| Նազարբեկով Թովմաս Հովհաննեսի | |
| Назарбеков Товмас Ованесович | |
| |
| Այլ անուններ: | Նազարբեկյան |
| Անգլերեն: | Nazarbekov Tovmas |
| Հայերեն: | Նազարբեկով Թովմաս Հովհաննեսի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 04.04.1855 |
| Ծննդավայրը: | Թիֆլիս, Վրաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 19.02.1931 |
| Մահվան վայրը: | Թիֆլիս, Վրաստան |
| Համառոտ տվյալներ: Ռազմական գործիչ, ռուսական ցարական բանակի գեներալ-մայոր: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1855թ. ապրիլի 4-ին Վրաստանի Թիֆլիս քաղաքում:
Մահացել է 1931թ. թետրվարի 19-ին Վրաստանի Թիֆլիս քաղաքում:
Կրթություն
- 1874թ. ավարտել է Մոսկվայի ռազմական գիմնազիան:
- 1876թ. ավարտել է Ալեքսանդրյան ռազմական ուսումնարանը:
Աշխատանքային գործունեություն
- Մասնակցել է 1877–1878թթ. ռուս-թուրքական (Արդահանի գրոհի ժամանակ) և 1904–1905թթ. ռուս-ճապոնական (Մուկդենի ճակատամարտում պարգևատրվել է ոսկե սրով) պատերազմներին:
- Առաջին համաշխարհային պատերազմի (1914–1918թթ.) ժամանակ կռվել է Կովկասյան ռազմաճակատում:
- 1914թ.՝ բրիգադի հրամանատար:
- 1915թ.՝ Կովկասյան հրաձգային 2-րդ դիվիզիայի հրամանատար:
- 1916թ.՝ Կովկասյան 4-րդ կորպուսի` Վան–Կոփ ուղղությամբ գործող զորքերի խմբավորման հրամանատար:
- 1917թ.՝ ռուսական բանակի կազմում ստեղծված Հայկական ազգային կորպուսի հրամանատար:
- 1919թ. մարտից՝ Հայաստանի 1-ին հանրապետության ռազմական խորհրդի նախագահ և զորահրամանատար (սպարապետ):
Ձեռքբերումներ
- 1902թ.՝ գնդապետ:
- 1915թ.՝ գեներալ-մայոր:
- 1919թ.՝ գեներալ-լեյտենանտ (Հայաստանի Հանրապետություն)
- 1878թ.՝ Սուրբ Ստանիսլավի III աստիճանի շքանշան:
- 1878թ.՝ Սուրբ Աննայի III աստիճանի շքանշան:
- 1904թ.՝ Ոսկե զենք «Խիզախության համար»:
- 1905թ.՝ Սուրբ Վլադիմիրի III աստիճանի շքանշան:
- 1915թ.՝ Սուրբ Ստանիսլավի I աստիճանի շքանշան:
- 1915թ.՝ Սուրբ Աննայի I աստիճանի շքանշան:
- 1916թ.՝ Սուրբ Գեորգիի IV աստիճանի շքանշան:
- 1916թ.՝ Սուրբ Վլադիմիրի II աստիճանի շքանշան:
Այլ
- Նազարբեկյանի դիվիզիայում է գործել Անդրանիկի Հայկական կամավորական 1-ին ջոկատը:
- 1915թ. ապրիլի 17–18-ին Դիլմանի մոտ (Սալմաստի գավառ) Նազարբեկյանի հրամանատարությամբ ռուսական զորամասերը և Անդրանիկի ջոկատը (1200 զինվոր) ջախջախել են Խալիլ բեյի թուրքական կորպուսը:
- 1918թ. մայիսին Նազարբեկյանի ընդհանուր հրամանատարությամբ հայկական զորքերն ու կամավորները Բաշ Ապարանի և Սարդարապատի ճակատամարտերում հաղթել, իսկ Ղարաքիլիսայում կասեցրել են թուրքական զորքերի առաջխաղացումը:
- Հայաստանի առաջին հանրապետության օրոք (1918– 1920) Նազարբեկյանը, չհարելով որևէ քաղաքական կուսակցության, շարունակել է զինվորական ծառայությունը:
- Նրա որոշմամբ՝ հայ զինվորն ունեցել է հատուկ համազգեստ՝ ռուսականի փոխարեն, հայերեն է թարգմանվել զինվորական կանոնագիրքը, հայերենով են տրվել հրամանները:
- Հայաստանում խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո՝ 1921թ. հունվարին, ի թիվս հայոց բանակի շուրջ 1400 սպաների, Նազարբեկյանն աքսորվել է Ռյազան (ՌԽՖՍՀ), ազատվելուց հետո (1921թ. մայիս) բնակվել է Թիֆլիսում:
Նկարներ
Կենտրոնում` գեներալ-մայոր Թովմաս Նազարբեկյան
Սուրբ Վլադիմիրի III աստիճանի շքանշան
Սուրբ Վլադիմիրի II աստիճանի շքանշան:
Սուրբ Աննայի I աստիճանի շքանշան
Սուրբ Աննայի III աստիճանի շքանշան
Սուրբ Ստանիսլավի I աստիճանի շքանշան
Սուրբ Ստանիսլավի III աստիճանի շքանշան
Սուրբ Գեորգիի IV աստիճանի շքանշան
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
- Նազարբեկյան Թ., Հայկական կորպուսն ընդդեմ թուրքական զորքերի (1917թ. նոյեմբեր–1918թ. հուլիս), Երևան, 1994:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
- ՀԱՅ ԳԵՆԻ ՀԱՂԹԱՆԱԿ: ԹՈՎՄԱՍ ՆԱԶԱՐԲԵԿՅԱՆ:
- ՀԱՅ ԶՈՐԱՎԱՐՆԵՐ:
- ԴԵՊԻ ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ:
- ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ ԵՎ ՀԱՅԵՐԸ:
- General Tovmas Nazarbekian - Armenian-History.com.
- Фома Иванович Назарбеков.