| Դուրյան Պետրոս Աբրահամի | |
| Фамилия Имя Отчество | |
| |
| Այլ անուններ: | Զըմպայան Պետրոս Աբրահամի |
| Անգլերեն: | Duryan Petros |
| Հայերեն: | Դուրյան Պետրոս Աբրահամի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 20(01).05(06).1851 |
| Ծննդավայրը: | Սկյուտար, Թուրքիա |
| Մահվան տարեթիվը: | 21(02).01(02).1872 |
| Մահվան վայրը: | Կոստանդնոպոլիս, Թուրքիա |
| Համառոտ տվյալներ: Բանաստեղծ, դրամատուրգ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1851թ. մայիսի(հունիսի) 20(1)-ին Թուրքիայի Կոստանդնոպոլս քաղաքի Սկյուտար թաղամասում:
Մահացել է 1872թ. հունվարի(փետրվարի) 21(2)-ին Թուրքիայի Կոստանդնուպոլիս քաղաքում:
Կրթություն
- 1867թ. ավարտել է Սկյուտարի ճեմարանը:
Աշխատանքային գործունեություն
- 0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես իգրեկ:
- 0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես 2իգրեկ:
- 0000-0000թթ.՝ զեթ աշխատավայրում որպես իգրեկ:
Ձեռքբերումներ
- 2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
- 2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
- 2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:
Այլ
- Ե.Ա. Դուրյանի եղբայրը:
- «Թատրոն կամ Թշուառներ» դրամայում Գ. Սունդուկյանից և Հ. Պարոնյանից անկախ՝ հանգել է արդիական թեմայի անհրաժեշտության գաղափարին: Դուրյանը հայ գրականության մեջ ստեղծել է ռոմանտիկ, դրամային բնորոշ նմուշներ: Նրա դրամաները (բացառությամբ «Տարագիր ի Սիպերիայի» և «Թատրոն կամ Թշուառների») բեմադրվել են «Թատրոն Օսմանիեում»:
- Դուրյանից մեզ է հասել 39 բանաստեղծություն, որոնցից 26-ը գրված է 1871թ.:
- «Վիշտ հայուն», «Իղձք առ Հայաստան» հայրենասիրական երգերում նկարագրելով Հայաստանի ծանր վիճակը՝ փրկության ելքը համարում է լուսավորությունն ու միաբանությունը, կոչ անում դիմել ինքնապաշտպանության («Նոր սև օրեր»)։ Դուրյանը հայ նոր քնարերգության առաջին խոշոր սիրերգակն է։ «Պետք է մեռնիլ», «Սիրեցի քեզ» տաղերում բանաստեղծի համար էականը մարդու հոգևոր աշխարհն է, նրա ապրումները, հույզերը: Դուրյանի ընկալմամբ բնության և կանացի գեղեցկությունը փոխներշնչվող է («Նե», «Ձնե պաշտեմ», «Մանիշակ», «Ներա հետ»):
- Նա մերժված սիրո երգիչ է («Հծծյունք», «Սիրել», «Դրժել»): «Լճակ», «Ինչ կըսեն» բանաստեղծություններում դատապարտել է անտարբեր միջավայրը: Մահվան ու գերեզմանի գաղափարները նրա ստեղծագործության մեջ հանդես են գալիս որպես տառապող մարդու բողոքի արտահայտություն («Հեծեծմունք»), որը ողբերգական ավարտ է ունենում («Տրտունջք»)։ Մարդու և կյանքի նկատմամբ ունեցած սերն ստիպում է բանաստեղծին ընդվզել Աստծու դեմ: Դուրյանը, վերականգնելով միջնադարյան քնարերգության հետ խզված կապը, բանաստեղծությանը հաղորդել է զգացմունքային խորություն՝ խոր հետք թողնելով հայ քնարերգության վրա:
Քաղվածքներ
- Ստակը չեմ ատեր, բայց գրիչը կը սիրեմ. սփոփում է նա ինձ այս անձուկ կացության մեջ:
- Ես ալ մեռած չըլլամ պիտի, միշտ դալար ու կենդանի մնամ պիտի …:
- Բանաստեղծ չեմ, բաըց բանաստեղծությունը կսիրեմ: Ես, որ աշխարհի մեջ միայն երգեր շատ սիրեցի, կուզեմ, որ իմ վերջին շունչս ալ երգ մ’ըլլա:
- Ես ալ մեռած չըլլամ պիտի, միշտ դալար ու կենդանի մնամ պիտի…:
- …Մարդու նշանաբանը երգն է: Էն առաջին ձայնը երգն է, բնությունն ամբողջ երգ մ'է:
- «Երիտասարդ ըլլալ և երգե՜լ, ծեր լինել և աղոթե՜լ»: Այս է կյանկը: Ա՜հ, գեղեցիկ կյանկ մ'ալ կա. Սերն է այդ. «Երգե՜լ, աղոթե՜լ ու սիրե՜լ»:
- Մեկ քանի պատառ թուղթերու վրա արցունքոտ տողեր գրեր եմ. Անշուշտ, բարեկամքս զանտի պատվեն և անոնց արև տեսղնեն պիտի:
- Ազգի մը դաստիարկության և հառաջադիմության աղբյուրը կիրթ մոր ըստինն է:
Մեջբերումներ Դուրյանի մասին
- Նա է մեր նոր քնարերգության առաջին մեծը և միշտ էլ կմնա վերջինի կողքին, որովհետև նա չի հնանում, ինչպես չեն հնանում ժպիտն ու հառաչը, ծիծաղն ու հեծկլտոցը:
Պարույր Սևակ
- Դուրյանի աշխարհում լճակ կա, և ի՜նչ լճակ։ Եթե մի չար հրաշքով գոլորշիանան աշխարհի բոլոր լճակները՝ Դուրյանի «Լճակով» կարելի է վերստեղծել դրանք։ Նա մեզ, իր օրինակով, մտերմացրեց այդ «մելամաղձոտ» լճակին, ինչպես նաև սովորեցրեց «գրավիլ, լռել ու խոկալ»։
Պարույր Սևակ
- Սա աշխարհ չպատկերեց։ Եվ աշխարհ չստեղծեց սա։ Սա բացեց իր աշխարհը, որ իրենից հետո կոչվեց ու կոչվելու է իր անւունով՝ դուրյանական։
Պարույր Սևակ
- Դուրյանն ամենեն պարզը և իր պարզության մեջ զգացման ամենեն վեհ բարձրությանը հասնող, բուն ժողովրդային հանճարն է ըստ իս:
Գրիգոր Զոհրապ
- Ապրելու և սիրվելու իրավունքով ծնված բանաստեղծը միայն կյանքի «սև կաթը» ըմպեց, բայց երբեք չդավաճանեց իր քնարն ու վեհ կոչմանը: Իր մեծ նախորդ Սայաթ-Նովայի նման «զայրացավ», բայց երբեք չանիծեց:
Հովհ. Թումանյան
Նկարներ
նկարի նկարագրության տեքստ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
- Պետրոս Դուրյանի աճյունի մասունքը պետք է ամփոփվի Կոմիտասի անվան պանթեոնում:
- Հայ գրականության հանճարեղ պատանին. Պետրոս Դուրյան:
- Պետրոս Դուրյանի դեմքի վերականգնումը:
- Պետրոս Դուրեան (1851-1872). Ցաւի եւ տրտունջքի, յուսահատութեան եւ ծառացումի վաղամեռիկ հանճարը:
- Մահուան 140-Ամեակին Առիթով. Պետրոս Դուրեան:
Մատենագիտություն
- Դուրյան Պ., Տարագիր ի Սիպերիայ, այլաբանական ողբերգություն:
- Դուրյան Պ., Վարդ եւ Շուշան կամ Հովիւք Մասեաց, մելոդրամա, 1867:
- Դուրյան Պ., Սեւ հողեր կամ Յետին գիշեր Արարատեան, պատմական ողբերգություն, 1868:
- Դուրյան Պ., Արտաշէս աշխարհակալ, պատմական ողբերգություն, 1869:
- Դուրյան Պ., Անկումն Արշակունի հարստութեան, պատմական ողբերգություն, 1870:
- Դուրյան Պ., Ասպատակութիւնք պարսկաց ի Հայս կամ Աւերումն Անի մայրաքաղաքին Բագրատունեաց, պատմական ողբերգություն, 1870:
- Դուրյան Պ., Թատրոն կամ Թշուառներ, դրամա, 1871:
- Դուրյան Պ., Տաղք եւ թատերգութիւնք, Կոստանդնուպոլիս, 1872:
- Դուրյան Պ., Տաղք եւ թատերգութիւնք, նամականի, դամբանական..., Կոստանդնուպոլիս, 1893:
- Դուրյան Պ., Տաղեր, նամակներ..., Վենետիկ., 1959:
- Դուրյան Պ., Երկեր, Երևան, 1981:
- Դուրյան Պ., Երկերի ժողովածու, հ. 1-2, Երևան, 1971-1972:
Բանաստեղծություններ
- Դուրյան Պ., Առ կույսն:
- Դուրյան Պ., Առ Մայիս:
- Դուրյան Պ., Գարնանային կենացս մեջ:
- Դուրյան Պ., Դրժել:
- Դուրյան Պ., Երգ մարտին Վարդանանց:
- Դուրյան Պ., Զ՚նե պաշտեմ:
- Դուրյան Պ., Զղջում:
- Դուրյան Պ., Թրքուհին:
- Դուրյան Պ., Ի դիմավորություն Ամեն․ Հայրիկին:
- Դուրյան Պ., Ի պատրիարքական ընտրություն Ամեն․ Հայրիկին:
- Դուրյան Պ., Ի՜նչ կ՚ըսեն:
- Դուրյան Պ., Իղձք առ Հայաստան:
- Դուրյան Պ., Իմ հանգիստը:
- Դուրյան Պ., Իմ մահը:
- Դուրյան Պ., Իմ ցավը:
- Դուրյան Պ., Իցի՜վ թե:
- Դուրյան Պ., Լճակ:
- Դուրյան Պ., Կոկոն-ծաղիկք կույսին:
- Դուրյան Պ., Կույսն լքյալ:
- Դուրյան Պ., Հայրիկն հայոց:
- Դուրյան Պ., Հծծյունք:
- Դուրյան Պ., Ձոնիկք:
- Դուրյան Պ., Մանիշակ:
- Դուրյան Պ., Մանուկն առ խաչ:
- Դուրյան Պ., Մնաս բարյավ:
- Դուրյան Պ., Նայվածք մը:
- Դուրյան Պ., Նե:
- Դուրյան Պ., Ներա հետ:
- Դուրյան Պ., Նոր սեւ օրեր:
- Դուրյան Պ., Նվագ է տարեդարձի ազգային սահմանադրության:
- Դուրյան Պ., Նվեր հիշատակի առ Պ․ Հ․ Ճանֆեսճյան հո՜ւշք:
- Դուրյան Պ., Պետք է մեռնի՜լ:
- Դուրյան Պ., Սիրել:
- Դուրյան Պ., Սիրեցե՛ք զ՚միմյանս:
- Դուրյան Պ., Սիրեցի քեզ:
- Դուրյան Պ., Սև՜, սև՜:
- Դուրյան Պ., Վիշտք հայուն:
- Դուրյան Պ., Տրտունջք:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Էքսերճյան Բ., Ընդարձակ կենսագրություն բարեհիշատակ Պետրոս Դորյանի, Կոստանդնոպոլիս, 1893:
- Չոպանյան Ա., Պետրոս Դուրյան, Թիֆլիս, 1894:
- Երեմյան Ս., Պետրոս Դուրյան, քննական ակնարկ իր կյանքին և գործին վրա, Կոստանդնոպոլիս, 1911:
- Հակոբյան Ս., Պետրոս Դուրյան. նրա կյանքն ու երկերը, Վիեննա, 1922:
- Թերզիբաշյան Վ., Պետրոս Դուրյան, Երևան, 1959, 195 էջ:
- Շարուրյան Ա., Պետրոս Դուրյան, Երևան, 1972:
- Գրիգորյան Բ., Պետրոս Դուրյան:
- Ղանալանյան Հ., Պետրոս Դուրյան, Երևան, 1957:
- Սևակ Պ., Մեր քնարերգության Վահագնը, երկերի ժողովածու, հ.5, Երևան, 1974:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Պետրոս Դուրյան:
- Պետրոս Դուրյան- Բանաստեղծություններ:
- Պետրոս Դուրյան- Բանաստեղծություններ:
- Դուրյան Պետրոս:
- ՊԱՆԹԵՈՆԻ ԲՆԱԿԻՉՆԵՐԸ: Պետրոս Դուրյան:
- ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐՅԱՆ: