Հակոբ Բ Անավարզեցի

Հակոբ Բ Անավարզեցի
Акоп Б Анаварзеци
Այլ անուններ:	Տարսոնացի, Սսեցի
Անգլերեն:	Hakob B Anavarzeci
Հայերեն:	Հակոբ Բ Անավարզեցի
Ծննդյան տարեթիվը:	1280
Ծննդավայրը:	Տարսոն, Կիլիկիա
Մահվան տարեթիվը:	1359
Մահվան վայրը:	Սիս, Կիլիկիա
Համառոտ տվյալներ: Ամենայն հայոց կաթողիկոս:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1280թ. Դաշտային Կիլիկիայի Տարսոն քաղաքում:

Մահացել է 1359թ. Դաշտային Կիլիկիայի Սիս քաղաքում:

Կրթություն

• Սովորել է Սսի կաթողիկոսարանում:

Աշխատանքային գործունեություն

• Կարգվել է հայրապետանոցի եպիսկոպոս, ապա` Կիլիկիայի Հայոց թագավորության Կապան գավառի եպիսկոպոսական վիճակի առաջնորդ, Անարզաբա քաղաքի արքեպիսկոպոս:
• 1927-1941թթ.՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս:

Այլ

• Լևոն V թագավորի հանձնարարությամբ դիվանագիտական առաքելությամբ մեկնել է Եվրոպա` ռազմական օգնություն խնդրելու:
• Գրիգոր Է Անավարզեցի կաթողիկոսի (1293–1307) քեռորդին:
• 1355-1359թթ. հաջորդել է Կոստանդին Դ Լամբրոնացուն:
• Հաջորդել է Մխիթար Ա Գռներցուն:
• Գահակալման առաջին տարիներին շարունակել է Լևոն Ե-ի լատինամետ քաղաքականությունը՝ հույս ունենալով Հռոմի պապերի աջակցությամբ ստանալ եվրոպական երկրների օգնությունը ընդդեմ եգիպտական սուլթանների և շրջակա մահմեդական իշխանությունների հարձակումների: Սակայն հուսախաբվելով՝ դարձել է հայադավանության պաշտպան և հայ-եգիպտական մերձեցման կողմանկից:
• Ընդդիմացել է Լևոն Ե թագավորի լատինամետ ձեռնարկումներին, չհասնելով՝ 1341թ. սկզբին հրաժարվել է գահից, սակայն հաջորդի՝ Մխիթար Ա Գռներցու մահից հետո կրկին ընտրվել է կաթողիկոս և հաջողությամբ գործակցել Կոստանդին Դ թագավորի հետ:
• Կաթողիկոսական գահին նրան հաջորդել է Մեսրոպ Ա Արտազեցին:
• Հակոբ Բ Անավարզեցու օրոք Կիլիկիայում և բուն Հայաստանում եռանդուն կերպով քարոզչություն էին ծավալում Դոմինիկյան լատին միսիոներները, որոնց հանդեպ կաթողիկոսն իր գահակալման առաջին շրջանում հանդուրժամտություն էր ցուցաբերում, սակայն հայ ունիթորների պառակտիչ գործունեությունը հիասթափեցրել է նրան: Հակոբ Բ Անավարզեցին նրանց պարագլուխ Հովհաննես Քռնեցի վարդապետին զգուշացրել է Հայաստանում լատինադավանություն տարածելու բացասական հետևանքների մասին, սակայն չի կարողացել կասեցնել կաթոլիկության քարոզարշավները Կիլիկյան Հայաստանում և Սյունիքի Նախիջևան և Երնջակ գավառներում: Ուստի նա Լևոն V թագավորի զորակցությամբ աքսորել է տվել ունիթորների առավել եռանդուն քարոզիչներին, ապա նամակով Բենեդիկտոս ԺԲ պապից (1334–1342) պահանջել կարգի հրավիրել իր քարոզիչներին և արգելել նրանց պառակտիչ գործողությունները: Վերջիններս պապին հղած թղթում ամբաստանել են Հակոբ Բ Անավարզեցուն և Լևոն V թագավորին` լատին քարոզիչներին հալածելու, նրանց հիմնած եկեղեցիները փակելու համար:
• Հակոբ Բ Անավարզեցու օրոք Եգիպտոսի սուլթանության և Հալեպի ամիրայության զորքերը 1335թ. և 1337թ. ավերիչ հարձակումներ են ձեռնարկել Կիլիկիայի Հայոց թագավորության վրա: Կաթողիկոսն օժանդակել է Լևոն V թագավորին` Եգիպտոսի հետ հաշտություն կնքելու, որը խախտվել է 1340թ., երբ եգիպտական զորքը ներխուժել է Կիլիկիայի տարածք` գրավելով նրա զգալի մասը: Այդ պայմաններում ունիթորները շարունակել են իրենց գործունեությամբ ավելի խորացնել ժողովրդի տարրաբաժանումը հակառակ կողմերի: Նրանք պահանջել են գահընկեց անել Հակոբ Բ Անավարզեցուն` նրան մեղադրելով լատինադավաններին հալածելու մեջ: Լևոն V-ը չի պաշտպանել կաթողիկոսին, քանի որ վերսկսել է հարաբերությունները Արևմուտքի հետ` հուսալով ստանալ նրա զորակցությունը: Ստեղծված պայմաններում 1341–ի հունվարին Հակոբ Բ Անավարզեցին կամովին հրաժարվել է կաթողիկոսի իրավազորությունից` չկամենալով ընդդիմանալ Հայոց թագավորին, ինչպես նաև Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցուն: Կաթողիկոս է ընտրվել Մխիթար Ա Գռներցին: Բայց վերջինիս վախճանվելուց հետո կիլիկահայ վերնախավի մեծ մասը, համոզված լինելով, որ Լատին եկեղեցու հետ մերձեցումը չի արդարացնում իրենց հույսերը, այլ միայն սրում է հարաբերությունները մահմեդական հարևանների հետ, 1355թ. երկրորդ անգամ կաթողիկոս է ընտրել Հակոբ Բ Անավարզեցուն` առանց օծելու (քանի որ Հայոց եկեղեցին օծումը չի կրկնում):
• Ծերունազարդ Հակոբ Բ Անավարզեցին շարունակել է հավատարմությունը Հայ եկեղեցու դավանությանը, կանոններին, որևէ դիմում չի հղել Հռոմի պապին: Նույնպիսի դիրքորոշում է ունեցել նաև Կիլիկիայի Կոստանդին lV թագավորը: Իննոկենտիոս Զ պապի (1352–1362) կողմից 1356թ. հրապարակած կոնդակով լատինադավան հայերի համար հիմնվել է Նախիջևանի եպիսկոպոսական թեմը, և հայ ունիթորները եռանդուն պայքար են տարել Հայոց առաքելաշավիղ եկեղեցու, նրա հետևորդների դեմ, սակայն հաջողության չեն հասել: Դրանում մեծ է եղել Հակոբ Բ Անավարզեցու ավանդը: Նա չի ճանաչել նրանց հիմնած թեմի իրավասությունը:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
• ՀԱՅՈՑ ՀԱՅՐԱՊԵՏԸ - Տ. Հակոբ Բ Անավարզեցի կամ Կլայեցի (1327 - 1341):