«Նժդեհ Գարեգին»–ի խմբագրումների տարբերություն

Hayazg-ից
(Նոր էջ «{{Person | name-am = Նժդեհ Գարեգին | name-am-aliases = Տեր-Հարությունյան Գարեգին Եղիշեի | name-ru = Фамилия Имя...»:)
 
 
(Միևնույն մասնակցի 4 միջանկյալ տարբերակներ թաքցրված է)
Տող 16. Տող 16.
 
=Կենսագրություն=
 
=Կենսագրություն=
 
Ծնվել է 1886թ. հունվարի 1-ին Մեծ Հայքի Վասպուրական նահանգի Նախճավան գավառոի Կզնուտ (այժմ` Գյուզնյուտ) գյուղում, որն այժմ գտնվում է Ադրբեջանական Հանրապետության կազմում գտնվող Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Բաբեկի շրջանում:
 
Ծնվել է 1886թ. հունվարի 1-ին Մեծ Հայքի Վասպուրական նահանգի Նախճավան գավառոի Կզնուտ (այժմ` Գյուզնյուտ) գյուղում, որն այժմ գտնվում է Ադրբեջանական Հանրապետության կազմում գտնվող Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Բաբեկի շրջանում:
−
 
−
Մահացել է 1955թ. դեկտեմբերի 21-ին Ռուսաստանի Վլադիմիր քաղաքում:
 
  
 
==Կրթություն==
 
==Կրթություն==
−
*0000թ. ավարտել է քաղաքի թիվ 00 դպրոցը:
+
*Սովորել է Նախիջևանի ռուսական 7-ամյա դպրոցում:
 +
*Սովորել է  Թիֆլիսի ռուսական գիմնազիայում:
 +
*Սովորել է Ս. Պետերբուրգի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետում (1904թ. դուրս է եկել):
 +
*1907թ. ավարտել Սոֆիայի սպայական դպրոցը:  
  
 
==Աշխատանքային գործունեություն==
 
==Աշխատանքային գործունեություն==
−
*0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես իգրեկ:
+
*1912թ. Անդրանիկի հետ կազմակերպել է հայկական կամավորական վաշտ (270 զինվոր):
−
**0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես 2իգրեկ:
+
*1914թ.  տեղափոխվել է Թիֆլիս, զինվորագրվել հայկական կամավորական շարժմանը, նշանակվել կամավորական 2-րդ զորաջոկատի հրամանատարի տեղակալ:
−
*0000-0000թթ.՝ զեթ աշխատավայրում որպես իգրեկ:
+
*1918թ. մասնակցել է Ղարաքիլիսայի ճակատամարտին (մայիսի 24-29):
 +
*ՀՀ (1918-1920) հռչակման առաջին իսկ օրվանից զբաղվել է ազգային բանակի կազմավորման և ուսուցման գործով:
 +
*1919թ. օգոստոսից՝ Զանգեզուրում զինված ուժերի հրամանատար:
 +
*1920թ. դեկտեմբերի 25-ին Նժդեհն ընտրվել է «Ինքնավար Սյունիքի» (Լեռնահայաստանի Հանրապետություն) սպարապետ՝ դիկտատորի լիազորություններով:
 +
*ԱՄՆ-ում հիմնել է «Ցեղակրոն» շարժումը:  
 +
*Երկրորդ աշխարհամարտի (1939-1945) ժամանակ մասնակցել է գերմանական բանակում հայկական ազգային լեգեոն կազմավորելու գործին:
  
 
==Ձեռքբերումներ==
 
==Ձեռքբերումներ==
−
*2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
+
*1907-1937թթ.՝ ՀՀԴ կուսակցության անդամ:  
−
*2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
+
*Պարգևատրել է Սպայական խաչով:
−
*2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:
 
  
 
==Այլ==
 
==Այլ==
−
*Գրել այլ տեղեկություններ, որոնք չեն տեղավորվում վերը նշված երեք ենթաբաժինների չափորոշիչների մեջ:
+
*1909թ. Կովկասում ցարական ոստիկանությունը ձերբակալել է Նժդեհին (զենք տեղափոխելու համար):
 +
*1911թ. ազատվել է բանտից և մեկնել Բուլղարիա:
 +
*1912թ. Անդրանիկի հետ կազմակերպած հայկական կամավորական վաշտը (270 զինվոր) բուլղարական բանակի շարքերում 1913թ. կռվել է Թուրքիայի դեմ, որի համար բուլղարիայի կառավարությունը Նժդեհին պարգևատրել է Սպայական խաչով:
 +
*1916թ. անցել է Ալեքսանդրապոլ:
 +
*Զորավարական տաղանդը դրսևորվել է հատկապես 1919թ. նոյեմբերին Զանգեզուրի վրա հարձակման ժամանակ թուրք-թաթարական զորքերին կազմակերպված դիմադրություն ցույց տալիս:
 +
*Նժդեհը չի ընդունել Խորհրդային Ռուսաստանի և ՀՀ միջև 1920թ. օգոստոսի 10-ին կնքված համաձայնագիրը, որով Կարմիր բանակը գրավելու էր Ղարաբաղը, Զանգեզուրն ու Նախիջևանը, և շարունակել է պայքարը, իսկ հոկտեմբերի 10-ին Նժդեհի գլխավորությամբ սկսվել է համազանգեզուրյան ապստամբությունը: Նոյեմբերի 21-ին Կարմիր բանակը պարտված հեռացել է Գորիսից:
 +
*Նժդեհի գործունեությունը խափանել է Լեռնային Ղարաբաղի և Նախիջևանի հետ Զանգեզուրը ևս Ադրբեջանին հանձնելու բոլշևիկյան ծրագիրը:
 +
*1921թ. հուլիսին Զանգեզուրից անցել է Պարսկաստան, այնտեղից՝ Սոֆիա:
 +
*1932-1934թթ. բնակվել է ԱՄՆ-ում:
 +
*Երբ խորհրդային բանակը մտել է Բուլղարիա (1944), Նժդեհը կամավոր ներկայացել է խորհրդային ռազմական իշխանությանը, տեղափոխվել Մոսկվա, որտեղ 1944թ. նոյեմբերի 2-ին ձերբակալվել է, Երևանում դատապարտվել 25 տարվա բանտարկության:
 +
*1948թ. Երևանից տեղափոխել են Վլադիմիր ք-ի բանտ, որտեղ և մահացել է:
 +
*1983թ. աճյունը գաղտնի տեղափոխվել է Հայաստան և 1986թ., Նժդեհի կտակի համաձայն, մի փոքր մասունք ամփոփվել է Խուստուփ լեռան լանջին, աճյունը՝ Սպիտակավոր Ս. Աստվածածին վանքում (ՀՀ Վայոց ձորի մարզի Վերնաշեն գյուղի մոտ):
 +
*Տաթևի վանքի, որը եղել է Լեռնահայաստանի Հանրապետության ղեկավարի նստավայրը, բակում կանգնեցվել է (2003թ.) Նժդեհի հուշարձանը:
 +
*Նժդեհի անունով Երևանում կոչվել են հրապարակ, փողոց, մետրոպոլիտենի կայարան:
  
 
=Նկարներ=
 
=Նկարներ=
Տող 47. Տող 65.
  
 
=Մատենագիտություն=  
 
=Մատենագիտություն=  
−
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
+
*Նժդեհ Գ., Երկեր, հ. 1-2, Երևան, 2002:
−
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի  վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ  2, էջ 41-45:]
+
*Նժդեհ Գ., Հատընտիր, Երևան, 2001:  
 +
*Նժդեհ Գ., Մեծ գաղափար (նորահայտ նյութեր), Երևան, 2002:
 +
Նժդեհ Գ., Գրական երկեր, Երևան, 2003:  
  
 
=Տե՛ս նաև=
 
=Տե՛ս նաև=
−
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
+
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
 +
*Ավո, Նժդեհ. Կեանքն ու գործունէութիւնը, Բեյրութ, 1968:
 +
*Առաքելյան Վ., Նժդեհ, Երևան, 1989:
 +
*Գևորգյան Վ., Լեռնահայաստանի հերոսամարտը (1919-1921), Երևան, 1991:
 +
*Լալայան Մ., Գարեգին Նժդեհ (Կյանքը և գործունեությունը), Երևան, 1995:
 +
*Ղազախեցյան Վ., Նժդեհը Ձանգեգուրում. 1920թ. վերջ - 1921թ. հուլիս, Երևան, 2001:
 +
*Գարեգին Նժդեհ, կենսագրական յաւելումներ, անտիպ գրութիւններ ու խորհրդածութիւևներ, Երևան, 2005:
 +
*Սարգսյան Ա., Փիլիսոփայականը և գաղափարականը Գ. Նժդեհի տեսական ժառանգության մեջ, Երևան, 2011:
 
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
 
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
 
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի  վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ  2, էջ 41-45:]
 
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի  վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ  2, էջ 41-45:]
  
−
[[Category:թեգ1]]  [[Category:թեգ2]]
+
[[Category:Ռազմական գործիչներ]]  [[Category:Քաղաքական գործիչներ]] [[Category:Պետական գործիչներ]] [[Category:Գնդապետներ]] [[Category:Հրապարակախոսներ]] [[Category:Փիլիսոփաներ]]

Ընթացիկ տարբերակը 09:27, 10 Մայիսի 2018-ի դրությամբ

Նժդեհ Գարեգին
Фамилия Имя Отчество
Boy.jpg
Այլ անուններ: Տեր-Հարությունյան Գարեգին Եղիշեի
Անգլերեն: Surname Name
Հայերեն: Նժդեհ Գարեգին
Ծննդյան տարեթիվը: 01.01.1886
Ծննդավայրը: Կզնուտ
Մահվան տարեթիվը: 21.12.1955
Մահվան վայրը: Վլադիմիր, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ:
Ռազմական, քաղաքական, պետական գործիչ, գնդապետ, հրապարակախոս, փիլիսոփա:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1886թ. հունվարի 1-ին Մեծ Հայքի Վասպուրական նահանգի Նախճավան գավառոի Կզնուտ (այժմ` Գյուզնյուտ) գյուղում, որն այժմ գտնվում է Ադրբեջանական Հանրապետության կազմում գտնվող Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Բաբեկի շրջանում:

Կրթություն

  • Սովորել է Նախիջևանի ռուսական 7-ամյա դպրոցում:
  • Սովորել է Թիֆլիսի ռուսական գիմնազիայում:
  • Սովորել է Ս. Պետերբուրգի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետում (1904թ. դուրս է եկել):
  • 1907թ. ավարտել Սոֆիայի սպայական դպրոցը:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1912թ. Անդրանիկի հետ կազմակերպել է հայկական կամավորական վաշտ (270 զինվոր):
  • 1914թ. տեղափոխվել է Թիֆլիս, զինվորագրվել հայկական կամավորական շարժմանը, նշանակվել կամավորական 2-րդ զորաջոկատի հրամանատարի տեղակալ:
  • 1918թ. մասնակցել է Ղարաքիլիսայի ճակատամարտին (մայիսի 24-29):
  • ՀՀ (1918-1920) հռչակման առաջին իսկ օրվանից զբաղվել է ազգային բանակի կազմավորման և ուսուցման գործով:
  • 1919թ. օգոստոսից՝ Զանգեզուրում զինված ուժերի հրամանատար:
  • 1920թ. դեկտեմբերի 25-ին Նժդեհն ընտրվել է «Ինքնավար Սյունիքի» (Լեռնահայաստանի Հանրապետություն) սպարապետ՝ դիկտատորի լիազորություններով:
  • ԱՄՆ-ում հիմնել է «Ցեղակրոն» շարժումը:
  • Երկրորդ աշխարհամարտի (1939-1945) ժամանակ մասնակցել է գերմանական բանակում հայկական ազգային լեգեոն կազմավորելու գործին:

Ձեռքբերումներ

  • 1907-1937թթ.՝ ՀՀԴ կուսակցության անդամ:
  • Պարգևատրել է Սպայական խաչով:

Այլ

  • 1909թ. Կովկասում ցարական ոստիկանությունը ձերբակալել է Նժդեհին (զենք տեղափոխելու համար):
  • 1911թ. ազատվել է բանտից և մեկնել Բուլղարիա:
  • 1912թ. Անդրանիկի հետ կազմակերպած հայկական կամավորական վաշտը (270 զինվոր) բուլղարական բանակի շարքերում 1913թ. կռվել է Թուրքիայի դեմ, որի համար բուլղարիայի կառավարությունը Նժդեհին պարգևատրել է Սպայական խաչով:
  • 1916թ. անցել է Ալեքսանդրապոլ:
  • Զորավարական տաղանդը դրսևորվել է հատկապես 1919թ. նոյեմբերին Զանգեզուրի վրա հարձակման ժամանակ թուրք-թաթարական զորքերին կազմակերպված դիմադրություն ցույց տալիս:
  • Նժդեհը չի ընդունել Խորհրդային Ռուսաստանի և ՀՀ միջև 1920թ. օգոստոսի 10-ին կնքված համաձայնագիրը, որով Կարմիր բանակը գրավելու էր Ղարաբաղը, Զանգեզուրն ու Նախիջևանը, և շարունակել է պայքարը, իսկ հոկտեմբերի 10-ին Նժդեհի գլխավորությամբ սկսվել է համազանգեզուրյան ապստամբությունը: Նոյեմբերի 21-ին Կարմիր բանակը պարտված հեռացել է Գորիսից:
  • Նժդեհի գործունեությունը խափանել է Լեռնային Ղարաբաղի և Նախիջևանի հետ Զանգեզուրը ևս Ադրբեջանին հանձնելու բոլշևիկյան ծրագիրը:
  • 1921թ. հուլիսին Զանգեզուրից անցել է Պարսկաստան, այնտեղից՝ Սոֆիա:
  • 1932-1934թթ. բնակվել է ԱՄՆ-ում:
  • Երբ խորհրդային բանակը մտել է Բուլղարիա (1944), Նժդեհը կամավոր ներկայացել է խորհրդային ռազմական իշխանությանը, տեղափոխվել Մոսկվա, որտեղ 1944թ. նոյեմբերի 2-ին ձերբակալվել է, Երևանում դատապարտվել 25 տարվա բանտարկության:
  • 1948թ. Երևանից տեղափոխել են Վլադիմիր ք-ի բանտ, որտեղ և մահացել է:
  • 1983թ. աճյունը գաղտնի տեղափոխվել է Հայաստան և 1986թ., Նժդեհի կտակի համաձայն, մի փոքր մասունք ամփոփվել է Խուստուփ լեռան լանջին, աճյունը՝ Սպիտակավոր Ս. Աստվածածին վանքում (ՀՀ Վայոց ձորի մարզի Վերնաշեն գյուղի մոտ):
  • Տաթևի վանքի, որը եղել է Լեռնահայաստանի Հանրապետության ղեկավարի նստավայրը, բակում կանգնեցվել է (2003թ.) Նժդեհի հուշարձանը:
  • Նժդեհի անունով Երևանում կոչվել են հրապարակ, փողոց, մետրոպոլիտենի կայարան:

Նկարներ

  • նկարի նկարագրության տեքստ

Տեսանյութեր

Հրապարակումներ մամուլում

Մատենագիտություն

  • Նժդեհ Գ., Երկեր, հ. 1-2, Երևան, 2002:
  • Նժդեհ Գ., Հատընտիր, Երևան, 2001:
  • Նժդեհ Գ., Մեծ գաղափար (նորահայտ նյութեր), Երևան, 2002:

Նժդեհ Գ., Գրական երկեր, Երևան, 2003:

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
  • Ավո, Նժդեհ. Կեանքն ու գործունէութիւնը, Բեյրութ, 1968:
  • Առաքելյան Վ., Նժդեհ, Երևան, 1989:
  • Գևորգյան Վ., Լեռնահայաստանի հերոսամարտը (1919-1921), Երևան, 1991:
  • Լալայան Մ., Գարեգին Նժդեհ (Կյանքը և գործունեությունը), Երևան, 1995:
  • Ղազախեցյան Վ., Նժդեհը Ձանգեգուրում. 1920թ. վերջ - 1921թ. հուլիս, Երևան, 2001:
  • Գարեգին Նժդեհ, կենսագրական յաւելումներ, անտիպ գրութիւններ ու խորհրդածութիւևներ, Երևան, 2005:
  • Սարգսյան Ա., Փիլիսոփայականը և գաղափարականը Գ. Նժդեհի տեսական ժառանգության մեջ, Երևան, 2011:
  • Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:
  • Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45:
Ստացված է «https://am.hayazg.info/index.php?title=Նժդեհ_Գարեգին&oldid=29519» էջից