Բժշկյան Մինաս Մանուկի

Բժշկյան Մինաս Մանուկի
Бжшкян Минас
Անգլերեն:	Bzhishkyan Minas
Հայերեն:	Բժշկյան Մինաս Մանուկի
Ծննդյան տարեթիվը:	15.10.1777
Ծննդավայրը:	Տրապիզոն ,Փոքր Ասիա
Մահվան տարեթիվը:	26.11.1861
Մահվան վայրը:	Վենետիկ, Իտալիա
Համառոտ տվյալներ: Բանասեր, մանկավարժ, պատմաբան, ազգագրագետ, երաժշտագետ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1777թ. հոկտեմբերի 15-ին Փոքր Ասիայի Տրապիզոն քաղաքում:

Մահացել է 1861թ. նոյեմբերի 26-ին Իտալիայի Վենետիկ քաղաքում:

Կրթություն

• Սովորել է Վենետիկի Մխիթարյան միաբանության դպրոցում:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1808թ. մեկնել է Ս. Ղազարից և կրթական , մանկավարժական գործունեություն ծավալել Կ. Պոլսում:
• Տրապիզոնում հիմնել է դպրոցներ:

Ձեռքբերումներ

• Վենետիկի Սխիթարյան միաբանության անդամ:
• 1804թ.՝ վարդապետ:

Այլ

• 1825-ին բնակություն է հաստատել Ղրիմի Ղարասուբազար (այժմ՝ Բելոգորսկ) բնակավայրում, հիմնել եկեղեցի և դպրոց:

Մատենագիտություն

• «Ճեմարան գիտելեաց» (1815) աշխատության մեջ ներկայացրել է հունա-հռոմեական դիցաբանությունը և ժողովուրդների քաղաքակրթության աստիճանները:
• «Հմտութիւն մանկանց» (մաս 1-4, 1818) դասագրքում (աշխարհաբար) ներկայացրել է Արևելքի մի շարք ժողովուրդների ազգագրությունը:
• Ճանապարհորդելով Սև ծովի ափերով (1817-19)՝ գրել է «Պատմութիւն Պոնտոսի, որ է Սեաւ ծով» (1819) աշխատությունը, որտեղ աշխարհագրական, պատմական , ճարտարապետական , հնախոսական, ազգային ազատագրական արժեքավոր տեղեկություններ է հաղորդում հայերի, թուրքերի, հույների և այլ ժողովուրդների մասին:
• Բժշկյանի «ճանապարհորդութիւն ի Լեհաստան» (1830) պատմաաշխարհագրական բնույթի աշխատության մեջ ներկայացրել է Անի քաղաքի պատմությունը:
• «Քերականութիւն ռուսերէն-հայերէն...»-ի (1828) մեջ՝ ռուսերենի և հայերենի քերականությունները զուգահեռաբար
• «Քերականութիւն հայկազեան լեզուի...»(1840) գրքում քննել հայերենի հնչյունաբանության, ձևաբանության և շարահյուսության մի շարք հարցեր
• «Քերականութիւն բազմալեզու...» (1844) գիրքն ընդգրկում է հայերենի և արևելյան այլ լեզուների քերականության սկզբունքները (այս գրքի համար արժանացել է Ռուսական կայսրության ոսկե մեծ մեդալին):
• Գրել է նաև «Համառօտ նկարագիր վարուց երեւելի արանց» (1850) կենսագրական բառարանը: *Ֆրանսերենից գրաբար է թարգմանել Եզովպոսի առակները («Առակք Եզոպոսի», 1818) և 3. Բ. Կամպեի «Նոր Ռոբինզոնը» («Պատմութիւն վարուց Ռոպէնսօնին Քռիւզօյէ», 1817)
• Բժշկյանը հետաքրքրվել է նաև ազգային երգարվեստի, միջնադարյան խագագրերի և հայկական ձայնագրության նոր համակարգի խնդիրներով:
• Ունի երաժշտագիտական անտիպ աշխատություն՝ «Երաժշտութիւն, որ է համառօտ տեղեկութիւն երաժշտական սկզբանց և ելեւէջութեանց եղանակաց եւ նշանագրաց խազից» (1815):
• [http://hpj.asj-oa.am/4910/ Հ. Մինաս Բժշկեան. Երաժշտութիւն որ է համառօտ տեսութիւն երաժշտական սկզբանց ելեւէջութեանց եղանակաց և նշանագրաց խազից. 1815. աշխատասիրութեամբ Արամ Քերովբեանի, Երևան, 1997:

Տե՛ս նաև

• Տայան Ղ., Հայ արդի ձայնագրութիւնը և Սինաս Բժշկեան, «Գեղունի», 1927:
• Բդոյան Վ., Հայ ազգագրություն, Ե., 1974:
• Ջահուկյան Գ., Գրաբարի քերականության պատմություն (ХУ1-Х1Х դդ.), Ե., 1974:
• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
• Վարդումյան, Ա. Դ. (1981) Բժշկյանը և հայկական ձայնագրության ստեղծման հարցերը. Պատմա-բանասիրական հանդես, № 3 .
• Бжишкян Минас