10:04, 5 Փետրվարի 2015-ի տարբերակ

Անասյան Հակոբ Սեդրակի
Анасян Акоб Седракович
Անգլերեն:	Anasyan Hakob
Հայերեն:	Անասյան Հակոբ Սեդրակի
Ծննդյան տարեթիվը:	15.05.1904
Ծննդավայրը:	Էսքիշեհիր, Արևմտյան Հայաստան
Մահվան տարեթիվը:	28.01.1988
Մահվան վայրը:	Լոս Անջելես, ԱՄՆ
Համառոտ տվյալներ: Պատմաբան-աղբյուրագետ, մատենագետ-բանասեր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1904թ. մայիսի 15-ին Արևմտյան Հայաստանի Խարբերդի նահանգի Էսքիշեհիր քաղաքում:

Մահացել է 1988թ. հունվարի 28-ին Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Լոս Անջելես քաղաքում:

Կրթություն

• 1925թ. ավարտել է Վենետիկի Ս. Ղազարի Մխիթարյան վարժարանը:
• 1931-1934թթ. Փարիզում հետևել է Կ. Բասմաջյանի հայագիտական դասընթացներին:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1936-1947թթ.՝ ԵՊՀ գիտաշխատող:
• 1947-1977թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Պատմության ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող:
• 1979-1988թթ.՝ Կալիֆոռնիայի համալսարանի մերձավորարևելյան ուսումնասիրությունների կենտրոնի աշխատակից:
• Աշխատակցել է «Երկունք», «Էջմիածին», «Պատմա-բանասիրական հանդես», «Բազմավեպ», «Հանդես ամսօրյա», «Սիմոն», «Շողակաթ» և այլ պարբերականների:

Ձեռքբերումներ

• 1962թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
• 1984թ.՝ Կալիֆոռնիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր:
• Կալիֆոռնիայի համալսարանի Գրիգոր Նարեկացու անվան հայագիտական ամբիոնի պատվավոր անդամ:

Այլ

• Հենրիկ Անասյանի հայրն է, Արմեն Անասյանի պապը:
• 1936թ. ներգաղթել է Հայաստան:
• Տիրապետել է հին և նոր բազմաթիվ լեզուների:
• Հեղինակ է 100-ից ավելի աշխատությունների, որոնք հիմնականում նվիրված են միջնադարյան Հայաստանի քաղաքակական կացությանը, կրոնի պատմությանը, մշակույթին, գրականությանը, լեզվին, մատենագրությանն ու մատենագիտությանը:
• Նա զգալի ավանդ ունի հայ ազգային-ազատագրական շարժումների պատմության ուսումնասիրման բնագավառում: «Նպաստ մը հայոց ազատագրական պատմության (ԺԷդար). Մահտեսի Շահմուրատ և Հովհաննես Թութունջի»(1934), «XVII դ. ազատագրական շարժումներն Արևմտյան Հայաստանում» (1961), «Ստեփանոս Սալմաստեցի» (1981) և այլ աղբյուրագիտական ու պատմագիտական մենագրություններում իր իսկ հայտնաբերած վավերագրերի միջոցով վեր է հանել հայ ազատագրական շարժումների չուսումնասիրված կամ պակաս ուսումնասիրված շատ դրվագներ, լուսաբանել հայ ժողովրդի ծանր վիճակը թուրք-պարսկ.տիրապետությունների ներքո, արժեքավոր նոր տվյալներ ի հայտ բերել ֆրանսիական և հաբեշական արքունիքների հետ հայ քաղաքական շրջանակների հարաբերությունների վերաբերյալ:
• Աղբյուրագիտական, բնագրագիտական կարևոր նշանակություն ունեն «Հայկական աղբյուրները Բյուզանդիայի անկման մասին» (1957), «Հովհաննես Կամենացի. Պատմութիւն պատերազմին Խոթինու» (1964), «Վարդան Այգեկցին իր նորահայտ երկերի լույսի տակ» (1969), «Գրիգոր Շղթայակրի պատմական մեծ հիշատակարանը» (1980) և այլ աշխատություններ: Անասյանը կազմել և հրատարակել է վերոհիշյալ հեղինակների երկերի գիտաքննական բնագրերը՝ մանրամասն ծանոթագրություններով: «Վարդան Այգեկցին իր նորահայտ երկերի լույսի տակ» ուսումնասիրությունը կարևոր ներդրում է հայ մատենագրության պատմության մեջ:
• Հայտնաբերել է Վարդան Այգեկցու «Գիրք հաստատութեան և արմատ հաւատոյ» (Մատենադարան, ձեռ. դ2080) դավան. Բնույթի ժողովածուն, «Վասնշատահաջ քննողացն հանդիմանութիւն» նամակը և «Վասն անիրաւ բամբասողաց եկեղեցւոյս Հայաստանեայց» գրվածքը: Անասյանը նորովի է ներկայացրել առակագիր Վարդան Այգեկցուն՝ որպես իր ժամանակի մեծագույն աստվածաբաններից մեկի: «Արմատ հաւատոն» նվիրված է Հայ եկեղեցու դավանության և նրա կարգերի պաշտպանությանը՝ «ընդդեմ երկաբնակաց և ամենայն հերձուածողաց»: «Արմատհաւատոն» ընդգրկում է և՛ դավանական, և՛ ծիսական խնդիրներ: Հայագիտության նվաճումներից է Անասյանի «Հայկական մատենագիտություն. Ե–ԺԸ դդ.» կոթողային աշխատությունը: Հրատարակվել են բազմահատոր այս աշխատության միայն առաջին երկու հատորները (1959,1976): Գիրքն ունի աղբյուրագիտական, բնագրագիտական, ձեռագրագիտական, պատմագիտական, բանասիրական արժեք և հայ մատենագրության համապարփակ մի հանրագիտարան է: Այստեղ ներկայացվել է հայկական մատենագրության շուրջ 1500-ամյա ձեռագիր և տպագիր ժառանգությունը, հանրագումարի են բերվել ու գնահատվել հայ մատենագրության անցած բազմամյա ուղու արդյունքները: Անասյանը գիտականորեն դասակարգել է հայերեն բնագրերը, բացահայտել խմբագրությունների ժամանակային սահմանները, փոխադարձաղերսն ու առնչությունները, նշել հիմնական ու օժանդակ գրականությունը, աշխատությունների մասին գրված գրախոսականները:
• Կազմել է նաև Փավստոս Բուզանդի (1953),Մխիթար Գոշի (1954), Եղիշեի (1957), Կիրակոս Գանձակեցու (1961), Կոստանդին Երզընկացու (1962), Արիստակես Լաստիվերցու (1963), Սայաթ-Նովայի (1963) երկերի մատենագիտությունները: Մեծ է Անասյանի դերը Հայ եկեղեցու պատմության, դավանանքի, աստվածաբանական գրական ուսումնասիրման ասպարեզում: Արժեքավորեն հատկապես Աստվածաշնչի հայերեն թարգմանության և նրան աղերսվող «Աստվածաշունչ մատյանի հայկական բնագիրը» (1966,1972), «Էջմիածնի տպարանի սուրբ գրային հրատարակությունները» (1972), «Հայ համաբարբառային գրականությունը և հայ մատենագրության համաբարբառը» (1972) հետազոտությունները: Անասյանը հանգել է այն եզրակացության, որ Աստվածաշնչի հայերեն հնագույն թարգմանությունը կատարվել է մինչև 431-ը,ասորական Պեշիտտայից: Առանձին ուսումնասիրման նյութ է դարձրել «Ներսես Շնորհալին և Արմատ հաւատոյ» ժողովածուն, բացահայտել այդ ժողովածուի աղբյուրները՝ հանձինս Իրենեոս Լուգդոնացու, Բիտալիոս Անտիոքացու, Գրիգոր Սքանչելագործի, Հակոբ Սրճեցու, Զենոբ Եդեսացու, Դահեղա Եդեսացու, Կղեստինոս Հռոմայեցու և Բարսումա Անտիոքացու ստեղծագործությունների:

Մատենագիտություն

• Անասյան Հ.Ս., Հայկական աղբյուրները Բյուզանդիայի անկման մասին, 1957:
• Անասյան Հ.Ս., Հայկական մատենագիտություն, հ. 1-3, 1959-2004:
• Անասյան Հ.Ս., XVII դարի ազատագրական շարժումներն Արևմտյան Հայաստանում, 1961:
• Անասյան Հ.Ս., Յովհաննէս Կամենացի, Պատմութիւն պատերազմին Խոթինու, 1964:
• Անասյան Հ.Ս., Հայ համաբարբառային գրականությունը և հայ մատենագրության համաբարբառը (աղբյուրաբանական և բնագրաքննական ուսումնասիրություն), Ե., 1972:
• Անասյան Հ.Ս., Աստվածաշունչ մատյանի հայկական բնագիրը (մատենագիտություն), Ե., 1976:
• Հետազոտական ակնարկներ, Հ. 1, Վննա, 1984:
• Անասյան Հ.Ս., Մանր երկ., Լոս Անջելես, 1987:
• Անասյան Հ.Ս., «Հայկական հարցը» և հայկական կոտորածները, Կահիրե, 1995 (համահեղինակ):
• Անասյան Հ.Ս., Նամականի (Ընտրանի), Ե., 2004:
• Հակոբ Անասյան, Հայ պատմա-դավանաբանական գրականության թանկարժեք հուշարձանը. «Գիրք հաստատութեան և արմատ հաւատոյ», «Էջմիածին», 1972, № 8–9։
• Hakob S Anasian, The Turkish Futuvvet And The Armenians,- "Journal of the Society or Armenian Studies", 1988-1989, 4, pp. 161–181.
• Анасян А. С., „История Хотинской войны“ Иоаннеса Каменецкого.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1958, N 2, стр. 258-286.
• Անասյան Հ. Ս., Սայաթ-Նովայի ադրբեջաներեն մի նորահայտ տաղը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1963, № 4, էջ 223-224:
• Անասյան Հ. Ս., Խորենացու ժամանակագրական համակարգի հարցը.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների», 1966, № 1, էջ 94-101:
• Անասյան Հ. Ս., Շտապ գրված մի գրախոսության մասին.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների», 1968, № 7, էջ 81-83:
• Անասյան Հ. Ս., Զել և Ուրբաթազել.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների», 1969, № 3, էջ 78-81:
• Անասյան Հակոբ, Բուզանդարանի մի նախադասության մասին.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների», 1976, № 9, էջ 96-100:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• «Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002, էջ 57-58:
• Հայ պատմադավանաբանական գրականության թանկարժեք հուշարձանը. «Գիրք հաստատութեան եւ արմատ հաւատոյ», «Էջմիածին», 1972, դ 8–9:
• Հետազոտական ակնարկներ, հ. 1, Վնն., 1984: Մանր երկեր, Լոս Անջելես, 1987:
• Հակոբ Սեդրակի Անասյան, Լոս Անջելես,1984:
• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի կայք:
• Մատենագիտության դասականը. Հակոբ Անասյան: