08:05, 18 Նոյեմբերի 2015-ի տարբերակ

Ներսես Լամբրոնացի
Нерсес Ламбронаци
Այլ անուններ:	Սմբատ
Անգլերեն:	Nerses Lambronatsi
Հայերեն:	Ներսես Լամբրոնացի
Ծննդյան տարեթիվը:	1153
Ծննդավայրը:	Լամբրոն, Կիլիկիա
Մահվան տարեթիվը:	14.7.1198
Մահվան վայրը:	Սկևռայի վանքի Ս. Աստվածածին եկեղեցի, Կիլիկիայի հայկական պետություն
Համառոտ տվյալներ: Աստվածաբան, մեկնիչ, մատենագիր, պետական գործիչ, հրապարակախոս, բանաստեղծ, շարականագիր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1153թ. Կիլիկիայի Լամբրոն բերդում:

Մահացել է 1198թ. հուլիսի 14-ին Կիլիկիայի հայկական պետության Սկևռայի վանքի Ս. Աստվածածին եկեղեցում:

Կրթություն

• Ուսանել է Սկևռայի վանքում:
• Սովորել է Հռոմկլայի կաթողիկոսարանի բարձրագույն դպրոցում՝ Գրիգոր Գ Պահլավունու և Ներսես Շնորհալու հովանավորությամբ:

Աշխատանքային գործունեություն

• Ներսես Շնորհալին 16-ամյա Ներսես Լամբրոնացուն ձեռնադրել է քահանա՝ տալով իր անունը:
• 1175թ. Գրիգոր Դ Տղան նրան կարգել է Տարսոն քաղաքի արքեպիսկոպոս:
• Կյանքի վերջին տարիներին պաշտոնավարել է Լևոն Բ Մեծագործի արքունիքում՝ որպես ատենադպիր, խորհրդատու և թարգմանիչ:

Ձեռքբերումներ

• 2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
• 2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
• 2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:

Այլ

• Լամբրոնի բերդատեր Հեթումյան իշխան Օշին Բ-ի և Շահանդուխտ Պահլավունու որդին է:
• Բազմիցս ուղարկվել է օտար երկրներ, կարգավորել պետության արտաքին գործերը։ Իր մտավոր ու ճարտասանական կարողությամբ վաստակել է հմուտ հրապարակախոսի համբավ:
• Ներսես Լամբրոնացիn XII դ. 2-րդ կեսի Մերձավոր Արևելքի ամենահայտնի եկեղեցաքաղաքական գործիչներից է: Գործուն մասնակցություն է ունեցել Հռոմկլայի եկեղեցական ժողովին (1178-ի ապրիլ) և Կիլիկյան Հայաստանի արտաքին գործերի կարգավորմանը: Եղել է Հայ առաքելական եկեղեցու ինքնուրույնության և պետականության մեծ գաղափարախոսներից: Եկեղեցիների միության հարցում համակարծիք է եղել Ներսես Շնորհալու հետ, այն է՝ բոլոր եկեղեցիների հավասարության սկզբունքի և ավանդական-ազգային դիմագծի պահպանումով հասնել քրիստեական եկեղեցիների համերաշխությանն ու միաբանությանը: Մերժել է Հայ եկեղեցու՝ հույն և կաթոլիկ եկեղեցիների հետ միավորման առաջարկները՝ դրանցում տեսնելով քաղաքական նպատակներ, Հայ եկեղեցու և պետության անկախության դեմ ոտնձգության փորձեր:
• Հորից ժառանգած նյութական միջոցներով օժանդակել է դպրոցներին, գրադարաններին, գրչատներին, 30 հազար ոսկի դահեկան նվիրաբերել ձեռագրերի գնմանը, ընդօրինակմանը, վանքերի, եկեղեցիների կառուցմանը:
• Մեզ են հասել Ներսես Լամբրոնացու կողմից կամ նրա պատվերով ընդօրինակված բազմաթիվ հին հայկական ձեռագրեր, այդ թվում՝ Գրիգոր Նարեկացու «Մատեան ողբերգութեան» երկը (1173)՝ մեզ հասածներից ամենահին և լավագույն ձեռագիրը:
• Ներսես Լամբրոնացին թողել է հարուստ ու բազմաժանր մատենագրական ժառանգություն: Նրա առաջին մեկնությունը (գրել է 23-24 տարեկանում) «Պատարագի մեկնութիւն»-ն է («Խորհրդածութիւնք ի կարգս եկեղեցւոյ եւ մեկնութիւն խորհրդոյ Պատարագին», հրտ.՝ 1847), որը համաքրիստոնեական մեկնողական գրականության և հատկապես Պատարագի մեկնությանը նվիրված նշանակալի երևույթ է ու համաշխարհային ճանաչում ստացած աշխատություն (բազմիցս թարգմանվել և վերահրատարակվել է լատիներեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, հունարեն և այլ լեզուներով):
• Նշանավոր գործերից են «Ատենաբանութիւնը», որը հայ միջնադարյան հոգևոր ճարտասանության լավագույն կոթողն է իր ձևով ու մարդասիրական գաղափարներով, և հայ բանավիճային գրականության ընտիր նմուշներից համարվող «Թուղթ առ Լեւոն արքայն հայոց»-ը:
• Ներսես Լամբրոնացին հորինել է ավելի քան երկու տասնյակ շարականներ և անձամբ երգել («Այսօր յարեաւ», «Նորոգեալ կղգիք», «Որ զլոյս աստուածային» և այլն): Մեծարժեք են նաև նրա թարգմանական գործերը:
• Ներսես Լամբրոնացու աշակերտները նրան ձոնել են երկեր, գրի առել նրա կյանքն ու գործը: Բնութագրելով ուսուցչին, Գրիգոր Սկևռացին գրում է. «Բղխէր իբրև զաղբիւր, յառաջէր որպէս զգետ, ծաւալէր իբրև զծով»: Ն. Լամբրոնացին մեծարվել է «Տիեզերական վարդապետ», «Սիրելի»,«Սուրբ» մակդիրներով: Հանկարծամահ է եղել քարոզի ժամին, թաղվել Սկևռայի վանքում:

Նկարներ

• 

  նկարի նկարագրության տեքստ

Տեսանյութեր

• Տեսանյութի նկարագրության տեքստ:

Հրապարակումներ մամուլում

• Մամուլի նյութի նկարագրության տեքստ:

Մատենագիտություն

• Ներսես Լամբրոնացի, Սրբոյն Ներսեսի Լամբրոնացւոյ Տարսոնի եպիսկոպոսի Խորհրդածութիւնք ի կարգս եկեղեցւոյ եւ Մեկնութիւն խորհրդոյ պատարագի:
• Ներսես Լամբրոնացի, Ատենաբանութիւնը, Թուղթք եւ Ճառք (առաջին հրտ.՝ 1749, 1810թ.՝ թրգմ. լատիներեն, 1834թ.՝ գերմաներեն, 1865թ.՝ ռուսերեն):
• Ներսես Լամբրոնացի, «Թուղթ առ Լեւոն արքայն հայոց»-ը, 1838:
• Ներսես Լամբրոնացի, Ընտիր մատենագիրք, Վնտ., 1865:
• Ներսես Լամբրոնացի, Մեկնություն Սողոմոնի իմաստության, Ե., 2004 (համեմատական բնագիրը կազմ. և թրգմ.՝ Գ. Մնացականյան):
• Ներսես Լամբրոնացի, Սրբոյն Ներսեսի Լամբրոնացւոյ Տարսոնի եպիսկոպոսի Խորհրդածութիւնք ի կարգս եկեղեցւոյ եւ Մեկնութիւն խորհրդոյ պատարագի, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1847:
• Ներսես Լամբրոնացի, Մեկնութիւն սրբոց երկոտասան մարգարէից, արարեալ երանելւոյն Ներսիսի Լամբրօնացւոյ արքեպիսկոպոսի Տարսօնի Կիլիկեցւոյ, Կ. Պօլիս, 1825:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
• Յակոբ Օշական, Ներսէս Լամբրոնացի, «Սիոն», 1947, էջ 244-246, 275-279, 306-308, 385-386:
• Ակինեան Ն., Ներսէս Լամբրոնացի արքեպիսկոպոս Տարսոնի. Կեանքն և գրական վաստակները հանդերձ ազգաբանութեամբ Պահլաւունեաց և Լամբրոնի Հեթմեանց, Վիեննա, 1956 (Ազգային Մատենադարան ՃՀԹ):
• Գրիգոր Սկեվռացի, Ներբողեան ասացեալ ի վարս մեծի քահանայապետի ի Ս. Ներսէսի Լամբրոնացւոյ, «Սոփերք հայկականք». հ. 15, Վնն.. 1854:
• Ակինյան Ն., Ներսէս Լամբրոնացի, Վնն., 1956:
• Հակոբյան Գ., Ներսես Լամբրոնացի, Ե., 1971:
• Անանյան Գ., Ներսէս Լամբրոնացին՝ հրապարակախօս, Անթիլիաս, 1995:
• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Ներսես Լամբրոնացի:
• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Ներսես Լամբրոնացի:
• ՆԵՐՍԵՍ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑԻ, Մեկնություններ «Հավատամքի» և «Հայր մեր»-ի։ - Էջմիածին։ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին, 2007.- 104 էջ:
• Nerses of Lambron. Commentary on the Revelation of Saint John. Translation of the Armenian Text, Notes and Introduction by Thomson R.W., Peeters, 2007. ISBN 978-90-429-1866-5.