Դեմիրճյան Դերենիկ Կարապետի

Hayazg-ից
Դեմիրճյան Դերենիկ Կարապետի
Демирчян Дереник Карапетович
Derenik Demirchyan 2.jpg
Այլ անուններ: Դեմիրչօղլյան Դերենիկ Կարապետի
Անգլերեն: Demirjyan Derenik
Հայերեն: Դեմիրճյան Դերենիկ Կարապետի
Ծննդյան տարեթիվը: 06(18).02.1877
Ծննդավայրը: Ախալքալաք, Վրաստան
Մահվան տարեթիվը: 06.12.1956
Մահվան վայրը: Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ:
Գրող, գրականագետ-քննադատ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1877թ. փետրվարի 06(18)-ին Վրաստանի Ախալքալաք քաղաքում:

Մահացել է 1956թ. դեկտեմբերի 6-ին Խորհրդային Հայաստանի Երևան քաղաքում:

Կրթություն

  • 1892թ. ավարտել է Արդահանի դպրոցը:
  • -1994թ. սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
  • 1898թ. ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը:
  • 1905-1909թթ. սովորել է Ժնևի համալսարանի բնագիտական և մանկավարժական ֆակուլտետներում:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1897–1899թթ. աշխատել է Արդահանի օդերևութաբանական կայանում, Թիֆլիսի հայոց բարեգործական ընկերությունում:
  • 1903թ. Բաքվում որպես բանվորական ճաշարանի վարիչ՝ աշխատել է Մանթաշովի գործարանում:
  • 1910թ. դասավանդել է Մարիամյան-Հովնանյան օրիորդաց դպրոցում:
  • 1923թ. Դրամատիկական ստուդիայում դասավանդել է հայ և ընդհանուր գրականության պատմություն:
  • 1925–1928թթ. աշխատել է Հայ կուլտուրայի պատմության ինստիտուտում որպես գեղարվեստական բաժնի գիտական քարտուղար:
  • 1927–1929թթ.՝ Հայ աշխատավորական գրողների միության նախագահ:

Ձեռքբերումներ

  • 1953թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս:
  • 1940թ.՝ ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ:
  • Հայկական աշխարհագրական ընկերության պատվավոր անդամ:
  • 1934թ.-ից՝ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ:
  • Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան:
  • Լենինի շքանշան:
  • Մեդալներ:

Այլ

  • 1899թ. Հ. Թումանյանի նախաձեռնությամբ Թիֆլիսում ստեղծված «Վերնատուն» գրական ընկերության հիմնադիր-անդամներից է:
  • 1925թ. հաստատվել է Երևանում:
  • Գրական գործունեությունն սկսել է բանաստեղծություններով, որոնց բնորոշ են վշտի, հուսահատության, միայնության տրամադրությունները: Ընդգծել է կյանքի ունայնությունը, դրվատել է ժողովրդի ուժն ու նրա անմահությունը
  • Հոգեբանախոհական խոր վերլուծումներով են նշանավորվում Դեմիրճյանի 1910-ական թթ. գրած թատերգությունները, որոնցում դատապարտել է եսասիրական շահերը համազգային շահերից գերադասող անհատներին, որոնք ի վերջո հասնում են բարոյական կործանման:
  • Պատմվածքների հիմնական թեման աղճատված մարդկային հարաբերություններն են՝ կուտակելու տենչը, ընչաքաղցությունը, եսասիրությունը:
  • Դեմիրճյանի այդ շրջանի ստեղծագործության գլուխգործոցը «Քաջ Նազար» կատակերգությունն է («Նորք», 1923-1924, բեմ.՝ 19242., համանուն կինոնկար՝ 19402.), որի հենքը ժողովրդական հեքիաթն է:
  • «Ֆոսֆորային շող», «Նապոլեոն Կորկոտյան» պիեսներում ընդհանրացված են 1930-ական թթ. իրականության բացասական երևույթները:
  • 1930-ական թթ. երկրորդ կեսի և 1940-ական թթ. Դեմիրճյանի ստեղծագործական ուղին բնութագրվում է դարձով դեպի պատմական թեմատիկան:
  • «Վարդանանք» պատմավեպում Դեմիրճյանը գեղարվեստորեն իմաստավորելով պատմական իրադարձությունները՝ հասել է խոհափիլիսոփայական ընդհանրացումների: Վեպի հիմքում ընկած է հայրենիքի պաշտպանության վճռական պահին ձևավորված երկու հակադիր ուղղությունների պայքարը: Սպարապետ Վարդան Սամիկոնյաևի և մարզպան Վասակ Սյունու միմյանց հակադրվելու քաղաքականությունը հասցնում է կործանման:
  • Կյանքի վերջին տարիներին գրել է «Մեսրոպ Մաշտոց» վեպը, որն անավարտ է:
  • Նրա աոաջին բանաստեղծությունը՝ «Ապագան» վերնագրով, տպագրվել է 1893թ.-ին, «Տարազ» ամսագրում (թիվ 27):
  • Ստեղծագործել է նաև մանուկների համար, կատարել է թարգմանություններ Ա. Պուշկինի, Ն. Գոգոլի, Ա. Չեխովի և այլոց ստեղծագործություններից:
  • Դեմիրճյանի անունով են կոչվել դպրոցներ Երևանում և Ախալքալաքում:
  • 1977թ.-ից Երևանում գործում է Դերենիկ Դեմիրճյանի տուն թանգարանը:
  • 1980թ.-ից ՀԳՄ սահմանել է Դերենիկ Դեմիրճյանի անվան ամենամյա մրցանակ:

Նկարներ

  • Derenik 2.jpg
  • Derenik.jpg
  • Derenikimages.jpg

  • Ավ. Իսահակյանի հետ

  • Дереник Карапетович Демирчян1.jpg
  • Дереник Карапетович Демирчян2.jpg

  • Դերենիկ Դեմիրճյանը կնոջ հետ

  • Դերենիկ Դեմիրճյանը սիրելի կատվի հետ

  • Ա. Իսահակյան, Ղ.Աղայան, Հ. Թումանյան (նստած), Լ. Շանթ եվ Դ. Դեմիրճյան (կանգնած)

  • Դերենիկ Դեմիրճյանի աշխատասեղանը (Դերենիկ Դեմիրճյանի տուն-թանգարան)

  • Դերենիկ Դեմիրճյանի մահճակալը (Դերենիկ Դեմիրճյանի երևանյան տուն-թանգարան)

  • Դերենիկ Դեմիրճյանի պատկերով ԽՍՀՄ փոստային ծրար

  • Լենինի շքանշան

  • Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան

Գրքեր

  • Book.jpg
  • Book1.jpg
  • Book2.jpg
  • Book3.jpg
  • Book4.jpg
  • Book5.jpg

Տեսանյութեր

Հրապարակումներ մամուլում

Մատենագիտություն

  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Բանաստեղծություններ, Թիֆլիս, 1899, 34 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ուխտավորներ։ Աշուղի հեքիաթը, Թիֆլիս, 1904, 24 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ոչ այս աշխարհից, Թիֆլիս, 1905, 30 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Դեպի տիեզերք, Թիֆլիս, 1913, 20 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Բանաստեղծություններ, Թիֆլիս, 1913, 122 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Գարուն (քառյակներ), Թիֆլիս, 1920, 78 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ծանոթներ (պատմվածքներ), Երևան, 1927, 56 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Պատմվածքներ, Երևան, 1928, 120 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Նրանց ժպիտը, Երևան, 1929, 88 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Քաջ Նազար, Երևան, 1929, 76 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Երկերի ժողովածու, հատոր 1, Երևան, 1931, 450 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Չորս երգ, Երևան, 1934, 18 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Պույպույ մուկիկը, Երևան, 1934, 16 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Դաշիդ, Երևան, 1936, 144 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Պույպայ մուկիկը, Երևան, 1936, 32 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Նիգյար, Երևան, 1936, 162 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ծտերի կոլեկտիվը, Երևան, 1937, 6 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Պատմվածքներ, Երևան, 1938, 126 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Քաջ Նազար, Երևան, 1941, 70 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ընկերներ (դրամա), Երևան, 1942, 64 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Վարդանանք (վեպ), գիրք առաջին, Երևան, 1943, 458 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Արջուկ-լրջակ, Երևան, 1944, 20 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ավելորդը, Երևան, 1945, 52 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ցաված սեր (վիպակ), Երևան, 1945, 90 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Արջուկ-լրջուկ, Հալեպ, 1945, 16 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Բանաստեղծություններ, Երևան, 1945, 42 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Պոււպույ մուկիկը, Երևան, 1946, 32 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Վարդանանք (վեպ), գիրք երկրորդ, Երևան, 1946, 550 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Երկեր, հատոր առաջին, Երևան, 1946, 430 էջ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ծտապար։ Փիսիկի վիշտը, Երևան, 1947, 14 էջ:

Մանկական աշխարհ, Ե., Հայպետհրատ, 1949, 30 էջ, տպ. 5.000։ Պիեսների ժողովածու, գիրք առաջին (ժողովածուում տեղ է գտել Դ. Դեմիրճյանի «Երկիր հայրենի» դրաման), Ե., Հայպետհրատ, 1950, 484 էջ, տպ. 3.000։ Ընտիր պատմվածքներ, Ե., Հայպետհրատ, 1950, 336 էջ, տպ. 8.000։ Վարդանանք (վեպ), Ե., Հայպետհրատ, 1951, 722 էջ, տպ. 10.000։ Վարդանանք (վեպ), Ե., ձայպետհրատ, 1954, 712 էջ, տպ. 10.000։ Երկերի ժողովածու 6 հատորով, հատոր 1, Ե., Հայպետհրատ, 1955, 526 էջ, տպ. 15.000։ Պույպույ մուկիկը, Ե., Հայպետհրատ, 1955, 50 էջ։ Պատմվածքներ, Բեյրութ, 1955, 95 էջ։ Երկերի ժողովածու 6 հատորով, հատոր 2, Ե., Հայպետհրատ, 1956, 482 էջ, տպ. 10.000։ Երկերի ժողովածու 6 հատորով, հատոր 3, Ե., Հայպետհրատ, 1956, 488 էջ, տպ. 10.000։ Վարդանանք (վեպ), հատոր առաջին, Կահիրե, 1956, 440 էջ։ Վարդանանք (վեպ), հատոր երկրորդ, Կահիրե, 1956, 544 էջ։ Քաջ Նազար (հեքիաթ-կոմեդիա փոքր մեծերի և մեծ փոքրերի համար), Ե., Հայպետհրատ, 1956, 96 էջ, տպ. 15.000։ Երկերի Ժողովածու 6 հատորով, հատոր 4, Ե., Հայպետհրատ, 1957, 608 էջ, տպ. 10.000։ Երկերի ժողովածու 6 հատորով, հատոր 5, Ե., Հայպետհրատ, 1957, 596 էջ, տպ. 10.000։ Քաջ Նազար, Բեյրութ, 1957, 98 էջ։ Երկերի ժողովածու 6 հատորով, հատոր 6, Ե., Հայպետհրատ, 1958, 676 էջ, տպ. 10.000։ Պույպայ մուկիկը, Ե., Հայպետհրատ, 1958, 26 էջ։ Երկերի ժողովածու 6 հատորով, հատոր 7 (լրացուցիչ), Ե., Հայպետհրատ, 1960, 642 էջ, տպ. 10.000։ Երկերի ժողովածու 6 հատորով, հատոր 8 (լրացուցիչ), Ե., Հայպետհրատ, 1963, 630 էջ, տպ. 10.000։ Պույպայ մուկիկը, Ե., Հայպետհրատ, 1964, 26 էջ։ Հեքիաթներ, պատմվածքներ, ոտանավորներ (գրքում գործեր ունի նաև Դ. Դեմիրճյանը), Ե., «Լույս», 1967, 239 էջ, տպ. 20.000։ Վարդանանք (վեպ), գիրք 1, Ե., «Հայաստան», 1968, 444 էջ, տպ. 50.000։ Վարդանանք (վեպ), գիրք 2, Ե., «Հայաստան», 1968, 559 էջ, տպ. 50.000։ Կրասնարմեյցը (պատմվածքներ), Ե., «Հայաստան», 1968, 108 էջ, տպ. 5.000։ Թամանյանի հետ, Ե., «Հայաստան», 1969, 80 էջ, տպ. 10.000։ Քաջ Նազար (հեքիաթ-կոմեդիա 5 արարով փոքր մեծերի և մեծ փոքրերի համար), Ե., «Հայաստան», 1973, 72 էջ, տպ. 50.000։ Զանգակներ (ժողովածուում գործեր ունի նաև Դ. Դեմիիճյանը), Ե., «Հայաստան», 1974, 160 էջ, տպ. 10.000։ Պույպայ մուկիկը, Ե., «Հայաստան», 1974, 16 էջ, տպ. 100.000։ Անծանոթ էջեր, Ե., «Հայաստան», 1974, 388 էջ։ Ընտիր պատմվածքներ, Ե., «Հայաստան», 1974, 116 էջ: Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 1 (բանաստեղծություններ, քառյակներ, պոեմներ, թարգմանություններ), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1976, 492 էջ, տպ. 25.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 2 (պատմվածքներ), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1977, 520 էջ, տպ. 25.000։ Երկերի Ժողովածու 14 հատորով, հատոր 3 (պատմվածքներ), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1977, 468 էջ, տպ. 25.000։ Վերածնունդ (ժողովածուում տեղ է գտել Դ. Դեմիրճյանի «Միտինգ Արաքսի ափին» գործը), Ե., «Սովետական գրող», 1977, 552 էջ, տպ. 10.000։ Երկեր երկու գրքով, գիրք աոաջին, Պատմվածքներ, Ե., «Սովետական գրող», 1977, 664 էջ, տպ. 50.000։ Երկեր Երկու գրքով, գիրք երկրորդ, Մանրապատումներ, երգիծանք, Ե., «Սովետական գրող», 1977, 656 էջ, տպ. 50.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 4 (ակնարկներ, մանրապատումներ, վիպակներ), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1978, 552 էջ, տպ. 25.000։ Պույպայ մուկիկը, Ե., «Սովետական գրող», 1979, տպ. 50.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 5 (երգիծական պատմվածքներ և ֆելիետոններ, հեղինակի կենդանության օրոք չտպագրված երկեր, տարբերակներ), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1982, 680 էջ, տպ. 25.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 6 («Նոր մոնումենտալ», «Քաղաք» վեպերը, պատառիկներ, առանձին մտքեր և ասույթներ), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1982, 476 էջ, տպ. 25.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 7 («Վարդանանք», վեպ, գիրք աոաջին), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1983, 652, տպ. 25.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 8 («Վարդանանք», վեպ, գիրք երկրորդ), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1983, 672 էջ, տպ. 25.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 9 («Մեսրոպ Մաշտոց», պատառիկներ), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1983, 444 էջ, տպ. 25.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 13 (հոդվածներ, զեկուցումներ, ելույթներ, 1947-1956), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1983, 392 էջ, տպ. 25.000։ Պույպայ մուկիկը (հեքիաթ), Ե., «Սովետական գրող», 1983, 16 էջ, տպ. 30.000։ Երկեր, Ե., «Լայս», 1983, 304 էջ, տպ. 30.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 12, Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1935, 432 էջ, տպ. 25.000։ Հայ դրամատուրգիա (ժողովածուում տեղ է գտել նաև Դ. Դեմիրճյանի «Քաջ Նազար» դրաման), Ե., «Սովետական գրող», 1985, 639 էջ, տպ. 30.000։ Գիրք ծաղկանց (պատմվածք), Ե., «Սովետական գրող», 1985, 56 էջ, տպ. 50.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 10 (պիեսներ), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1985, 456 էջ, տպ. 25.000։ Երկերի ժողովածու 14 հատորով, հատոր 11 (պիեսներ), Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ, 1985, 608 էջ, տպ. 25.000։










  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Երկերի Ժողովածու, հ. 1-14, 1976-1987:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Բանաստեղծութիւններ, գիրք 1-2, 1899-1913:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Վարդանանք, պատմավեպ, գիրք 1-2, 1943-1946 (վերամշակված հրատ.՝ 1951):
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Կեանքի տեսիլ, պոեմ, 1913:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Լենկթեմուր, պոեմ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Չարգյահ, պոեմ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Գարուն, բանաստեղծությունների, քառյակների ժողովածու, 1920:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Վասակ, թատերգություն, 1912:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Դատաստան, թատերգություն, 1916:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Յովնան Մեծատուն, թատերգություն, 1919:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Սեփականություն, պատմվածք:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Տերտերը, պատմվածք:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ավելորդը, պատմվածք:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ստամոքս, պատմվածք:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Խանութպան, պատմվածք:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Միայն մեկը, պատմվածք, 1922:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Հանգստի տանը, պատմվածք, 1924:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Կայարանի Ակոբը, պատմվածք, 1925:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Սաթոն, պատմվածք, 1929:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Գիրք ծաղկանց, պատմվածք, 1935:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Սերկե, 1929:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ռաշիդ, վիպակ, 1929:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Նիգյար, վիպակ, 1930:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Քաջ Նազար, կատակերգությունն, 1923-1924:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ֆոսֆորային շող, պիես, 1932:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Նապոլեոն Կորկոտյան, պիես, 1934:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Երկիր հայրենի, պիես, 1939:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Մեսրոպ Մաշտոց, վեպ (մնացել է անավարտ):
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Պույպույ մուկիկը, 1934:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Արջուկ- լրջուկը, 1944:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ծտապար, 1947:

Տե՛ս նաև

Ստացված է «https://am.hayazg.info/index.php?title=Դեմիրճյան_Դերենիկ_Կարապետի&oldid=8373» էջից