու...»:
Մեջբերումներ Արշիլ Գորկու մասին
- «Նա նման է հսկա սառցալեռան, որը 9/10 մասով ընկղմված է օվկիանոսում և երևում է ընդամենը 1/10 մասով: Բայց այն, ինչ երևում է, հզոր է և հրաշալի իր փայլի մեջ» (Ուիլյամ դե Կունինգ, ամերիկացի նկարիչ):
- «Խոսքեր չկան արտահայտելու այն, ինչ իր արվեստում արտացոլել է Արշիլ Գորկին: Նրա փակած դռները բախում են նույնիսկ մահվանից հետո: Բախում են, քանի որ չկա մեկը, ով կկարողանա բանալ դրանք: Դռները կարող է բացել միայն մեկ այլ Գորկի, որը նրա պես անտարբեր կլինի ամենի հանդեպ, բացառությամբ գլխավոր զոհաբերության՝ գեղանկարչության...» (Ալեն Ջուֆրի):
Նկարներ
նկարի նկարագրության տեքստ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
- Արշիլ Գորկի, Նամակներ, Ե., 2005 (հայերեն և անգլերեն):
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Պերեճիքլյան Ա., Հայկականաութիւնը Արշիլ Կորքիի ստեղծագործութեան մէջ, «Հայկազյան հայագիտական հանդես», հ.4, Բեյրութ, 1973:
- Պետրոսյան Ա., Արշիլ Գորկի (Ոստանիկ Ադոյան) (1904-1948), Ե., 2004:
- Schwabacher E., Archile Gorky, N.Y., 1962.
- Mooradian K., Arshile Gorky-Adoyan, Chicago, 1978.
- Waldman D., Arshile Gorky (1904-1948) A. Retrospektive, N.Y., 1981.
- «Արշիլ Գորկի» հիմնադրամ:
- Արշիլ Գորկի, կենսագրություն:
- Արշիլ Գորկի, Հայկական հանրագիտարան:
- Արշիլ Գորկի, Մեծանուն հայեր:
- կարիչ, ում հարգում է աշխարհը, ում չի ընդունում Թուրքիան:
- Արշիլ Գորկու կյանքը:
- Արշիլ Գորկու նկարները:
- Արշիլ Գորկի, AV Production:
- Արշիլ Գորկի, նկարներ:
- Արշիլ Գորկի, թվագրություն:
- Արշիլ Գորկի, 168 ժան:
- Аршиль Горки, творческий путь.