Վախթանգով

Hayazg-ից
Վախթանգով
Вахтангов
Vakhtangov.jpg
Այլ անուններ: Վախթանգով Եվգենի Բագրատի
Անգլերեն: Vakhtangov
Հայերեն: Վախթանգով
Ծննդյան տարեթիվը: 01.02.1883
Ծննդավայրը: Վլադիկավկազ, Ռուսական կայսրություն
Մահվան տարեթիվը: 29.05.1922
Մահվան վայրը: Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Համառոտ տվյալներ:
Ռեժիսոր, դերասան, թատերական գործիչ, մանկավարժ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1883թ. փետրվարի 1 (13)-ին Ռուսական կայսրության քաղաք Վլադիկավակազում:

Կրթություն

  • 1893-1903թթ. սովորել է Թիֆլիսի, ապա՝ Վլադիկավկազի գիմնազիաներում:
  • 1903թ. ընդունվել է Մոսկվայի պետական համալսարանի բնագիտության, ապա տեղափոխվել իրավաբանության ֆակուլտետ:
  • 1909-1911թթ. սովորել է Ալեքսանդր Ադաշևի թատերական դպրոցում:
  • 1911թ.՝ ընդունվել է Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոն:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1901թ. թղթակցել է «Թերեք» թերթին:
  • 1910թ.՝ Լեոպոլդ Սուլերժիցկու հետՓարիզի «Ռեժան» թատրոնում բեմադրել է Մորիս Մետեռլինկի «Կապույտ թռչուն» պիեսը:
  • 1919թ.՝ Մոսկվայում ղեկավարել է լուսժողկոմատի ռեժիսուրայի բաժինը:
  • 1931թ.՝ Մոսկվայում հիմնադրել է ուսանողական թատերական ստուդիան (1917-1920թթ.՝ Վախթանգովի ստուդիա, 1920թ.-ից՝ Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոնի 3-րդ ստուդիա, 1926թ.-ից՝ Մոսկվայի Վախթանգովի անվան թատրոն):

Այլ

  • 1910-ական թթ. Մոսկվայում շփվել է Սևումյանի, Շահխաթունու, Զարիֆյանի, Բեկնազարյանի, Մամուլյանի հետ:
  • 1912թ. եղել է Շվեդիայում, Դանիայում, Նորվեգիայում:
  • Ստուդիական գործունեության շրջանում Ստանիսլավսկու համակարգի սկզբունքներով, խաղացել է Գնչու (Տոլստոյի «Կենդանի դիակ»), Կրաֆտ (Անդրեևի «Միտք»), Թեկլտոն (Դիկենսի «Օջախի ճռիկը»), Բրենդել (Իբսենի «Ռոսմերսհոլմ») և այլ դերեր:
  • Բռնակալության դատապարտումն ու մերկացումը, քաղքենիական բարքերի սուր քննադատությունն առավելապես դրսևորվել են Վախթանգովի ռեժիսորական արվեստում: Հաուպտմանի «Հաշտության տոնը» (1913թ.), Բերգերի «Ջրհեղեղ» (1919թ.) և այլն:
  • Իր նորարարական մտահղացումներն իրականացրել են Չեխովի «Հարսանիք» (1920թ.), Մետեռլինկի «Սուրբ Անտոնիոսի հրաշագործությունը» (1921թ.), Սթրինդբերգի «Էրիկ 14-րդ» (1921թ.), Անսկու «Հադիբուկ», Գոցցիի «Արքայադուստր Տուրանդոտ» (երկուսն էլ՝ 1922թ.) բեմադրություններում (վերջինս Ստանիսլավսկին և Նեմիրովիչ-Դանչենկոն համարել են թատրունում նոր ուղիներ հարթող խոշոր հաղթանակ):
    • Այդ շրջանից ժամանակակից բեմարվեստում հիմք է դրվել վախթանգովյան ուղղությանը:
  • Դերասանական արվեստում Վախթանգովը դիմելով հոգեբանական ծաղրանկարի, վարպետորեն օգտագործելով իտալական դիմակների թատրոնի իմպրովիզացիոն միջոցները, ստեղծել է իր գեղարվեստական ուղղությունը՝ ֆանտաստիկ ռեալիզմը:
    • Նրա ռեժիսորական արվեստի հիմունքներից էին թատրոնի դերի էթիկական և գեղագիտական անքակտելի միասնության գաղափարը, արվեստագետի և ժողովրդի միասնությունը, արդիականության սուր զգացողությունը և այլն, որոնք շարունակել և զարգացրել են Վախթանգովի աշակերտները:
  • Վլադիկավկազում դիտել է Սիրանույշի, Հովհաննես Աբելյանի ներկայացումները:
  • Ստանիսլավսկու ուսմունքը հայ թատրոն մուտք է գործել շնորհիվ Վախթանգովի և նրա սաների՝ Սիմոնովի, Զախավայի հայկական բեմադրությունների միջոցով:
  • Վախթանգովի ռեժիսորական արվեստը բարերար ազդեցություն է ունեցել Բուրջալյանի, Գուլակյանի և հատկապես Աճեմյանի թատերական գործունեության վրա:

Նկարներ

Տեսանյութեր

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
  • AV Production: