«Դավիթ Բեկ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Hayazg-ից
(→Տեսանյութեր) |
|||
| (Միևնույն մասնակցի 15 միջանկյալ տարբերակներ թաքցրված է) | |||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Person | {{Person | ||
| name-am = Դավիթ Բեկ | | name-am = Դավիթ Բեկ | ||
| − | | name-am-aliases = | + | | name-am-aliases = Մելիք Փարսադանյան |
| − | | name-ru = | + | | name-ru = Давид Бек |
| − | | name-ru-aliases = | + | | name-ru-aliases = Мелик Парсаданян |
| name-lat = | | name-lat = | ||
| − | | name-en = | + | | name-en = Davit Bek |
| name-fr = | | name-fr = | ||
| image = Davi2 Bek.jpg | | image = Davi2 Bek.jpg | ||
| − | | birth-date = | + | | birth-date = 1669 |
| birth-place = | | birth-place = | ||
| death-date = 1728 | | death-date = 1728 | ||
| death-place = | | death-place = | ||
| − | | description = Հայ | + | | description = Հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ, զորավար: |
}} | }} | ||
=Կենսագրություն= | =Կենսագրություն= | ||
| + | Ծնվել է 1669թ.: | ||
| + | |||
Մահացել է 1728թ.: | Մահացել է 1728թ.: | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Աշխատանքային գործունեություն== | ==Աշխատանքային գործունեություն== | ||
| − | * | + | *Ծառայել է Վրաց թագավոր Վախթանգ VI-ի բանակում: |
| − | * | + | *Կազմակերպել է մշտական կարգավարժ բանակ, որը հսկել է ռազմական կարևոր հենակետերը: |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Այլ== | ==Այլ== | ||
| − | * | + | *Դավիթ Բեկը Վրաց Վախթանգ VI թագավորի բանակի ճանաչված զորավարներից էր: |
| − | + | *Դավիթ Բեկի գլխավորած ապստամբությունը ազգամիջյան պատերազմ չէր, այլ հայ աշխատավոր գյուղացիության վրա հենված շարժում՝ ուղղված իրանական խաների, նաև նրանց համագործակցող ֆեոդալների և օսմանյան Թուրքիայի դեմ: | |
| − | Սյունիքի մելիքների | + | *Սյունիքի 50 տանուտերերի ու մելիքների անունից և Ստեփանոս Շահումյանի խնդրանքով Վրաց թագավորը 1722թ. Դավիթ Բեկին 30 կտրիճներով ուղարկել է Կապան՝ գլխավորելու ազատագրական պայքարը: |
| − | + | *Հաստատվելով Շինուհայր ավանում՝ նրանք իրենց շուրջն են համախմբել տեղի զինված ուժերը, վերականգնել են հին բերդերն ու ամրությունները, ստեղծել ռազմական հենակետեր և ռազմական խորհուրդ, սանձել Սյունիք թափանցած վաչկատուն հրոսակախմբերի խժդժությունները: | |
| − | + | *Աչքի ընկած զորականներից Մխիթարը նշանակվել է սպարապետ, առանձին զորաջոկատների հրամանատարներ են դարձել Տեր-Ավետիսը, Փարսադանը, Թորոսը և ուրիշներ: | |
| − | + | *Առաջին հաղթական մարտը Դավիթ Բեկը մղել է 1722թ. աշնանը՝ ջևանշիր քոչվոր ցեղի դեմ, ապա հակահարված հասցնելով մահմեդականացած հայ մելիքներ՝ Բաղրին (Տաթևում), Ֆրանգյուլին (Արծվանիկում) և թուրք-թաթարական մի շարք ցեղապետերի՝ բռնագրավել է նրանց տիրույթները և տվել իր զորահրամանատարներին: | |
| − | + | *1724թ. սկզբիև Արցախից օգնության եկած Ավան Յուզբաշու զորամասի (2 հազար մարտիկ) հետ հաղթական մարտեր մղելով Օրդուբադի, Նախիջևանի, Բարգուշատի, Ղարադաղի խաների դեմ, ազատագրելով Շինուհայրը, Հալիձորը, Զեյվան, Որոտանը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը Սյունիքում ստեղծել է հայկական անկա իշխանապետություն՝Հալիձոր կենտրոնով: | |
| − | + | *Դավիթ Բեկը կազմակերպել է մշտական բանակ, որը սփռված է եղել տարբեր շրջաններում, իսկ վտանգի դեպքում միավորվել: | |
| − | + | *Չնայած այս հաջողություններին, Դավիթ Բեկի զորքերը Նախիջևանի և Եղվարդի ճակատամարտերում պարտություն են կրել: 1725թ. գարնանը թուրքական զորքերը գրավել են Անդրկովկասը և Դաղստանի ֆեոդալների հետ միանալով՝ աքցանի մեջ վերցրել Ղարաբաղն ու Սյունիքը: | |
| − | + | *Թուրքական բանակի առաջապահ գնդերը, բախվելով Դավիթ Բեկի զորքի հետ, պարտվել և ետ են քաշվել: Թուրքական հրամատարությունը իր կողմն է գրավել հայ առևտրա–վաշխառուական խավին, մահմեդական հողատերերին, թափանցել Մեղրի՝ դժվար դրություն ստեղծելով Դավիթ Բեկի համար: | |
| − | + | *1726թ. թուրքերը փորձել են գրավել Սյունիքը և վերջ տալ հայկական իշխանությանը: Օսմանյան զորքերին և նրանց միացած տեղացի մահմեդական իշխանավորների զինուժին հաջողվել է գրավել մի շարք հայկական բնակավայրեր: Դավիթ Բեկը ստիպված իր զորքով ամրացել է Հալիձորի բերդում: 1727թ. մարտին թուրքերը պաշարել են Հալիձորը: Յոթ օր շարունակ զորավարը հետ է մղել թշնամու համառ գրոհները, այնուհետև որոշել է ճեղքել պաշարումը և դուրս գալ շրջափակումից: Պաշարվածները, աննկատ դուրս գալով բերդից, հանկարծակի հարձակվել են հակառակորդի վրա: Խուճապի մատնված թշնամու զորքերը, կորուստներ տալով, փախուստի են դիմել: Հայկական զորքերն ազատագրել են նաև Մեղրին, որտեղ նահանջից հետո կենտրոնացել էր օսմանյան զորաբանակը: | |
| − | + | *1727թ. Դավիթ Բեկը բանակցել է Ատրպատականում գտնվող Պարսից շահ Թահմազի հետ, որը ճանաչել է նրա իշխանությունը Սյունիքում և տվել դրամ հատելու իրավունք: | |
| − | + | *1728թ. հանկարծամահ եղած Դավիթ Բեկին փոխարինել է Մխիթար Սպարապետը և թուրքերի դեմ Սյունիքի ազատագրական պայքարը գլխավորել մինչև 1730թ.: | |
| − | + | *Դավիթ Բեկի անունով փողոցներ են կոչվել Երևանում և ՀՀ այլ քաղաքներում: Կապանում կա թաղամաս՝ Կապանում: | |
| − | + | *1978թ. Կապանում կանգնեցվել է Դավիթ Բեկի հուշարձանը: | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | 1728թ | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Կապանում | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=Նկարներ= | =Նկարներ= | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | Davit Bek2.jpg | + | Davit Bek2.jpg|Դավիթ Բեկ |
| − | Davit Bek.jpg | + | Davit Bek.jpg|Դավիթ Բեկ |
Davit Bek3.jpg|Դավիթ Բեկի ձիարձանը Կապանում | Davit Bek3.jpg|Դավիթ Բեկի ձիարձանը Կապանում | ||
Davit Bek 4.jpg|Կադր «Դավիթ Բեկ» կինոնկարից (Դավիթ Բեկի դերում` Հրաչյա Ներսիսյան` ձախից, Շահումյանի դերում` Դավիթ Մալյան) | Davit Bek 4.jpg|Կադր «Դավիթ Բեկ» կինոնկարից (Դավիթ Բեկի դերում` Հրաչյա Ներսիսյան` ձախից, Շահումյանի դերում` Դավիթ Մալյան) | ||
Davit Bek 5.jpg|Դավիթ Բեկը դարբնոցում (Ս. Խանզադյանի «Մխիթար Սպարապետ» պատմավեպի նկարազարդում) | Davit Bek 5.jpg|Դավիթ Բեկը դարբնոցում (Ս. Խանզադյանի «Մխիթար Սպարապետ» պատմավեպի նկարազարդում) | ||
| + | Davit Bek6.jpg|Раффи Давид Бек | ||
| + | Davit Bek 7.jpg|Раффи Давид Бек | ||
| + | Davit Bek 8.jpg|Коньяк "Давид Бек" 33 года | ||
| + | Davit bek 9.gif | ||
</gallery> | </gallery> | ||
=Տեսանյութեր= | =Տեսանյութեր= | ||
| − | |||
*[http://www.youtube.com/watch?v=vgQl7kqcvRE ԴԱՎԻԹ ԲԵԿ - ՄԽԻԹԱՐ ՍՊԱՐԱՊԵՏ:] | *[http://www.youtube.com/watch?v=vgQl7kqcvRE ԴԱՎԻԹ ԲԵԿ - ՄԽԻԹԱՐ ՍՊԱՐԱՊԵՏ:] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=Հրապարակումներ մամուլում= | =Հրապարակումներ մամուլում= | ||
| − | *[http:// | + | *[http://blognews.am/arm/news/40755/patmutyun-ays-ory---davit-bek.html Պատմություն այս օրը - Դավիթ Բեկ:] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=Տե՛ս նաև= | =Տե՛ս նաև= | ||
| Տող 106. | Տող 67. | ||
*Աբրահամյան Ա. Գ., Սյունիքի XVIII դարի ազատագրական շարժման պատմության շուրջը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1972: | *Աբրահամյան Ա. Գ., Սյունիքի XVIII դարի ազատագրական շարժման պատմության շուրջը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1972: | ||
*Աբրահամյան Ա. Գ., Դավիթ-Բեկի պատմության նախագաղափար բնագրի շուրջը, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1974: | *Աբրահամյան Ա. Գ., Դավիթ-Բեկի պատմության նախագաղափար բնագրի շուրջը, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1974: | ||
| − | *Փափազյան Հ. Դ., Դավիթ-բեկի պայքարը օսմանյան ներխուժման դեմ և հարաբերությունները իրանական հակաօսմանյան դիմադրական ուժերի հետ, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1987: | + | *Փափազյան Հ. Դ., Դավիթ-բեկի պայքարը օսմանյան ներխուժման դեմ և հարաբերությունները իրանական հակաօսմանյան դիմադրական ուժերի հետ, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1987: |
| − | *Րաֆֆի, Դավիթ | + | *Ընտիր պատմութիւն Դաւիթ Բեգին և Պատերազմաց Հայոց Խափանու..., Վաղարշապատ, 1871: |
| + | *Րաֆֆի, Դավիթ Բեկ, պատմական վեպ, 1722—1728: | ||
*[http://www.armenianhouse.org/voskeporik/08-david-bek.html ԴԱՎԻԹ ԲԵԿԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ:] | *[http://www.armenianhouse.org/voskeporik/08-david-bek.html ԴԱՎԻԹ ԲԵԿԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ:] | ||
*[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1107 Դավիթ Բեկ:] | *[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1107 Դավիթ Բեկ:] | ||
*[http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/01/blog-post_3533.html Դավիթ Բեկ:] | *[http://gharaxanyan.blogspot.com/2013/01/blog-post_3533.html Դավիթ Բեկ:] | ||
| − | |||
*[http://www.eanc.net/EANC/library/Fiction/Original/Raffi/Davit-Bek.htm?page=1&interface_language=am Դավիթ Բեկ:] | *[http://www.eanc.net/EANC/library/Fiction/Original/Raffi/Davit-Bek.htm?page=1&interface_language=am Դավիթ Բեկ:] | ||
| − | *[http:// | + | *[http://lraber.asj-oa.am/82/1/2004-1(203).pdf «ԴԱՎԻԹ-ԲԵԿ» ԿԻՆՈՆԿԱՐԻ ՍՏԵՂԾՄԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԻՑ:] |
| − | [[Category: | + | [[Category:Ազգային-ազատագրական շարժման գործիչներ]] [[Category:Զորավարներ]] |
Ընթացիկ տարբերակը 15:21, 11 Հուլիսի 2014-ի դրությամբ
| Դավիթ Բեկ | |
| Давид Бек | |
| |
| Այլ անուններ: | Մելիք Փարսադանյան |
| Անգլերեն: | Davit Bek |
| Հայերեն: | Դավիթ Բեկ |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1669 |
| Մահվան տարեթիվը: | 1728 |
| Համառոտ տվյալներ: Հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ, զորավար: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1669թ.:
Մահացել է 1728թ.:
Աշխատանքային գործունեություն
- Ծառայել է Վրաց թագավոր Վախթանգ VI-ի բանակում:
- Կազմակերպել է մշտական կարգավարժ բանակ, որը հսկել է ռազմական կարևոր հենակետերը:
Այլ
- Դավիթ Բեկը Վրաց Վախթանգ VI թագավորի բանակի ճանաչված զորավարներից էր:
- Դավիթ Բեկի գլխավորած ապստամբությունը ազգամիջյան պատերազմ չէր, այլ հայ աշխատավոր գյուղացիության վրա հենված շարժում՝ ուղղված իրանական խաների, նաև նրանց համագործակցող ֆեոդալների և օսմանյան Թուրքիայի դեմ:
- Սյունիքի 50 տանուտերերի ու մելիքների անունից և Ստեփանոս Շահումյանի խնդրանքով Վրաց թագավորը 1722թ. Դավիթ Բեկին 30 կտրիճներով ուղարկել է Կապան՝ գլխավորելու ազատագրական պայքարը:
- Հաստատվելով Շինուհայր ավանում՝ նրանք իրենց շուրջն են համախմբել տեղի զինված ուժերը, վերականգնել են հին բերդերն ու ամրությունները, ստեղծել ռազմական հենակետեր և ռազմական խորհուրդ, սանձել Սյունիք թափանցած վաչկատուն հրոսակախմբերի խժդժությունները:
- Աչքի ընկած զորականներից Մխիթարը նշանակվել է սպարապետ, առանձին զորաջոկատների հրամանատարներ են դարձել Տեր-Ավետիսը, Փարսադանը, Թորոսը և ուրիշներ:
- Առաջին հաղթական մարտը Դավիթ Բեկը մղել է 1722թ. աշնանը՝ ջևանշիր քոչվոր ցեղի դեմ, ապա հակահարված հասցնելով մահմեդականացած հայ մելիքներ՝ Բաղրին (Տաթևում), Ֆրանգյուլին (Արծվանիկում) և թուրք-թաթարական մի շարք ցեղապետերի՝ բռնագրավել է նրանց տիրույթները և տվել իր զորահրամանատարներին:
- 1724թ. սկզբիև Արցախից օգնության եկած Ավան Յուզբաշու զորամասի (2 հազար մարտիկ) հետ հաղթական մարտեր մղելով Օրդուբադի, Նախիջևանի, Բարգուշատի, Ղարադաղի խաների դեմ, ազատագրելով Շինուհայրը, Հալիձորը, Զեյվան, Որոտանը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը Սյունիքում ստեղծել է հայկական անկա իշխանապետություն՝Հալիձոր կենտրոնով:
- Դավիթ Բեկը կազմակերպել է մշտական բանակ, որը սփռված է եղել տարբեր շրջաններում, իսկ վտանգի դեպքում միավորվել:
- Չնայած այս հաջողություններին, Դավիթ Բեկի զորքերը Նախիջևանի և Եղվարդի ճակատամարտերում պարտություն են կրել: 1725թ. գարնանը թուրքական զորքերը գրավել են Անդրկովկասը և Դաղստանի ֆեոդալների հետ միանալով՝ աքցանի մեջ վերցրել Ղարաբաղն ու Սյունիքը:
- Թուրքական բանակի առաջապահ գնդերը, բախվելով Դավիթ Բեկի զորքի հետ, պարտվել և ետ են քաշվել: Թուրքական հրամատարությունը իր կողմն է գրավել հայ առևտրա–վաշխառուական խավին, մահմեդական հողատերերին, թափանցել Մեղրի՝ դժվար դրություն ստեղծելով Դավիթ Բեկի համար:
- 1726թ. թուրքերը փորձել են գրավել Սյունիքը և վերջ տալ հայկական իշխանությանը: Օսմանյան զորքերին և նրանց միացած տեղացի մահմեդական իշխանավորների զինուժին հաջողվել է գրավել մի շարք հայկական բնակավայրեր: Դավիթ Բեկը ստիպված իր զորքով ամրացել է Հալիձորի բերդում: 1727թ. մարտին թուրքերը պաշարել են Հալիձորը: Յոթ օր շարունակ զորավարը հետ է մղել թշնամու համառ գրոհները, այնուհետև որոշել է ճեղքել պաշարումը և դուրս գալ շրջափակումից: Պաշարվածները, աննկատ դուրս գալով բերդից, հանկարծակի հարձակվել են հակառակորդի վրա: Խուճապի մատնված թշնամու զորքերը, կորուստներ տալով, փախուստի են դիմել: Հայկական զորքերն ազատագրել են նաև Մեղրին, որտեղ նահանջից հետո կենտրոնացել էր օսմանյան զորաբանակը:
- 1727թ. Դավիթ Բեկը բանակցել է Ատրպատականում գտնվող Պարսից շահ Թահմազի հետ, որը ճանաչել է նրա իշխանությունը Սյունիքում և տվել դրամ հատելու իրավունք:
- 1728թ. հանկարծամահ եղած Դավիթ Բեկին փոխարինել է Մխիթար Սպարապետը և թուրքերի դեմ Սյունիքի ազատագրական պայքարը գլխավորել մինչև 1730թ.:
- Դավիթ Բեկի անունով փողոցներ են կոչվել Երևանում և ՀՀ այլ քաղաքներում: Կապանում կա թաղամաս՝ Կապանում:
- 1978թ. Կապանում կանգնեցվել է Դավիթ Բեկի հուշարձանը:
Նկարներ
Դավիթ Բեկ
Դավիթ Բեկ
Դավիթ Բեկի ձիարձանը Կապանում
Կադր «Դավիթ Բեկ» կինոնկարից (Դավիթ Բեկի դերում` Հրաչյա Ներսիսյան` ձախից, Շահումյանի դերում` Դավիթ Մալյան)
Դավիթ Բեկը դարբնոցում (Ս. Խանզադյանի «Մխիթար Սպարապետ» պատմավեպի նկարազարդում)
Раффи Давид Бек
Раффи Давид Бек
Коньяк "Давид Бек" 33 года
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Арутюнян П., Освободительное движение армянского народа в первой четверти XVIII в., М., 1954.
- Հովհաննիսյան Ա. Գ., Դավիթ բեկի գլխավորած Ղափանի ապստամբությունը, Բանբեր Երեւանի համալսարանի, 1970:
- Կնյազյան Հ., Ազատագրական պայքարը Դավիթ բեկի գլխավորությամբ, Երևան, 1963:
- Օրբելյան Ս., Դաւիթ բեկի ծագումնաբանության հարցի շուրջ, Բանբեր Հայաստանի արխիվների, 1971:
- Աբրահամյան Ա. Գ., Սյունիքի XVIII դարի ազատագրական շարժման պատմության շուրջը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1972:
- Աբրահամյան Ա. Գ., Դավիթ-Բեկի պատմության նախագաղափար բնագրի շուրջը, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1974:
- Փափազյան Հ. Դ., Դավիթ-բեկի պայքարը օսմանյան ներխուժման դեմ և հարաբերությունները իրանական հակաօսմանյան դիմադրական ուժերի հետ, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1987:
- Ընտիր պատմութիւն Դաւիթ Բեգին և Պատերազմաց Հայոց Խափանու..., Վաղարշապատ, 1871:
- Րաֆֆի, Դավիթ Բեկ, պատմական վեպ, 1722—1728:
- ԴԱՎԻԹ ԲԵԿԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ:
- Դավիթ Բեկ:
- Դավիթ Բեկ:
- Դավիթ Բեկ:
- «ԴԱՎԻԹ-ԲԵԿ» ԿԻՆՈՆԿԱՐԻ ՍՏԵՂԾՄԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԻՑ:
