«Կուկոլևսկի Իոսիֆ Միքայելի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Hayazg-ից
(→Նկարներ) |
|||
| (Միևնույն մասնակցի 22 միջանկյալ տարբերակներ թաքցրված է) | |||
| Տող 7. | Տող 7. | ||
| name-en = Kukolevski Iosif | | name-en = Kukolevski Iosif | ||
| name-fr = | | name-fr = | ||
| − | | image = | + | | image = Kukolevskii01.jpg |
| birth-date = | | birth-date = | ||
| birth-place = | | birth-place = | ||
| death-date = 31.07.1855 | | death-date = 31.07.1855 | ||
| death-place = Ալեքսանդրապոլ, Հայաստանի Հանրապետություն | | death-place = Ալեքսանդրապոլ, Հայաստանի Հանրապետություն | ||
| − | | description = | + | | description = Գեներալ-մայոր, Տվերի դրագունների գնդի հրամանատար, Վորոնեժի նահանգի Օստրոգոժ գավառի ազնվականներից: |
}} | }} | ||
| + | |||
=Կենսագրություն= | =Կենսագրություն= | ||
| − | + | *Ծննդյան թիվը և վայրը հայտնի չեն: | |
| + | *Մահացել է 1855թ․ հուլիսի 31-ին Հայաստանի Հանրապետության Ալեքսանդրապոլ քաղաքում։ | ||
| − | == | + | ==Զինվորական գործունեություն== |
| − | * | + | *1820թ. նոյեմբերի 21-ին ծառայության է անցել Տվերի դրագունների գնդում՝ որպես յունկեր: |
| + | *1846թ․ Կուկոլևսկին գործուղվել է Օրինակելի հեծելազորային գունդ: | ||
| + | *1847թ. մայիսին՝ ճամբարային հավաքների ժամանակ, ծառայության է ուղարկվել Նորին Մեծության Լայբ-գվարդիայի՝ Կիրասարի զորագունդ: | ||
| + | *1848թ․ օգոստոսին վերադարձել է Օրինակելի գունդ: | ||
| + | *1848թ․ մարտին ուղարկվել է Մեծ Իշխան Միխայիլ Պավելի (Մեծ Իշխան Նիկոլայ Նիկոլայի) Կայսերական Մեծության դրագունների գունդը: | ||
| + | *1851թ․ փետրվարի 16-ին նշանակվել է Սաքսեն-Վեյմարի Թագաժառանգի՝ Մեծ Դուքսի Գուսարների գնդի հրամանատար: | ||
| + | *1852թ․ փետրվարի 2-ին նշանակվել է Նորին Մեծության Մեծ Իշխան Նիկոլայ Նիկոլայի դրագունների գնդի հրամանատար: | ||
| + | *1849թ. մասնակցել է լեհ ապստամբների դեմ արշավանքներին, Հունգարիայում և Տրանսիլվանիայում ապստամբությունների զսպմանը: | ||
| − | == | + | ==Ձեռքբերումներ== |
| − | * | + | ===Կոչումներ=== |
| − | ** | + | *1821 թ. հունիսի 28՝ ենթասպա։ |
| − | * | + | *1825 շթ. մայիսի 13՝ պորուչիկ։ |
| + | *1829թ. օգոստոսի 7՝ շտաբի կապիտան։ | ||
| + | *1831թ. հունիսի 12՝ կապիտան (լեհ ապստամբների դեմ մղած մարտերում առանձնանալու համար): | ||
| + | *1834թ. դեկտեմբերի 14՝ մայոր (ծառայության տարբերակման համար)։ | ||
| + | *1839թ. սեպտեմբերի 9՝ փոխգնդապետ (ծառայության տարբերակման համար)։ | ||
| + | *1846թ.՝ գնդապետ: | ||
| − | == | + | ===Պարգևներ=== |
| − | * | + | *Սբ. Գեորգի 3-րդ աստիճանի շքանշան։ |
| − | * | + | *Սբ. Վլադիմիրի 4-րդ աստիճանի ժապավենակապով շքանշան։ |
| − | * | + | *Սբ. Աննայի 2-րդ աստիճանի Կայսերական թագով շքանշան։ |
| + | *Սաքսեն-Վեյմարի Սպիտակ Բազեի 2-րդ աստիճանի շքանշան։ | ||
| + | *Արծաթե մեդալ Հունգարիայում և Տրանսիլվանիայում 1849 թ. ապստամբության զսպման համար։ | ||
| + | *Լեհաստանի՝ ռազմական արժանապատվության 4-րդ աստիճանի տարբերանշան։ | ||
| + | *20 տարվա ընթացքում անարատ ծառայության համար տարբերանշան։ | ||
| − | ==Այլ== | + | ==Այլ== |
| − | * | + | *Իոսիֆ Միխայիլի Կուկոլևսկու գրեթե ողջ զինվորական ծառայությունը կապված է Տվերի դրագունների գնդի հետ: |
| + | *Տվերի դրագունների գունդը այդ անվանումը ստացել է 1801թ․ կայսր Պավել I հրամանով։ Դեռևս 1798թ. ձևավորված գնդի մարտական պատմությունը սերտորեն կապված էր 19-րդ դարում Ռուսաստանի կովկասյան սահմանների պաշտպանության հետ, երբ գունդը տեղակայված էր Վրաստանում՝ Կախեթիայում, Դեդոփլիս-Ցկարո տեղանքում, որն այդ ժամանակ կրում էր <<Թագավորական հորեր>> անվանումը։ | ||
| + | *Գնդի ավելի քան հարյուրամյա պատմության մեջ (գունդը կազմալուծվել է 1918թ․) շատ փառավոր սխրանքներ կան, բայց գնդի տարեգրության հատուկ էջերը կապված են 1854-1856թթ. ռուս-թուրքական (այն առավել հայտնի է որպես Ղրիմի պատերազմ) և 1877-1878թթ. ռուս-թուրքական (այն հայտնի է որպես օսմանյան լծից Բուլղարիայի ազատագրման պատերազմ) պատերազմներին նրա մասնակցության հետ։ Այդ պատերազմներին գունդը մասնակցել է մարտական գործողություններին, որոնք ծավալվել են ժամանակակից Հայաստանի տարածքում։ Գունդը գրոհել է նաև Կարս ամրոցը։ | ||
| + | *Տվերի դրագունների գնդի զոհված սպաները հուղարկավորվել են Հայաստանի Գյումրի քաղաքում՝ Պատվո բլրի վրա: | ||
| + | *«Տվերի դրագունները Կովկասում» աշխատության վերատպված օրինակում, որը հրատարակել է «Գթության քույր Եկատերինա Բակունինայի անվան» բարեգործական հիմնադրամը (Տվեր, 2022), հետևում է, որ գունդը 1853թ․ դեկտեմբերի 6-ին դուրս է եկել Կուրսկի նահանգի Բելգորոդից՝ Կովկասյան առանձին կորպուսի զորքերն ուժեղացնելու համար: 1854թ․ մարտի 15-ին այն ժամանել է Թիֆլիս, մարտի 23-ին՝ Պրիվոլնոյե և Վորոնցովկա գյուղեր և մտել Ալեքսանդրապոլի ջոկատի կազմի մեջ: Մայիսի 6-ին ջոկատը մտել է Ալեքսանդրապոլ: Մայիսի 29-ին I դիվիզիոնը մասնակցել է թշնամական զորքերի տեղակայման և ուժերի մասին հետախուզությանը՝ կազմակերպված գեներալ Վասիլի Բեբուտովի կողմից (1791-1858) Արփաչայ գետի մոտակայքում: Հուլիսի 24-ին ամբողջ գունդը կռվել է Քյուրյուք-դարի մոտ և տիրացել թուրքական 12 հրանոթային մարտկոցին: Բախվելով թշնամու մարտական կարգի կեսին՝ մի քանի թուրքական գումարտակներ ու էսկադրոններ է ջախջախել, տարել հակառակորդի 5 հրանոթ: | ||
| + | *Նույն գրքում Կուկոլևսկուն անվանում են <<մարտերում փորձված մարտիկ>>, որն իր գրեթե ողջ ծառայությունն անցկացրել է Տվերի գնդում: | ||
| + | *Կյուրյուկ-Դարեի ճակատամարտում Կուկոլևսկին վիրավորվել է ձեռքի հետևի մասում, բայց մնացել է գնդում: Սակայն հաջորդ՝ 1855 թ. ռազմական արշավը գեներալի համար ճակատագրական է լինում: Օգոստոսի 26-ին Կարսի մոտակայքի պաշտպանությամ ժամանակ Տվերի դրագունները հայտնվում են թուրքական հրետանու գնդակոծության տակ: Միջուկներից մեկը անցնելով ձիու միջով՝ ծանր վիրավորում է Կուկոլևսկուն։ Գնդի հրամանատարին տեղափոխում են ճամբար, որտեղ էլ անդամահատում են ոտքը։ Որոշ ժամանակ անց նա անում է վերջին կարգադրությունները և հաստատում նախկինում գրած կտակը: Իր անձնական միջոցները գեներալը կտակում է գնդի եկեղեցու զարդարմանը, գնդի յուրաքանչյուր էսկադրոնի համար ահռելի ձիեր ձեռք բերելու, ինչպես նաև, ոչ մեծ գումարներ՝ մերձավոր ենթասպաներին: Բելգորոդում գերշտատ ձիերի և ունեցվածքի, այդ թվում նաև մանեժի վաճառքից ստացած գումարները պետք է ուղարկվեին կնոջն ու դստերը: Կայսեր Նիկոլայ I նվիրած ոսկե սուրը պետք է ուղարկվեր ընտանիքին և «ցեղից ցեղ ուղիղ ժառանգությամբ փոխանցվեր կին կամ տղամարդ ժառանգորդներին»: | ||
=Նկարներ= | =Նկարներ= | ||
| − | |||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | Պատկեր: | + | Պատկեր: Kyuruk-Dara-batle01.jpg|Քյուրուք-դարայի ճակատամարտ, 1854 թ․։ |
| − | Պատկեր: | + | Պատկեր: Kholm_chesti.jpg|հուշարձան Կուկոլևսկու պատվին, 1855 թ․։ |
| − | Պատկեր: | + | Պատկեր: K002.jpg|հուշարձան Կուկոլևսկու պատվին,մեր օրեր։ |
| − | |||
</gallery> | </gallery> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=Մատենագիտություն= | =Մատենագիտություն= | ||
| − | * | + | *Կովկասյան-լեռնային, պարսկական, թուրքական և Անդրկասպյան երկրամասերում պատերազմների ժամանակ Կովկասյան զորքերի կորուստների մասին տեղեկությունների ժողովածու: 1801-1885թթ., Յ. Ի. Լիբերմանի տպարան, Թիֆլիս, 1901։ |
| − | * | + | *Տվերի դրագունները Կովկասում, Գթության քույր Եկատերինա Բակունինայի անվան բարեգործական հիմնադրամ, Տվեր, 2022: |
=Տե՛ս նաև= | =Տե՛ս նաև= | ||
| − | + | *[https://dzen.ru/media/shuvaeva/poslednii-boi-za-kars-generala-kukolevskogo-62fdf2bcb59ec1417537b6f6?& Գեներալ Կուկոլևսկու վերջին մենամարտը Կարսի համար:] | |
| − | *[ | ||
| − | |||
| − | [[Category: | + | [[Category:Գեներալ-մայորներ]] [[Category:Ազնվականներ]] [[Category:Զինվորականներ]] [[Category:Գնդապետներ]] |
Ընթացիկ տարբերակը 20:45, 22 Հոկտեմբերի 2022-ի դրությամբ
| Կուկոլևսկի Իոսիֆ Միքայելի | |
| Куколевский Иосиф Михайлович | |
| |
| Անգլերեն: | Kukolevski Iosif |
| Հայերեն: | Կուկոլևսկի Իոսիֆ Միքայելի |
| Մահվան տարեթիվը: | 31.07.1855 |
| Մահվան վայրը: | Ալեքսանդրապոլ, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Գեներալ-մայոր, Տվերի դրագունների գնդի հրամանատար, Վորոնեժի նահանգի Օստրոգոժ գավառի ազնվականներից: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
- Ծննդյան թիվը և վայրը հայտնի չեն:
- Մահացել է 1855թ․ հուլիսի 31-ին Հայաստանի Հանրապետության Ալեքսանդրապոլ քաղաքում։
Զինվորական գործունեություն
- 1820թ. նոյեմբերի 21-ին ծառայության է անցել Տվերի դրագունների գնդում՝ որպես յունկեր:
- 1846թ․ Կուկոլևսկին գործուղվել է Օրինակելի հեծելազորային գունդ:
- 1847թ. մայիսին՝ ճամբարային հավաքների ժամանակ, ծառայության է ուղարկվել Նորին Մեծության Լայբ-գվարդիայի՝ Կիրասարի զորագունդ:
- 1848թ․ օգոստոսին վերադարձել է Օրինակելի գունդ:
- 1848թ․ մարտին ուղարկվել է Մեծ Իշխան Միխայիլ Պավելի (Մեծ Իշխան Նիկոլայ Նիկոլայի) Կայսերական Մեծության դրագունների գունդը:
- 1851թ․ փետրվարի 16-ին նշանակվել է Սաքսեն-Վեյմարի Թագաժառանգի՝ Մեծ Դուքսի Գուսարների գնդի հրամանատար:
- 1852թ․ փետրվարի 2-ին նշանակվել է Նորին Մեծության Մեծ Իշխան Նիկոլայ Նիկոլայի դրագունների գնդի հրամանատար:
- 1849թ. մասնակցել է լեհ ապստամբների դեմ արշավանքներին, Հունգարիայում և Տրանսիլվանիայում ապստամբությունների զսպմանը:
Ձեռքբերումներ
Կոչումներ
- 1821 թ. հունիսի 28՝ ենթասպա։
- 1825 շթ. մայիսի 13՝ պորուչիկ։
- 1829թ. օգոստոսի 7՝ շտաբի կապիտան։
- 1831թ. հունիսի 12՝ կապիտան (լեհ ապստամբների դեմ մղած մարտերում առանձնանալու համար):
- 1834թ. դեկտեմբերի 14՝ մայոր (ծառայության տարբերակման համար)։
- 1839թ. սեպտեմբերի 9՝ փոխգնդապետ (ծառայության տարբերակման համար)։
- 1846թ.՝ գնդապետ:
Պարգևներ
- Սբ. Գեորգի 3-րդ աստիճանի շքանշան։
- Սբ. Վլադիմիրի 4-րդ աստիճանի ժապավենակապով շքանշան։
- Սբ. Աննայի 2-րդ աստիճանի Կայսերական թագով շքանշան։
- Սաքսեն-Վեյմարի Սպիտակ Բազեի 2-րդ աստիճանի շքանշան։
- Արծաթե մեդալ Հունգարիայում և Տրանսիլվանիայում 1849 թ. ապստամբության զսպման համար։
- Լեհաստանի՝ ռազմական արժանապատվության 4-րդ աստիճանի տարբերանշան։
- 20 տարվա ընթացքում անարատ ծառայության համար տարբերանշան։
Այլ
- Իոսիֆ Միխայիլի Կուկոլևսկու գրեթե ողջ զինվորական ծառայությունը կապված է Տվերի դրագունների գնդի հետ:
- Տվերի դրագունների գունդը այդ անվանումը ստացել է 1801թ․ կայսր Պավել I հրամանով։ Դեռևս 1798թ. ձևավորված գնդի մարտական պատմությունը սերտորեն կապված էր 19-րդ դարում Ռուսաստանի կովկասյան սահմանների պաշտպանության հետ, երբ գունդը տեղակայված էր Վրաստանում՝ Կախեթիայում, Դեդոփլիս-Ցկարո տեղանքում, որն այդ ժամանակ կրում էր <<Թագավորական հորեր>> անվանումը։
- Գնդի ավելի քան հարյուրամյա պատմության մեջ (գունդը կազմալուծվել է 1918թ․) շատ փառավոր սխրանքներ կան, բայց գնդի տարեգրության հատուկ էջերը կապված են 1854-1856թթ. ռուս-թուրքական (այն առավել հայտնի է որպես Ղրիմի պատերազմ) և 1877-1878թթ. ռուս-թուրքական (այն հայտնի է որպես օսմանյան լծից Բուլղարիայի ազատագրման պատերազմ) պատերազմներին նրա մասնակցության հետ։ Այդ պատերազմներին գունդը մասնակցել է մարտական գործողություններին, որոնք ծավալվել են ժամանակակից Հայաստանի տարածքում։ Գունդը գրոհել է նաև Կարս ամրոցը։
- Տվերի դրագունների գնդի զոհված սպաները հուղարկավորվել են Հայաստանի Գյումրի քաղաքում՝ Պատվո բլրի վրա:
- «Տվերի դրագունները Կովկասում» աշխատության վերատպված օրինակում, որը հրատարակել է «Գթության քույր Եկատերինա Բակունինայի անվան» բարեգործական հիմնադրամը (Տվեր, 2022), հետևում է, որ գունդը 1853թ․ դեկտեմբերի 6-ին դուրս է եկել Կուրսկի նահանգի Բելգորոդից՝ Կովկասյան առանձին կորպուսի զորքերն ուժեղացնելու համար: 1854թ․ մարտի 15-ին այն ժամանել է Թիֆլիս, մարտի 23-ին՝ Պրիվոլնոյե և Վորոնցովկա գյուղեր և մտել Ալեքսանդրապոլի ջոկատի կազմի մեջ: Մայիսի 6-ին ջոկատը մտել է Ալեքսանդրապոլ: Մայիսի 29-ին I դիվիզիոնը մասնակցել է թշնամական զորքերի տեղակայման և ուժերի մասին հետախուզությանը՝ կազմակերպված գեներալ Վասիլի Բեբուտովի կողմից (1791-1858) Արփաչայ գետի մոտակայքում: Հուլիսի 24-ին ամբողջ գունդը կռվել է Քյուրյուք-դարի մոտ և տիրացել թուրքական 12 հրանոթային մարտկոցին: Բախվելով թշնամու մարտական կարգի կեսին՝ մի քանի թուրքական գումարտակներ ու էսկադրոններ է ջախջախել, տարել հակառակորդի 5 հրանոթ:
- Նույն գրքում Կուկոլևսկուն անվանում են <<մարտերում փորձված մարտիկ>>, որն իր գրեթե ողջ ծառայությունն անցկացրել է Տվերի գնդում:
- Կյուրյուկ-Դարեի ճակատամարտում Կուկոլևսկին վիրավորվել է ձեռքի հետևի մասում, բայց մնացել է գնդում: Սակայն հաջորդ՝ 1855 թ. ռազմական արշավը գեներալի համար ճակատագրական է լինում: Օգոստոսի 26-ին Կարսի մոտակայքի պաշտպանությամ ժամանակ Տվերի դրագունները հայտնվում են թուրքական հրետանու գնդակոծության տակ: Միջուկներից մեկը անցնելով ձիու միջով՝ ծանր վիրավորում է Կուկոլևսկուն։ Գնդի հրամանատարին տեղափոխում են ճամբար, որտեղ էլ անդամահատում են ոտքը։ Որոշ ժամանակ անց նա անում է վերջին կարգադրությունները և հաստատում նախկինում գրած կտակը: Իր անձնական միջոցները գեներալը կտակում է գնդի եկեղեցու զարդարմանը, գնդի յուրաքանչյուր էսկադրոնի համար ահռելի ձիեր ձեռք բերելու, ինչպես նաև, ոչ մեծ գումարներ՝ մերձավոր ենթասպաներին: Բելգորոդում գերշտատ ձիերի և ունեցվածքի, այդ թվում նաև մանեժի վաճառքից ստացած գումարները պետք է ուղարկվեին կնոջն ու դստերը: Կայսեր Նիկոլայ I նվիրած ոսկե սուրը պետք է ուղարկվեր ընտանիքին և «ցեղից ցեղ ուղիղ ժառանգությամբ փոխանցվեր կին կամ տղամարդ ժառանգորդներին»:
Նկարներ
Քյուրուք-դարայի ճակատամարտ, 1854 թ․։
հուշարձան Կուկոլևսկու պատվին, 1855 թ․։
հուշարձան Կուկոլևսկու պատվին,մեր օրեր։
Մատենագիտություն
- Կովկասյան-լեռնային, պարսկական, թուրքական և Անդրկասպյան երկրամասերում պատերազմների ժամանակ Կովկասյան զորքերի կորուստների մասին տեղեկությունների ժողովածու: 1801-1885թթ., Յ. Ի. Լիբերմանի տպարան, Թիֆլիս, 1901։
- Տվերի դրագունները Կովկասում, Գթության քույր Եկատերինա Բակունինայի անվան բարեգործական հիմնադրամ, Տվեր, 2022:
