Մուշեղյան Տիգրան Պետրոսի

Մուշեղյան Տիգրան Պետրոսի
Мушегян Тигран Петросович
Անգլերեն:	Musheghyan Tigran
Հայերեն:	Մուշեղյան Տիգրան Պետրոսի
Ծննդյան տարեթիվը:	30.8.1886
Ծննդավայրը:	Վաղարշապատ, Հայաստան
Մահվան տարեթիվը:	22.04.1935
Մահվան վայրը:	Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ: Ֆիզիոլոգ, լուսավորության բնագավառի գործիչ, ԵՊՀ ռեկտոր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1886թ. օգոստոսի 30-ին (սեպտեմբերի 11) Հայաստանի Վաղարշապատ քաղաքում (այժմ՝ Էջմիածին):

Կրթություն

• 1906թ. ավարտել է Երևանի արական գիմնազիան:
• 1912թ. ավարտել է Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի կենսաբանության բաժինը:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1912-1919թթ.՝ Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի աշխատակից:
• Վելկիկիե Լուկիի գիմնազիայի դասախոս:
• Թիֆլիսի Ներսիսյան և Հովնանյան դպրոցի ուսուցիչ:
• 1919թ.-ից՝ Երևանի արական գիմնազիայի ուսմասվար, կենսաբանության և մաթեմատիկայի դասախոս:
• Լուսժողկոմատի վարչության պետ:
• Լուսժողկոմի տեղակալ:
• 1921թ.-ից՝ ԵՊՀ-ում դասավանդել է «Կենդանիների ֆիզիոլոդիա», «Բնության դիալեկաիկա», «Բնագիտության դասավանդման մեթոդիկա» դասընթացները:
• 1922-1935թթ.՝ ԵՊՀ ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի վարիչ:
• 1933-1935թթ.՝ ԵՊՀ ռեկտոր:
• ՀԽՍՀ մարքսիզմ-լենինիզմի ինստիտուտի բնագիտական բաժանմունքի նախագահ:

ԵՊՀ ռեկտոր

• 1930թ. ԽՍՀՄ-ում տեղի ունեցավ բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների վերակառուցում և ստեղծվեցին ճյուղային ինստիտուտներ: Այդ նույն սկզբունքով Երևանի համալսարանի հիմքի վրա նույնպես ստեղծվեցին շինարարական, բժշկական, գյուղատնտեսական ինստիտուտներ: Բուն համալսարանը վերածվեց մանկավարժական ինստիտուտի: Իսկ երբ 1933թ. բեկանվեց այդ որոշումը, երկրի այլ համալսարանների հետ միաժամանակ վերականգնվեց նաև Երևանի պետական համալսարանը, և Տիգրան Մուշեղյանը նշանակվեց համալսարանի ռեկտոր:
• Մուշեղյանը մեծ եռանդով ձեռնամուխ եղավ վերաբացված համալսարանի նոր ֆակուլտետների ու մասնագիտությունների ստեղծման, նրա ուսումնանյութական բազայի ամրապնդման, լաբորատորիաների և կաբինետների բացման, դասախոսական կադրերի հրավիրման և պատրաստման գործին:
• Մուշեղյանի ռեկտորության տարինեին կառուցվեց նաև համասլարանի ավանդական շենքի երրորդ հարկը:

Այլ

• Գ.Պ. Մուշեղյանի եղբայրն է:
• 1919թ. Մուշեղյանը որպես պարտիզան կռվել է Ղամարլուի ռազմաճակատում:
• 1920թ. մասնակցել է Մայիսյան ապստամբությանը, որի համար նախ բանտարկվել, ապա՝ արտակարգ դատարանի որոշմամբ վտարվել է Հայաստանից:
• 1921թ. ԵՊՀ-ում կազմակերպել է մարդու և կենդանիների ֆիզիոլոգիայի ամբիոն:
• Մուշեղյանը ֆիզիոլոգիայի անխոնջ հետազոտող էր և դասախոսությունների ընթացքում տեսությունը ուղեկցում և անմիջապես հիմնավորում էր դրան համապատասխան փորձերի ցուցադրմամբ:
• Գիտահետազոտական աշխատանքում Մուշեղյանը մեծ վաստակ ունի կենդանական և բուսական աշխարհում նույն ֆունկցիան ունեցող հորմոնների ուսումնասիրման բնագավառում: Ակադեմիկոս Խ. Կոշտոյանցի վկայությամբ՝ այդ հետազոտությունների արդյունքները ժամանակին (1934թ.) արժանացել են ԽՍՀՄ ԳԱ էվոլյուցիոն ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտի հավանությանն ու գնահատանքին:
• Մասնագիտական ծանրակշիռ հոդվածներից բացի Մուշեղյանը գրել է նաև կենսաբանության բուհական ձեռնարկներ:
• Մեծ է Տ. Մուշեղյանի դերը դպրոցական ուսումնական պլանների, ծրագրերի և դասագրքերի ստեղծման, ինչպես նաև մանկավարժական կադրերի պատրաստման գործում:
• 1973թ. Մուշեղյանի անունով է կոչվել ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետի մարդու և կենդանիների ֆիզիոլոգիայի ամբիոնը:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Երևանի պետական համալսարանի ռեկտորները, կազմող՝ Լ.Պ. Ղարիբջանյան, Երևանի համալս. հրատ., 1999, 152էջ:
• Տիգրան Մուշեղյան, ԵՊՀ պաշտոնական կայք:
• ԵՊՀ ռեկտորները, ԵՊՀ պաշտոնական կայք:
• Պանթեոնի բնակիչները:
• Media Inform լրատվական գործակալություն:
• AV Production.
• Dasaran.am