| Թադևոսյան Եղիշե Մարտիրոսի | |
| Тадевосян Егише Мартиросович | |
| |
| Անգլերեն: | Tadevosyan Eghishe |
| Հայերեն: | Թադևոսյան Եղիշե Մարտիրոսի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 12.09.1870 |
| Ծննդավայրը: | Վաղարշապատ, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Մահվան տարեթիվը: | 22.01.1936 |
| Մահվան վայրը: | Թիֆլիս, Վրաստան |
| Համառոտ տվյալներ: Նկարիչ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1870թ․ սեպտեմբերի 24-ին Վաղարշապատ քաղաքում:
Մահացել է 1936թ․ հունվարի 22-ին Հայաստանի Վրաստանի Թիֆլիս քաղաքում:
Կրթություն
- 1879-1881թթ. սովորել է Թիֆլիսի Տեր-Հւսկոբյան պանսիոնում:
- 1881-1885թթ. սովորել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանում:
- 1885-1894թթ. սովորել է գեղարվեստի, քանդակագարծության և ճարտարապետության ուսումնարանում:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1894-1995թթ. դասավանդել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
- 1916թ.՝ Հայ արվեստագետների միության նախագահ:
- 1923թ.՝ Վրաստանի գեղարվեստական ակադեմիայի հիմնադիրներից:
- Գործակցել Թիֆլիսի Հայարտանը:
Գործեր
- «Ռ. Աուրենյանցի դիմանկարը», 1891:
- «Գետաբերան. Պուլդյու», 1902:
- «Հանճարը և ամբոխը», 1909:
- «Իմ անուրջներից մեկը», 1905:
- «Արագած», 1917:
- «Արարատ», 1934:
- «Ա. Շիրվանզադե», 1929:
- «Հ. Թումանյւսն», 1933:
- «Ինքնանկար», 1933:
- «Կոմիտասը», 1935:
- «Դեպի պանդխտություն», 1895:
- «Կեսօրյա ճաշ», 1896:
- «Հոգեհաց. Արտաշեսի մահը», 1910:
- «Տորք Անգեղ», 1910:
- «Արշակ և Փառանձեմ», 1921:
- «Ջան գյուլում», 1907:
- «Ասլան աղա», 1912:
- «Սիսարայի մահը», 1893:
- «Քարոզ ուղղադավաններին», 1896:
- «Տիրամայր», 1917:
- «Հանճարը և ամբոխը», 1909:
- «Քրիստոսը և փարիսեցիները», 1919:
Թատերական ձևավորումներ
- Սոֆոկլեսի «Անտիգոնե», 1907:
- Սեն Սանսի «Սամսոն և Դալիլա», 1927:
Ձեռքբերումներ
- 1935թ.՝ ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ:
- Պրոֆեսոր:
Այլ
- Ե. Թադևոսյանի գործերն աչքի են ընկնում խոր գունազգացողությամբ, ամուր գծանկարով, դասական ավանդույթներով: Լինելով հիմնականում երփնագրող՝ Ե. Թադևոսյանի տաղանդը դրսևորվել է նաև գրաֆիկայի, կիրառական արվեստի, խճանկարի, մանրաքանդակի բնագավառներում: Արժեքավոր են թարմաշունչ ու քնարական բնապատկերները, ինչպես և բազմաթիվ էտյուդները: Նա նախընտրել է աշխարհի իրապաշտական ճանաչողությունը, չսահմանափակվելով սոսկ տպավորությունների վերարտադրությամբ՝ երբեմն հարել սիմվոլիստ, մտայնությանը:
- Դիմանկարչության բնագավառում դրսևորված վարպետությանն ավելի ուշ գումարվել է հոգեբանական խորությունը:
- 1900-ական թթ. սկզբին Եզիշեն առաջինն է կիրառել իմպրեսիոնիզմին հատուկ գունային և լուսաօդային միջոցներ, մինչև 1920-ական թթ. դիմել է նաև կրոնական սյուժեների:
- Մի շարք գործերում նա վերարտադրել է հայկական կոտորածների ու պանդխտության հետ կապված դրվագներ, անդրադարձել իր ժողովրդի վաղ անցյալին , երբեմն հարել հայ հին որմնանկարչության ու կիրառական արվեստի ավանդույթներին:
- Ցուցահանդեսներ է կազմակերպել Երևանում (1919, 1921) և Մոսկվայում:
- Ե. Թադևոսյանի գործերից պահվում են ՀԱՊ-ում (նաև Էջմիածնի մասնաճյուղում), ԳԱԹ-ում, Արևելքի ժողովուրդների արվեստի պետական թանգարանում (Մոսկվա), Վ.Դ. Պոլենովի թանգարանում (Պոլենովո, ՌԴ Տուլայի մարգ):
- Թադևոսյանի անունով Երևանում կոչվել է փողոց:
- 1901թ.-ից բնակվել է Թիֆլիսում:
- Թաղված է Երևանում:
Նկարներ
Ձախից` Եղիշե Թադևոսյան, Վարդգես Սուրենյանց, Մարտիրոս Սարյան, Փանոս Թերլեմեզյան, 1916թ.
«Պուրակում ընթերցող կինը»
«Հանճարն ու ամբոխը», 1909
«Կոմիտաս», 1936
«Նկարչի բարձրագույն արժեքը նրա կոլորիտն է». Եղիշե Թադևոսյան
Փողող Վաղարշապատում, 1921
Ջրանցք և գոնդոլ, 1904
Հանճարն ու ամբոխը, 1909
"Կեսօրյա ճաշը" նկարի էտյուդ (1895)
«Քրիստոսը և փարիսեցիք» նկարի էսքիզ (1919)
«Տորք Անգեղ» առասպելական հերոս (էսքիզ) (1910-ական թթ.)
Ասլան աղա (1912)
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
Տե՛ս նաև
- Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Դրամբյան Ռ. Գ., Եղիշե Թադևոսյան, Երևան, 1955:
- Եղիշե Թադևոսյան (ծննդյան 100-ամյակին նվիրված ցուցահանդեսի կատալոգ), Երևան:
- Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան, Գիրք II:
- Եղիշե Թադևոսյան:
- ԵՂԻՇԵ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆ. ՀԱՅ ԻՄՊՐԵՍԻՈՆԻՍՏԸ:
- ՊԱՆԹԵՈՆԻ ԲՆԱԿԻՉՆԵՐԸ: Եղիշե Թադեւոսյան:
- ԵՂԻՇԵ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆ:
- ԵՂԻՇԵ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆ:
- Թադևոսյան Եղիշե (1870-1936):
- Եղիշե Թադևոսյանի կյանքը եւ գործունեությունը:
- Егише Тадевосян.
- Дом на Анастасиевской.
- Тадевосян Егише Мартиросович — Биография.