«Դավիթ Բեկ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Hayazg-ից
Տող 18. Տող 18.
  
 
==Աշխատանքային գործունեություն==
 
==Աշխատանքային գործունեություն==
**Ծառայել է Վրաց թագավոր Վախթանգ VI-ի բանակում:  
+
*Ծառայել է Վրաց թագավոր Վախթանգ VI-ի բանակում:  
**Կազմակերպել է մշտական կարգավարժ բանակ, որը հսկել է ռազմական կարևոր հենակետերը:
+
*Կազմակերպել է մշտական կարգավարժ բանակ, որը հսկել է ռազմական կարևոր հենակետերը:
  
 
==Ձեռքբերումներ==
 
==Ձեռքբերումներ==
Տող 30. Տող 30.
 
*Աչքի ընկած զորականներից Մխիթարը նշանակվել է սպարապետ, առանձին զորաջոկատների հրամանատարներ են դարձել Տեր-Ավետիսը, Փարսադանը, Թորոսը և ուրիշներ:  
 
*Աչքի ընկած զորականներից Մխիթարը նշանակվել է սպարապետ, առանձին զորաջոկատների հրամանատարներ են դարձել Տեր-Ավետիսը, Փարսադանը, Թորոսը և ուրիշներ:  
 
*Առաջին հաղթական մարտը Դավիթ Բեկը մղել է 1722 թ-ի աշնանը՝ ջևանշիր  քոչվոր ցեղի դեմ, ապա հակահարված հասցնելով մահմեդականացած հայ մելիքներ՝  Բաղրին (Տաթևում), Ֆրանգյուլին (Արծվանիկում) և թուրք-թաթարական մի շարք ցեղապետերի՝ բռնագրավել է նրանց տիրույթները և տվել իր զորահրամանատարներին:  
 
*Առաջին հաղթական մարտը Դավիթ Բեկը մղել է 1722 թ-ի աշնանը՝ ջևանշիր  քոչվոր ցեղի դեմ, ապա հակահարված հասցնելով մահմեդականացած հայ մելիքներ՝  Բաղրին (Տաթևում), Ֆրանգյուլին (Արծվանիկում) և թուրք-թաթարական մի շարք ցեղապետերի՝ բռնագրավել է նրանց տիրույթները և տվել իր զորահրամանատարներին:  
*1724-ի սկզբիև Արցախից օգնության եկած Ավան Յուզբաշու զորամասի (2 հազար մարտիկ) հետ հաղթական մարտեր մղելով Օրդուբադի, Նախիջևանի, Բարգուշատի, Ղարադաղի խաների դեմ, ազատագրելով Շինուհայրը, Հալիձորը, Զեյվան, Որոտանը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը Սյունիքում ստեղծել է հայկական անկախ իշխանապետություն՝ Հալիձոր կենտրոնով:
+
*1724թ. սկզբիև Արցախից օգնության եկած Ավան Յուզբաշու զորամասի (2 հազար մարտիկ) հետ հաղթական մարտեր մղելով Օրդուբադի, Նախիջևանի, Բարգուշատի, Ղարադաղի խաների դեմ, ազատագրելով Շինուհայրը, Հալիձորը, Զեյվան, Որոտանը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը Սյունիքում ստեղծել է հայկական անկա իշխանապետություն՝Հալիձոր կենտրոնով:
*Դավիթ Բեկը կազմակերպել է մշտական բանակ, որը սփռված է եղել տարբեր շրջաններում, իսկ վտանգի դեպքում միավորվել :
+
*Դավիթ Բեկը կազմակերպել է մշտական բանակ, որը սփռված է եղել տարբեր շրջաններում, իսկ վտանգի դեպքում միավորվել:
*Չնայած այս հաջողություններին, Դավիթ Բեկի զորքերը Նախիջևանի և Եղվարդի ճակատամարտերում պարտություն են կրել: 1725–ի գարնանը թուրքական զորքերը գրավել են Անդրկովկասը և Դաղստանի ֆեոդալների հետ միանալով՝ աքցանի մեջ վերցրել Ղարաբաղն ու Սյունիքը։ Թուրքական բանակի առաջապահ գնդերը, բախվելով Դավիթ Բեկի զորքի հետ, պարտվել և ետ են քաշվել: Թուրքական հրամատարությունը իր կողմն է գրավել հայ առևտրա–վաշխառուական խավին, մահմեդական հողատերերին, թափանցել Մեղրի՝ դժվար դրություն ստեղծելով Դավիթ Բեկի համար: Նրա շուրջ համախմբված մելիքների ու տանուտերերի մեծ մասը լքեց նրան և հպատակվեց թուրքերին։ Դավիթ Բեկը նահանջեց և ամրացավ Հալիձորում, որը պաշարեց թշնամին։ Դավիթ Բեկը կարողացավ իր փոքրաթիվ զորքով անսպասելի հարձակումով ջախջախել և փախուստի մատնել հակառակորդին:
+
*Չնայած այս հաջողություններին, Դավիթ Բեկի զորքերը Նախիջևանի և Եղվարդի ճակատամարտերում պարտություն են կրել: 1725–ի գարնանը թուրքական զորքերը գրավել են Անդրկովկասը և Դաղստանի ֆեոդալների հետ միանալով՝ աքցանի մեջ վերցրել Ղարաբաղն ու Սյունիքը:
**1727թ. Դավիթ Բեկը կապ հաստատեց Ատրպատակարանում գտնվող Պարսից շահ Թահմազի հետ, որը ճանաչեց նրա իշխանությունը Սյունիքում, տվեց դրամ հատելու իրավունք: 1728–ի գարնանը քուրքական զորքերը արշավեցին Սյունիք և Ղարաբաղ։ Ներքին ու արտաքին աննպաստ պայմաններում Դավիթ Բեկի փոքրաթիվ զինված ուժերը չէին կարող հարատև ու անհավասար կռիվներ մղել զորեղ հակառակորդի դեմ։ Այդ ժամանակ վախճանված Դավիթ Բեկին փոխարինեց Մխիթար սպարապետը։
+
*Թուրքական բանակի առաջապահ գնդերը, բախվելով Դավիթ Բեկի զորքի հետ, պարտվել և ետ են քաշվել: Թուրքական հրամատարությունը իր կողմն է գրավել հայ առևտրա–վաշխառուական խավին, մահմեդական հողատերերին, թափանցել Մեղրի՝ դժվար դրություն ստեղծելով Դավիթ Բեկի համար:
*1724-25թթ-ին ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը և նրա զորահրամանատարներ Թորոսը, Մխիթար Սպարապետը, Ս. Շահումյանը, Տեր-Ավետիսը հաջող մարտեր են մղել շրջակա թշնամիների դեմ, մաքրել Սյունիքը մահմեդական հրոսակ ցեղերից:  
+
*Նրա շուրջ համախմբված մելիքների ու տանուտերերի մեծ մասը լքեց նրան և հպատակվեց թուրքերին:
*1725-27թթ-ին, երբ Թուրքիան ռազմակալել է Այսրկովկասը, առժամանակ ջլատվել են ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի ուժերը: Նա փակվել է Հալիձորի բերդում (1727-ի մարտ) և մարտնչել այն պաշարած թուրքական գերակշիռ զորքերի դեմ: Անսպասելի հակագրոհով ջախջախելով թուրք զորքերին՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը նրանց մնացորդներին ոչնչացրել է ՄՄեղրիի, Բարգուշատի և Բեխ ավանի մատույցներում:  
+
*1726թ. թուրքերը փորձել են գրավել Սյունիքը և վերջ տալ հայկական իշխանությանը:
**Վերականգնելով անկախությունը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը 1727թ. կապ է հաստատել Պարսից շահ Թահմազ II-ի հետ, որը ճանաչել է նրա իշխանապետությունը Սյունիքում, տվել դրամ հատելու իրավունք:  
+
*Օսմանյան զորքերին և նրանց միացած տեղացի մահմեդական իշխանավորների զինուժին հաջողվել է գրավել մի շարք հայկական բնակավայրեր:
**Սակայն քաղական անբարենպաստ պայմաններում ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի փոքրաթիվ ուժերը չեն կարողացել երկար դիմադրել մահմեդական թշնամիների գերակշիռ ուժերին:
+
*Դավիթ Բեկը ստիպված իր զորքով ամրացել է Հալիձորի բերդում:  
**1728թ-ի գարնանը թուրքական զորքերը վերստին ռազմակալել են Սյունիքը և Արցախը:
+
*1727թ. մարտին թուրքերը պաշարել են Հալիձորը: Յոթ օր շարունակ զորավարը հետ է մղել թշնամու համառ գրոհները, այնուհետև որոշել է ճեղքել պաշարումը և դուրս գալ շրջափակումից: Պաշարվածները, աննկատ դուրս գալով բերդից, հանկարծակի հարձակվել են հակառակորդի վրա: Խուճապի մատնված թշնամու զորքերը, կորուստներ տալով, փախուստի են դիմել:  
**Այդ ժամանակ էլ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿն հանկարծամահ է եղել, նրան փոխարինել է Մխիթար Սպարապետը:
+
*Հալիձորի հաղթանակն օսմանյան բանակների դեմ ամենախոշորն ու նշանավորն էր:
1882թ-ին Րաֆֆին գրել է «Դավիթ Բեկ» պատմավեպը, Ա. Տիգրանյանը՝ «Դավիթ Բեկ» օպերան (1941-50), նկարահանվել է «Դավիթ Բեկ» գեղարվեստական ֆիլմը (1944, Հայֆիլմ):  
+
*Հետապնդելով թշնամուն՝ հայկական զորքերն ազատագրել են  նաև Մեղրին, որտեղ նահանջից հետո կենտրոնացել էր օսմանյան զորաբանակը:  
**ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի անունով փողոցներ են կոչվել Երևանում և ՀՀ այլ քաղաքներում:
+
*1727թ. Դավիթ Բեկը բանակցել է Ատրպատականում գտնվող Պարսից շահ Թահմազի հետ, որը ճանաչել է նրա իշխանությունը Սյունիքում և տվել դրամ հատելու իրավունք:
**Թաղամաս՝ Կապանում:  
+
*1728թ. հանկարծամահ եղած Դավիթ Բեկին փոխարինել է Մխիթար Սպարապետը և թուրքերի դեմ Սյունիքի ազատագրական պայքարը գլխավորել մինչև 1730թ.:  
**1978 Կապանում կանգնեցվել  է Դավիթ Բեկի հուշարձանը:  
+
*ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի անունով փողոցներ են կոչվել Երևանում և ՀՀ այլ քաղաքներում:
 +
*Թաղամաս՝ Կապանում:  
 +
*1978թ. Կապանում կանգնեցվել  է Դավիթ Բեկի հուշարձանը:  
  
 
=Նկարներ=
 
=Նկարներ=
Տող 80. Տող 82.
 
*Փափազյան Հ. Դ., Դավիթ-բեկի պայքարը օսմանյան ներխուժման դեմ և հարաբերությունները իրանական հակաօսմանյան դիմադրական ուժերի հետ, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1987:
 
*Փափազյան Հ. Դ., Դավիթ-բեկի պայքարը օսմանյան ներխուժման դեմ և հարաբերությունները իրանական հակաօսմանյան դիմադրական ուժերի հետ, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1987:
 
*Ընտիր պատմութիւն Դաւիթ Բեգին և Պատերազմաց Հայոց Խափանու..., Վաղարշապատ, 1871:
 
*Ընտիր պատմութիւն Դաւիթ Բեգին և Պատերազմաց Հայոց Խափանու..., Վաղարշապատ, 1871:
*Րաֆֆի, Դավիթ-Բեկ, պատմական վեպ, 1722 — 1728:
+
*Րաֆֆի, Դավիթ Բեկ, պատմական վեպ, 1722—1728:
 
*[http://www.armenianhouse.org/voskeporik/08-david-bek.html ԴԱՎԻԹ ԲԵԿԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ:]
 
*[http://www.armenianhouse.org/voskeporik/08-david-bek.html ԴԱՎԻԹ ԲԵԿԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ:]
 
*[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1107 Դավիթ Բեկ:]
 
*[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1107 Դավիթ Բեկ:]

09:21, 11 Հուլիսի 2014-ի տարբերակ

Դավիթ Բեկ
Фамилия Имя Отчество
Davi2 Bek.jpg
Անգլերեն: Davit Bek
Հայերեն: Դավիթ Բեկ
Մահվան տարեթիվը: 1728
Համառոտ տվյալներ:
Հայ ազգ-ազատագրական շարժման գործիչ, զորավար:

Կենսագրություն

Մահացել է 1728թ.:

Աշխատանքային գործունեություն

  • Ծառայել է Վրաց թագավոր Վախթանգ VI-ի բանակում:
  • Կազմակերպել է մշտական կարգավարժ բանակ, որը հսկել է ռազմական կարևոր հենակետերը:

Ձեռքբերումներ

Այլ

  • Դավիթ Բեկը Վրաց Վախթանգ VI թագավորի բանակի ճանաչված զորավարներից էր:
  • Դավիթ Բեկի գլխավորած ապստամբությունը ազգամիջյան պատերազմ չէր, այլ հայ աշխատավոր գյուղացիության վրա հենված շարժում՝ ուղղված իրանական խաների, նաև նրանց համագործակցող ֆեոդալների և օսմանյան Թուրքիայի դեմ:
  • Սյունիքի 50 տանուտերերի ու մելիքների անունից և Ստեփանոս Շահումյանի խնդրանքով Վրաց թագավորը 1722 թ-ին Դավիթ Բեկին 30 կտրիճներով ուղարկել է Կապան՝ գլխավորելու ազատագրական պայքարը:
  • Հաստատվելով Շինուհայր ավանում՝ նրանք իրենց շուրջն են համախմբել տեղի զինված ուժերը, վերականգնել են հին բերդերն ու ամրությունները, ստեղծել ռազմական հենակետեր և ռազմական խորհուրդ, սանձել Սյունիք թափանցած վաչկատուն հրոսակախմբերի խժդժությունները:
  • Աչքի ընկած զորականներից Մխիթարը նշանակվել է սպարապետ, առանձին զորաջոկատների հրամանատարներ են դարձել Տեր-Ավետիսը, Փարսադանը, Թորոսը և ուրիշներ:
  • Առաջին հաղթական մարտը Դավիթ Բեկը մղել է 1722 թ-ի աշնանը՝ ջևանշիր քոչվոր ցեղի դեմ, ապա հակահարված հասցնելով մահմեդականացած հայ մելիքներ՝ Բաղրին (Տաթևում), Ֆրանգյուլին (Արծվանիկում) և թուրք-թաթարական մի շարք ցեղապետերի՝ բռնագրավել է նրանց տիրույթները և տվել իր զորահրամանատարներին:
  • 1724թ. սկզբիև Արցախից օգնության եկած Ավան Յուզբաշու զորամասի (2 հազար մարտիկ) հետ հաղթական մարտեր մղելով Օրդուբադի, Նախիջևանի, Բարգուշատի, Ղարադաղի խաների դեմ, ազատագրելով Շինուհայրը, Հալիձորը, Զեյվան, Որոտանը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը Սյունիքում ստեղծել է հայկական անկա իշխանապետություն՝Հալիձոր կենտրոնով:
  • Դավիթ Բեկը կազմակերպել է մշտական բանակ, որը սփռված է եղել տարբեր շրջաններում, իսկ վտանգի դեպքում միավորվել:
  • Չնայած այս հաջողություններին, Դավիթ Բեկի զորքերը Նախիջևանի և Եղվարդի ճակատամարտերում պարտություն են կրել: 1725–ի գարնանը թուրքական զորքերը գրավել են Անդրկովկասը և Դաղստանի ֆեոդալների հետ միանալով՝ աքցանի մեջ վերցրել Ղարաբաղն ու Սյունիքը:
  • Թուրքական բանակի առաջապահ գնդերը, բախվելով Դավիթ Բեկի զորքի հետ, պարտվել և ետ են քաշվել: Թուրքական հրամատարությունը իր կողմն է գրավել հայ առևտրա–վաշխառուական խավին, մահմեդական հողատերերին, թափանցել Մեղրի՝ դժվար դրություն ստեղծելով Դավիթ Բեկի համար:
  • Նրա շուրջ համախմբված մելիքների ու տանուտերերի մեծ մասը լքեց նրան և հպատակվեց թուրքերին:
  • 1726թ. թուրքերը փորձել են գրավել Սյունիքը և վերջ տալ հայկական իշխանությանը:
  • Օսմանյան զորքերին և նրանց միացած տեղացի մահմեդական իշխանավորների զինուժին հաջողվել է գրավել մի շարք հայկական բնակավայրեր:
  • Դավիթ Բեկը ստիպված իր զորքով ամրացել է Հալիձորի բերդում:
  • 1727թ. մարտին թուրքերը պաշարել են Հալիձորը: Յոթ օր շարունակ զորավարը հետ է մղել թշնամու համառ գրոհները, այնուհետև որոշել է ճեղքել պաշարումը և դուրս գալ շրջափակումից: Պաշարվածները, աննկատ դուրս գալով բերդից, հանկարծակի հարձակվել են հակառակորդի վրա: Խուճապի մատնված թշնամու զորքերը, կորուստներ տալով, փախուստի են դիմել:
  • Հալիձորի հաղթանակն օսմանյան բանակների դեմ ամենախոշորն ու նշանավորն էր:
  • Հետապնդելով թշնամուն՝ հայկական զորքերն ազատագրել են նաև Մեղրին, որտեղ նահանջից հետո կենտրոնացել էր օսմանյան զորաբանակը:
  • 1727թ. Դավիթ Բեկը բանակցել է Ատրպատականում գտնվող Պարսից շահ Թահմազի հետ, որը ճանաչել է նրա իշխանությունը Սյունիքում և տվել դրամ հատելու իրավունք:
  • 1728թ. հանկարծամահ եղած Դավիթ Բեկին փոխարինել է Մխիթար Սպարապետը և թուրքերի դեմ Սյունիքի ազատագրական պայքարը գլխավորել մինչև 1730թ.:
  • ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի անունով փողոցներ են կոչվել Երևանում և ՀՀ այլ քաղաքներում:
  • Թաղամաս՝ Կապանում:
  • 1978թ. Կապանում կանգնեցվել է Դավիթ Բեկի հուշարձանը:

Նկարներ

Տեսանյութեր

Հրապարակումներ մամուլում

Մատենագիտություն

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
  • Арутюнян П., Освободительное движение армянского народа в первой четверти XVIII в., М., 1954.
  • Հովհաննիսյան Ա. Գ., Դավիթ բեկի գլխավորած Ղափանի ապստամբությունը, Բանբեր Երեւանի համալսարանի, 1970:
  • Կնյազյան Հ., Ազատագրական պայքարը Դավիթ բեկի գլխավորությամբ, Երևան, 1963:
  • Օրբելյան Ս., Դաւիթ բեկի ծագումնաբանության հարցի շուրջ, Բանբեր Հայաստանի արխիվների, 1971:
  • Աբրահամյան Ա. Գ., Սյունիքի XVIII դարի ազատագրական շարժման պատմության շուրջը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1972:
  • Աբրահամյան Ա. Գ., Դավիթ-Բեկի պատմության նախագաղափար բնագրի շուրջը, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1974:
  • Փափազյան Հ. Դ., Դավիթ-բեկի պայքարը օսմանյան ներխուժման դեմ և հարաբերությունները իրանական հակաօսմանյան դիմադրական ուժերի հետ, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1987:
  • Ընտիր պատմութիւն Դաւիթ Բեգին և Պատերազմաց Հայոց Խափանու..., Վաղարշապատ, 1871:
  • Րաֆֆի, Դավիթ Բեկ, պատմական վեպ, 1722—1728:
  • ԴԱՎԻԹ ԲԵԿԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ:
  • Դավիթ Բեկ:
  • Դավիթ Բեկ:
  • «Դավիթ Բեկ»-ը կարելի լսել:
  • Դավիթ Բեկ:
  • Դավիթ Բեկ, Մխիթար Սպարապետ / Davit Bek, Mkhitar Sparapet (1978):
  • «ԴԱՎԻԹ-ԲԵԿ» ԿԻՆՈՆԿԱՐԻ ՍՏԵՂԾՄԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԻՑ: