Միկոյան Անաստաս Իվանի

Միկոյան Անաստաս Իվանի
Микоян Анастас Иванович
Այլ անուններ:	Միկոյան Անաստաս Հովհաննեսի
Անգլերեն:	Mikoyan Anastas
Հայերեն:	Միկոյան Անաստաս Իվանի
Ծննդյան տարեթիվը:	13.11.1895
Ծննդավայրը:	Սանահին, Հայաստանի Հանրապետություն
Մահվան տարեթիվը:	21.10.1978
Մահվան վայրը:	Մոսկվա, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ: Պետական և կուսակցական գործիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1985թ. նոյեմբերի 13(25)-ին Խորհրդային Հայաստանի Սանահին գյուղում (այժմ՝ ՀՀ Ալավերդի քաղաքի շրջագծում):

Կրթություն

• Սովորել է Սանահինի գյուղական դպրոցում:
• Ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը:
• 1916թ.-ից սովորել է Ս. Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1915-1920թթ. հեղափոխական աշխատանք է կատարել Անդրկովկասում:
• 1915-1920թթ.՝ «Սոցիալ-դեմոկրատ» (հայերեն), «Բաքվի խորհրդի տեղեկագիր» (ռուսերեն) թերթերի խմբագիր:
• 1918թ. Բաքվի կոմունայի օրերին եղել է Կարմիր բանակի բրիգադի կոմիսար, կոմունայի պարտությունից հետո՝ բոլշևիկյան կուսակցության Բաքվի ընդհատակյա քաղաքական կոմիտեի նախագահ:
• 1920թ. ապրիլին մասնակցել է Ադրբեջանում խորհրդային իշխանության հաստատմանը:
• 1920-1926թթ. ղեկավար աշխատանք է կատարել Ռուսաստանի կոմկուսի կազմակերպություններում (Նիժնի Նովգորոդ, Դոնի Ռոստով):
• 1926թ.-ից պաշտոնավարել է ԽՍՀՄ Կառավարությունում (արտաքին և ներքին առևտրի, մատակարարման, սննդի արդյունաբերության ժողկոմ):
• 1935-1966թթ.՝ ԽՄԿԿ կենտկոմի քաղբյուրի (նախագահության) անդամ:
• 1937-1946թթ.՝ ԺԿԽ փոխնախագահ:
• 1941-1945թթ.՝ Հայրենական պատերազմի ժամանակ, ղեկավարել է բանակի մատակարարումը:
• 1946-1955թթ.՝ ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի փոխնախագահ:
• 1955-1964թթ.՝ ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի առաջին փոխնախագահ:
• 1964-1965թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԽ նախագահության նախագահ:
• 1964-1974թթ.՝ Նախագահության անդամ:

Ձեռքբերումներ

• 1915թ.-ից՝ ՌՍԴԲԿ անդամ:
• 1937-1974թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԽ պատգամավոր:
• 1943թ.՝ սոցիալական աշխատանքի հերոս:
• ԽՍՀՄ և տարբեր երկրների մի շարք շքանշաններ և մեդալներ:

Այլ

• 1914թ. Միկոյանը միացել է հայ կամավորականների ջոկատին և մինչև 1915թ. գարունը կռվել թուրքական ճակատում‌, սակայն հիվանդության պատճառով թողել է ծառայությունը և վերադարձել Թիֆլիս։
• Բաքվի կոմիսարների տապալումից հետո մնացել է Բաքվում՝ գլխավորելով բոլշևիկների ընդհատակյա շրջկոմը։
• Թուրքերի կողմից Բաքուն գրավելուց անմիջապես առաջ Միկոյանը կարողացավ հասնել կոմիսարների ազատ արձակման ու էվակուացիայի կազմակերպմանը։ Այնուհետև նա կոմիսարներին շոգենավով դուրս է բերել Բաքվից, սակայն Կրասնովոդսկում նրանք նորից ձերբակալվել են։ Միկոյանն ազատվել է 1919թ. փետրվարին և հենց նույն տարվա մարտից ղեկավարել է ՌԿ(բ)Կ-ի կովկասյան մարզկոմի Բաքվի բյուրոն։
• 1919թ. հոկտեմբերին նրան կանչել են Մոսկվա և նշանակվել է ՌԿԳԿ անդամ։ Բոլշևիկների կողմից Բաքուն գրավելուց հետո Միկոյանը վերադարձել է Բաքու՝ որպես 11-րդ բանակի ռազմահեղափոխական կոմիտեի լիազոր։
• Անաստաս Միկոյանի անվան հետ է կապված ԽՍՀՄ սննդի արդյունաբերության ծավալումը։ Դեռևս 1931թ., հանդիսանալով ԽՍՀՄ Սննդի արդյունաբերության ժողովրդական կոմիսար, Անաստաս Միկոյանը ԽՍՀՄ կառավարությանը ներկայացրել է Խորհրդային սննդի արդյունաբերության զարգացման համալիր ծրագիր։ 1936 թ. Միկոյանը իր կնոջ՝ Աշխենի հետ երկու ամիս այցով գտնվել է ԱՄՆ-ում (ԽՍՀՄ պատմության մեջ կառավարության գործող անդամի ամենաերկարատև արտաքին ուղևորությունն էր), որի ընթացքում հիմնավորապես ուսումնասիրել է ամերիկյան սննդի արդյունաբերությունը, մեծ ծավալի տեխնիկական գնումներ են կատարել, որոնք նպաստեցին Խորհրդային սննդի արդյունաբերության վերազինմանը։
• Միկոյանի շնորհիվ ԽՍՀՄ-ում սկսվեց պաղպաղակների արտադրությունը։ Մինչև իր պաշտոնավարման վերջը Անաստաս Միկոյանն անձնական հսկողության տակ էր պահում պաղպաղակի որակը։
• 1937թ. գործուղվել է Երևան՝ իր հետ բերելով ՀԽՍՀ ղեկավարությանը հասցեագրված Ստալինի նամակը, որը կոչ էր անում ուժեղացնել պայքարը «Ժողովրդի թշնամիների» դեմ Հայաստանում:
• ԽՄԿԿ 20-րդ համագումարում (1956) և հետագա տարիներին վճռականորեն հանդես է եկել Ի. Ստալինի անձի պաշտամունքի մերկացման օգտին, պաշտպանել է Ն. Խրուշչյովի դիրքորոշումը երկրի հետադիմ ուժերի դեմ պայքարում:
• 1962թ․ ակտիվորեն մասնակցել է Կարիբյան ճգնաժամի կարգավորմանը, անձամբ բանակցելով Ջոն Քենեդու և Ֆիդել Կաստրոյի հետ։ Այդ ընթացքում Մոսկվայում մահացել է նրա կինը։ 1963թ․ նոյեմբերի Ջոն Քենեդու թաղման արարողության ժամանակ նա ներկայացնում էր ԽՍՀՄ ղեկավարությունը։
• Հեղինակ է խորհրդային տնտեսությանը նվիրված մի շարք աշխատությունների, ինչպես նաև հուշագրությունների:

Ընտանիքի անդամներ

• Եղբայրը՝ Արտեմ Հովհաննեսի Միկոյան, ՄիԳ ինքնաթիռների գլխավոր կոնստրուկտոր։
• Կինը՝ Աշխեն Ղազարի Թումանյան (1896-1962 թթ․)։
• Կնոջ եղբայրը՝ Հայկ Ղազարի Թումանյան, ռազմական գործիչ, գեներալ։
• Որդի՝ Ստեփան Անաստասի Միկոյան, (ծնվ․ 1922 թ․) փորձարկող օդաչու։
• Որդի՝ Վլադիմիր Անաստասի Միկոյան, (1924-1942 թթ․) ռազմական օդաչու, զոհվել է Ստալինգրադի համար մարտերում։
• Որդի՝ Ալեքսեյ Անաստասի Միկոյան, (1925-1986 թթ․) ռազմական օդաչու։
• Որդի՝ Հովհաննես (Վանո) Անաստասի Միկոյան, (1927-2016 թթ․) ինժեներ–կոնստրուկտոր։
• Որդի՝ Սերգո Անաստասի Միկոյան, (1929-2010 թթ․) միջազգայնագետ-պատմաբան։
• Թոռը՝ Անաստաս Ալեքսեյի Միկոյան (կեղծանունը՝ Ստաս Նամին), երաժիշտ, կոմպոզիտոր։

Տեսանյութեր

• Հայորդիներ, Անաստաս Միկոյան:
• Հայը-Անաստաս Միկոյան:
• Անաստաս Միկոյան:
• Միկոյան եղբայրների թանգարանը 30 տարեկան է:
• Анастас Микоян: Мне просто везло.

Հրապարակումներ մամուլում

• ԱՆԱՍՏԱՍ ՄԻԿՈՅԱՆ. ԾԱՆՈԹ ԵՎ ԱՆԾԱՆՈԹ:
• Անաստասի Միկոյանի նկարաշարքը:
• Սկանդալ բոլշևիկ Անաստաս Միկոյանի արձանը տեղադրելու որոշման շուրջ:

Մատենագիտություն

• Միկոյան Ա.Ի., Պայքարի ուղիով, գիրք 1, Երևան, 1972:
• Միկոյան Ա.Ի., Քսանական թվականների սկզբին (1919-1924թթ. սկիզբը), Երևան, 1978:
• Микоян А.И., Так было: Размышления о минувшем, Москва, 1999.
• Микоян А.И., Стальной солдат большевистской гвардии, Правда. 1929.
• Микоян А.И., Речь товарища Микояна на XVII съезде ВКП(б) (Заседание 29 января 1934 г., вечернее).
• Микоян А.И., Пищевая индустрия Советского Союза. [Речи и доклады], М., 1939.
• Микоян А.И., Мысли и воспоминания о Ленине, М., 1970.
• Микоян А.И., Дорогой борьбы. Книга первая. Серия: О жизни и о себе. М., 1971.
• Микоян А.И., В начале двадцатых. М., 1975.

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007::
• Микоян С., Анатомия Карибского кризиса, Москва, 2006.:
• Армяне-народ созидатель чужих цивилизаций: 1000 известных армян в мировой истории/С.Ширинян.-Ер.: Авт. изд., 2014, стр.71.
• Տիգրան Հայազն, Գարեգին Ղազարյան: 1000 հայազգի գեներալներ,ծովակալներ.-Ե.,Հեղինակային հրատարակություն, 2009 թ.,էջ 358:
• Большая русская биографическая энциклопедия.
• Большая cоветская энциклопедия. 3-е изд. М., 1970-1977.
• Васильева Л., Кремлевские жены. М., 1998. С.433-445.
• Государственная власть СССР. Высшие органы власти и управления и их руководители. 1923-1991 гг. Историко-биографический справочник / Сост. В.И. Ивкин. М., 1999.
• Залесский К.А., Империя Сталина. Биографический энциклопедический словарь. М., 2000.
• Казинян Арис., 100 величайших армян ХХ века. Москва. 2006. С.208-209.
• Куманев Г.А., День первый, срединный, последний // Книга исторических сенсаций. М., 1993.
• Нерсисянисты (1824-1914). Авакян С., Периханян Г. Ер., 1975.
• Мамулов С.С., Удивительный народ из страны чудес. Книга 4. М., 2005.
• Медведев Р.А., А.И. Микоян: политическое долголетие // Аргументы и факты. 1989. № 19. С. 5-6.
• Медведев Р.А., Они окружали Сталина. М., 1990.
• Осколкова Э.Д., А.И. Микоян // Соратники Ленина на Дону: Очерки. Ростов н/Д. 1980.
• Торчинов В.А., Леонтюк А.М., Вокруг Сталина. Историко-биографический справочник. Санкт-Петербург, 2000.
• Чернев А.Д., 229 кремлевских вождей. Политбюро, Оргбюро, Секретариат ЦК Коммунистической партии в лицах и цифрах. Справочник. М., 1996.
• Шикман А.П., Деятели отечественной истории. Биографический справочник. М., 1997.
• Միկոյան Անաստաս Հովհաննեսի (Իվանի):
• ՄԻԿՈՅԱՆ Անաստաս - Մեծանուն Հայեր:

• 15 интересных фактов об Анастасе Микояне.
• ВИДЕОХРОНОГРАФ - 25 НОЯБРЯ 1895 ГОДА РОДИЛСЯ АНАСТАС МИКОЯН.
• Биографии. История жизни великих людей.
• Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898 - 1991.
• Великие армяне - Народ.ру.
• Микоян: биографии, интервью, статьи.
• Фролов А. Драматические догонялки. Как Анастас Микоян пытался не отстать от времени - Независимая газета.
• Россия.
• Мемориальная доска в честь Анастаса Микояна - Ноев Ковчег № 12 (123) Декабрь 2007 года.
• Люди.