Գրիգորյան Սամվել Սամվելի

Գրիգորյան Սամվել Սամվելի
Григорян Самвел Самвелович
Անգլերեն:	Grigoryan Samvel
Հայերեն:	Գրիգորյան Սամվել Սամվելի
Ծննդյան տարեթիվը:	18.03.1929
Ծննդավայրը:	Գիշի, ԼՂԻՄ
Համառոտ տվյալներ: Մեխանիկոս, մաթեմատիկոս:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1929թ. մարտի 18-ին Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի Մարտունու շրջանի Գիշի գյուղում:

Կրթություն

• Սովորել է Հադրութի միջնակարգ դպրոցում:
• 1948թ. ոսկե մեդալով ավարտել է Բաքվի թիվ 164 միջնակարգ դպրոցը:
• 1953թ. գերազանց ավարտել է Մոսկայի պետական համալսարանի (ՄՊՀ) մեխանիկա-մաթեմատիկական ֆակուլտետը:
• 1956թ. ավարտել է ՄՊՀ մեխանիկա-մաթեմատիկայի ֆակուլտետի ասպիրանտուրան (ղեկավար՝ ակադեմիկոս Լ.Ի. Սեդով):

Աշխատանքային գործունեություն

• 1956թ.-ից աշխատել է ՄՊՀ-ում:
• 1959թ.-ից՝ ՄՊՀ Մեխանիկայի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող:
  • 1962-1981թթ.՝ փոխտնօրեն:
  • 1981-1992թթ. և 2001թ.-ից՝ բնական շարժընթացների մեխանիկայի բաժնի վարիչ:
  • 1992-2001թթ.՝ տնօրեն:
• 1990-1995թթ.՝ ՀՀ ԳԽ պատգամավոր:
• Դասախոսել է ՄՊՀ-ում, Մոսկվայի ֆիզտեխնիկական ինստիտուտում, ԱՄՆ, Չինաստանի, Իսրայելի, Չեխոսլովակիայի, Լեհաստանի և այլ համալսարաններում:

Ձեռքբերումներ

• 1965թ.՝ ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր:
• 1968թ.՝ պրոֆեսոր:
• 1997թ.՝ ՄՊՀ վաստակավոր պրոֆեսոր:
• 2000թ.՝ ՌԳԱ ակադեմիկոս:

Նախագահություններ

• Մոսկվայի հայ համայնքի միության հիմնադիր-նախագահ:
• Մոսկվայի հայերի տարածաշրջանային մշակութային ինքնավարության նախագահ:

Անդամություններ

• 1972թ.՝ Տեսական և կիրառակա մեխանիկայի ԽՍՀՄ (ապա՝ ՌԴ) ազգային կոմիտեի անդամ:
• 1972թ.՝ Տիեզերագնացության ակադեմիայի թղթակից անդամ:
• 1976թ.՝ Տիեզերագնացության ակադեմիայի անդամ:
• 1987թ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամ:
• 1993թ.՝ Ռուսաստանի հրթիռային և հրետանային գիտությունների ակադեմիայի անդամ:
• 1993թ.՝ Ռուսաստանի բնական գիտությունների ակադեմիայի անդամ:
• 1995թ.՝ Ուկրաինայի ճարտարագիտական ակադեմիայի անդամ:
• 1995թ.՝ Տեղեկատվայնացման ակադեմիայի անդամ:
• 1999թ.՝ Աշխարհի ժողովուրդների հոգևոր միասնության միջազգային ակադեմիայի անդամ:
• 2000թ.՝ ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ:
• 2005թ.՝ Ռուսաստանի ճարտարագիտական ակադեմիայի անդամ:
• Կիրառական մաթենատիկայի և մեխանիկայի միջազգային ընկերակցության անդամ:
• «Կիրառական մաթեմատիկա և մեխանիկա» (ռուսերեն) գիտական հանդեսի խմբագրական խորհրդի անդամ:
• «Կիրառական մեխանիկա և տեխնիկական ֆիզիկա» (ռուսերեն) գիտական հանդեսի խմբագրական խորհրդի անդամ:
• Ռուսաստանի ազգային միավորումների կոնգրեսի համահիմնադիր-նախագահության անդամ:
• Եվրոպայի հայերի միավորումների ընկերակցության անդամ:
• Ռուսաստանի հայերի միության (ՌՀՄ) և Հայերի համաշխարհային կոնգրեսի համահիմնադիր-խորհրդի անդամ:

Պարգևներ

• 1960թ.՝ «Չին-ռուսական բարեկամություն» մեդալ:
• 1967թ.՝ ՄՊՀ Մ.Վ. Լոմոնոսովի անվան մրցանակ:
• 1970թ.՝ Ս.Ա. Չապլիգենի անվան մրցանակ:
• 1985թ.՝ ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի մրցանակ:
• 1986թ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ Մ.Ա. Լավրենտևի անվան ոսկե մեդալ և մրցանակ:
• 1991թ.՝ Ուկրաինայի Պետական մրցանակ:
• 2000թ.՝ Ռուսաստանի բնական ԳԱ «Գիտության և արվեստի ասպետ» և մեդալ:
• 2000թ.՝ ՀՀ ԳԱ անդամ:
• 2002թ.՝ ՌՀՄ «Արծաթե խաչ» շքանշան նվաճումների համար:
• 2004թ.՝ Ս.Ն. Ֆեոդորովի անվան մրցանակ:
• «Մեծն Եկատերինա» եվրոպական շքանշան:

Այլ

• Հայրը՝ Սամվել Ալեքսանդրի Տեր-Գրիգորյանցը, գյուղատնտես և ուսուցիչ էր: Մայրը՝ Սիրան Միքայելի Մանվելյանը, նույնպես գյուղատնտես է և Բաքվի հայկական դպրոցների ռուսաց լեզվի ուսուցիչ: Կինը՝ Մարինե Աշոտովնան, դաշնակահարուհի և կոնցերմայստեր է, աշխատել է Գնեսինների անվան երաժշտական ակադեմիայում: Աղջիկաը՝ Սուսաննա Գրիգորյանը, ջութակահարուհի է: Որդիներն են Լեվը՝ ֆիզիկոս, և Դավիթը՝ իրավաբան:
• Բնահողերի և ապարների մեխանիկայի ժամանակակից տեսության հիմնադիրներից է:
• Աշխատանքները վերաբերում են հոծ միջավայրի (հիդրո-, աերո- և գազադինամիկա, առաձգա-պլաստիկական գործընթացների մեխանիկա), բնահողերի և ապարների, պայթյունների, բնական շարժընթացների (լանջային շարժընթացներ՝ սառցադաշտերի, ձնահոսքերի, սելավների և լեռնային փլուզումների, սողանքների, երկրաշարժերի, խոշորաչափ ծանծաղ, ջրավազաններում հոսքերի դինամիկայի, մոլորակների և Արեգակի հետ երկնային մարմինների՝ աստղակերպերի ու կոմետների միջուկների բախմանն ուղեկցող գործընթացների մեխանիկա), նավթա-գազարդյունահանման գործընթացներին, սպորտի մեխանիկային, կենսամեխանիկային ու նոր նյութերի (կավէլաստ) սինթեզի հարցերին:
• 1990-ական թթ. սկսած ծավալել է նաև ակտիվ հասարակական գործունեություն:
• Ավելի քան 300 գիտական աշխատությունների հեղինակ է:

Նկարներ

• 
• 
• 

  Նկարիչ Բաղդասարովի հետ

Մատենագիտություն

• Григорян С.С., Аэромеханика сверхзвукового обтекания тел вращения степенной формы, 1975 (համահեղինակ).
• Григорян С.С., Механика ледников, 1977 (համահեղինակ).
• Григорян С.С., Количественная теория геокриологического режима, 1978 (համահեղինակ).
• Григорян С.С., Гляциология и механика грунтов, 1982 (համահեղինակ).
• Григорян С.С., Возникновение оползней, селей и лавин. Инженерная защита территорий, 1987 (համահեղինակ).

Դիսերտացիաներ

• Григорян С.С., Некоторые задачи гидродинамики тонких тел: дис... канд. физ.- мат. н. 1957.
• Григорян С.С., Исследования по механике грунтов: дис... док. физ.- мат. н. 1965.

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.
• Ноев Ковчег. Информационно-аналитическая газета армянской диаспоры стран СНГ. № 01 (83) Январь 2004.
• Большая русская биографическая энциклопедия. (3 CD).
• Սամվել Գրիգորյան կյանքի և գործունեության համառոտ ակնարկ::
• Սամվել Գրիգորյան, ՀՀ ԱԺ պաշտոնական կայք:
• Григорян Самвел Самвелович, РАН.
• академик Российской академии наук Самвел Самвелович Григорян.
• Должно быть и научное объяснение... (К 75-летию ученого-механика Самвела Григоряна).
• Григорян Самвел Самвелович, ArmeniaOnline.
• Армяне в ракетной технике, космонавтике и артиллерии...