«Աբգար Թոխաթեցի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Hayazg-ից
(Նոր էջ « {{Person | name-am = Աբգար Թոխաթեցի | name-am-aliases = Աբգար Դպիր,Աբգար Եվդոկացի,Սաֆար Աբգար | name-ru = Абгар...»:) |
(→Տե՛ս նաև) |
||
| (9 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
| Տող 2. | Տող 2. | ||
{{Person | {{Person | ||
| name-am = Աբգար Թոխաթեցի | | name-am = Աբգար Թոխաթեցի | ||
| − | | name-am-aliases = Աբգար Դպիր,Աբգար Եվդոկացի,Սաֆար | + | | name-am-aliases = Աբգար Դպիր, Աբգար Եվդոկացի, Աբգար Սաֆար Թոխատցի |
| name-ru = Абгар Тохатеци | | name-ru = Абгар Тохатеци | ||
| − | | name-ru-aliases = | + | | name-ru-aliases = Абгар Дпир, Абгар Евдокаци, Абгар Сафар Тохатеци |
| name-lat = | | name-lat = | ||
| name-en = Abgar Tokhatetsi | | name-en = Abgar Tokhatetsi | ||
| name-fr = | | name-fr = | ||
| image = Աբգար_Թոխաթեցի_(1).jpg | | image = Աբգար_Թոխաթեցի_(1).jpg | ||
| − | | birth-date = | + | | birth-date = Մոտ 1520 |
| − | | birth-place = | + | | birth-place = Թոխաթ, Արևմտյան Հայաստան |
| − | | death-date | + | | death-date = Մոտ 1572 |
| − | | death-place | + | | death-place = |
| − | | description = Տպագրիչ, հոգևորական, հասարակական-քաղաքական գործիչ: | + | | description = Տպագրիչ, հոգևորական, հասարակական-քաղաքական գործիչ, ծածկագրերի մասնագետ: |
}} | }} | ||
=Կենսագրություն= | =Կենսագրություն= | ||
| + | Ծնվել է մոտ 1520թ. Արևմտյան Հայաստանի Թոքր Հայք նահանգի Թոխաթ (Եվդոկիա) քաղաքում: | ||
| + | |||
| + | ==Աշխատանքային գործունեություն== | ||
*1562թ. ազգային-ազաատագրական գործերով մեկնել է Հռոմ: | *1562թ. ազգային-ազաատագրական գործերով մեկնել է Հռոմ: | ||
*1562թ. մասնակցել է Սեբաստիայի գաղտնի խորհրդաժողովին: | *1562թ. մասնակցել է Սեբաստիայի գաղտնի խորհրդաժողովին: | ||
| + | *Հռոմի պապի հանձնարարությամբ Աբգար Թոխաթեցին Աղեքսանդր քահանայի հետ կազմել է հայերի Դավանագիրը (Հավատո հանգանակ): | ||
| + | *1565թ. Վենետիկում հիմնադրել է տպարան և տպագրել «Խառնայ փնթուր տումարի» օրացույցը (մեկ էջանոց) և առաջին հայերեն «Սաղմոսարանը»: | ||
| + | *1567թ. Թոխաթեցին տպարանը տեղափոխել է Կոստանդնուպոլիս և Ս․ Նիկողայոս եկեղեցում իր որդի Սուլթանշահի գործակցությամբ հիմնադրել Կ․ Պոլսի հայկական առաջին տպարանը: | ||
| − | == | + | ==Այլ== |
| − | *Հայոց կաթողիկոս Միքայել Ա Սեբաստացին Աբգար Թոխաթեցու գլխավորությամբ պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմ՝ Հայաստանի ազատագրության,ինչպես նաև դավանական հարցերով: | + | *Ժամանակակիցներին ներկայացել է իբրև [[Արծրունյաց թագավորական տան]] շառավիղ: |
| − | * | + | *Հայոց կաթողիկոս [[Միքայել Ա Սեբաստացին]] Աբգար Թոխաթեցու գլխավորությամբ պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմ՝ Հայաստանի ազատագրության, ինչպես նաև դավանական հարցերով: |
| + | *1565թ. փետրվարին Դավանագիրը ներկայացրել է հատուկ հանձնաժողովին: Այստեղ Աբգար Թոխաթեցին քաղաքական նկատառումներով դավանական նվիրվածություն է հայտնել պապին և շեշտել, թե Հայ և Կաթոլիկ եկեղեցիների միջև տարբերությունները չնչին են: | ||
| + | *Պահպանվել է հայերի դավանանքի և ազգային սովորությունների մասին Պիոս IV պապի առաջարկով Աբգարի հեղինակած մի գրությունը (լատիներեն թարգմանությամբ): | ||
| + | *Մինչև 1880-ական թթ. «Սաղմոսարանը» սխալմամբ համարվել է հայերեն առաջին տպագիր գիրքը, իսկ Թոխաթեցին՝ առաջին հայ տպագրիչը, սակայն ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ Աբգար Թոխաթեցին տպագրությունն սկսել է ձեռքի տակ ունենալով հայ առաջին տպագրիչ [[Հակոբ Մեղապարտի]] գրքերը: | ||
=Նկարներ= | =Նկարներ= | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Պատկեր:Աբգար_Թախաթեցի.jpg |Աբգար դպիրը: | Պատկեր:Աբգար_Թախաթեցի.jpg |Աբգար դպիրը: | ||
| − | |||
</gallery> | </gallery> | ||
=Մատենագիտություն= | =Մատենագիտություն= | ||
| − | * | + | *Աբգար Թոխաթեցի, Խառնայ փնթուր տումարի..., օրացույց, 1565: |
| − | *1565- | + | *Աբգար Թոխաթեցի, [http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/collect/armenian/Books/saxmosaran_1565.pdf Սաղմոսարան], 1565-1566: |
| − | *1567- | + | *Աբգար Թոխաթեցի, Փոքր քերականութիւն, 1567-1568: |
| − | *1568 | + | *Աբգար Թոխաթեցի, Տօնացոյց, 1568: |
| − | * | + | *Աբգար Թոխաթեցի, Պարզատումար, 1568: |
| + | *Աբգար Թոխաթեցի, ժամագիրք, 1568: | ||
| + | *Աբգար Թոխաթեցի, Պատարագամատոյց, 1568: | ||
| + | *Աբգար Թոխաթեցի, Տաղարան, 1568: | ||
| + | *Աբգար Թոխաթեցի, Մաշտոց, 1569: | ||
=Տե՛ս նաև= | =Տե՛ս նաև= | ||
| − | * | + | *Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005: |
| − | *Զարդարյան Վ., Հիշատակարան (1512–1933), հ. 5, Կահիրե, 1939 | + | *Զարբհանալյան Գ., Պատմութիւն հայկական տպագրութեան, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1895։ |
| − | *Անասյան Հ., Հայկական մատենագիտություն, հ. 1, Ե., 1959: | + | *Լեո, «Հայկական տպագրություն» հատոր Ա, Թիֆլիս, 1904: |
| − | *«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. Խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002 | + | *Լևոնյան Գ., «Հայ գիրքը և տպագրության արվեստը», Երևան, 1958։ |
| − | * | + | *Չամչեանց Մ., Պատմութիւն Հայոց, հատոր Գ, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1786։ |
| − | [[Category:Տպագրիչներ]] [[Category:Հոգևորականներ]] [[Category: | + | *Զարդարյան Վ., Հիշատակարան (1512–1933), հ.5, Կահիրե, 1939: |
| + | *Անասյան Հ., Հայկական մատենագիտություն, հ.1, Ե.,1959: | ||
| + | *«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. Խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002: | ||
| + | *[http://www.armenianreligion.am/am/Encyclopedia_abgar_tokhatetsi_ ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Աբգար Թոխաթեցի:] | ||
| + | *[http://polygraphicbook.narod.ru/text/statiy/1/abgar.htm Энциклопедия Книга.] | ||
| + | |||
| + | [[Category:Տպագրիչներ]] [[Category:Հոգևորականներ]] [[Category:Հասարակական գործիչներ]] | ||
Ընթացիկ տարբերակը 07:49, 30 Մարտի 2017-ի դրությամբ
| Աբգար Թոխաթեցի | |
| Абгар Тохатеци | |
.jpg)
| |
| Այլ անուններ: | Աբգար Դպիր, Աբգար Եվդոկացի, Աբգար Սաֆար Թոխատցի |
| Անգլերեն: | Abgar Tokhatetsi |
| Հայերեն: | Աբգար Թոխաթեցի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | Մոտ 1520 |
| Ծննդավայրը: | Թոխաթ, Արևմտյան Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | Մոտ 1572 |
| Համառոտ տվյալներ: Տպագրիչ, հոգևորական, հասարակական-քաղաքական գործիչ, ծածկագրերի մասնագետ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է մոտ 1520թ. Արևմտյան Հայաստանի Թոքր Հայք նահանգի Թոխաթ (Եվդոկիա) քաղաքում:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1562թ. ազգային-ազաատագրական գործերով մեկնել է Հռոմ:
- 1562թ. մասնակցել է Սեբաստիայի գաղտնի խորհրդաժողովին:
- Հռոմի պապի հանձնարարությամբ Աբգար Թոխաթեցին Աղեքսանդր քահանայի հետ կազմել է հայերի Դավանագիրը (Հավատո հանգանակ):
- 1565թ. Վենետիկում հիմնադրել է տպարան և տպագրել «Խառնայ փնթուր տումարի» օրացույցը (մեկ էջանոց) և առաջին հայերեն «Սաղմոսարանը»:
- 1567թ. Թոխաթեցին տպարանը տեղափոխել է Կոստանդնուպոլիս և Ս․ Նիկողայոս եկեղեցում իր որդի Սուլթանշահի գործակցությամբ հիմնադրել Կ․ Պոլսի հայկական առաջին տպարանը:
Այլ
- Ժամանակակիցներին ներկայացել է իբրև Արծրունյաց թագավորական տան շառավիղ:
- Հայոց կաթողիկոս Միքայել Ա Սեբաստացին Աբգար Թոխաթեցու գլխավորությամբ պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմ՝ Հայաստանի ազատագրության, ինչպես նաև դավանական հարցերով:
- 1565թ. փետրվարին Դավանագիրը ներկայացրել է հատուկ հանձնաժողովին: Այստեղ Աբգար Թոխաթեցին քաղաքական նկատառումներով դավանական նվիրվածություն է հայտնել պապին և շեշտել, թե Հայ և Կաթոլիկ եկեղեցիների միջև տարբերությունները չնչին են:
- Պահպանվել է հայերի դավանանքի և ազգային սովորությունների մասին Պիոս IV պապի առաջարկով Աբգարի հեղինակած մի գրությունը (լատիներեն թարգմանությամբ):
- Մինչև 1880-ական թթ. «Սաղմոսարանը» սխալմամբ համարվել է հայերեն առաջին տպագիր գիրքը, իսկ Թոխաթեցին՝ առաջին հայ տպագրիչը, սակայն ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ Աբգար Թոխաթեցին տպագրությունն սկսել է ձեռքի տակ ունենալով հայ առաջին տպագրիչ Հակոբ Մեղապարտի գրքերը:
Նկարներ
Աբգար դպիրը:
Մատենագիտություն
- Աբգար Թոխաթեցի, Խառնայ փնթուր տումարի..., օրացույց, 1565:
- Աբգար Թոխաթեցի, Սաղմոսարան, 1565-1566:
- Աբգար Թոխաթեցի, Փոքր քերականութիւն, 1567-1568:
- Աբգար Թոխաթեցի, Տօնացոյց, 1568:
- Աբգար Թոխաթեցի, Պարզատումար, 1568:
- Աբգար Թոխաթեցի, ժամագիրք, 1568:
- Աբգար Թոխաթեցի, Պատարագամատոյց, 1568:
- Աբգար Թոխաթեցի, Տաղարան, 1568:
- Աբգար Թոխաթեցի, Մաշտոց, 1569:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Զարբհանալյան Գ., Պատմութիւն հայկական տպագրութեան, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1895։
- Լեո, «Հայկական տպագրություն» հատոր Ա, Թիֆլիս, 1904:
- Լևոնյան Գ., «Հայ գիրքը և տպագրության արվեստը», Երևան, 1958։
- Չամչեանց Մ., Պատմութիւն Հայոց, հատոր Գ, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1786։
- Զարդարյան Վ., Հիշատակարան (1512–1933), հ.5, Կահիրե, 1939:
- Անասյան Հ., Հայկական մատենագիտություն, հ.1, Ե.,1959:
- «Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. Խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Աբգար Թոխաթեցի:
- Энциклопедия Книга.
