«Դուրյան Պետրոս Աբրահամի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Hayazg-ից
(Նոր էջ «{{Person | name-am = Դուրյան Պետրոս Աբրահամի | name-am-aliases = Զըմպայան Պետրոս Աբրահամի | name-ru = Фамилия И...»:)
 
 
(23 intermediate revisions by one other user not shown)
Տող 1. Տող 1.
 
{{Person
 
{{Person
 
| name-am        = Դուրյան Պետրոս Աբրահամի
 
| name-am        = Դուրյան Պետրոս Աբրահամի
−
| name-am-aliases = Զըմպայան Պետրոս Աբրահամի
+
| name-am-aliases = Զըմպայան  
−
| name-ru        = Фамилия Имя Отчество
+
| name-ru        = Дурьян Петрос Абрамович
−
| name-ru-aliases = Фамилия Имя Отчество2
+
| name-ru-aliases = Змпаян
 
| name-lat        =  
 
| name-lat        =  
 
| name-en        = Duryan Petros
 
| name-en        = Duryan Petros
 
| name-fr        =
 
| name-fr        =
−
| image          = Boy.jpg
+
| image          = Duryan Petros.jpg
−
| birth-date      = 20.05(01.06).1851
+
| birth-date      = 20(01).05(06).1851
−
| birth-place    = Սկյուտար, Կոստանդնոպոլիս
+
| birth-place    = Սկյուտար, Թուրքիա
−
| death-date      = 21.01(02.02).1872
+
| death-date      = 21(02).01(02).1872
 
| death-place    = Կոստանդնոպոլիս, Թուրքիա  
 
| death-place    = Կոստանդնոպոլիս, Թուրքիա  
 
| description    = Բանաստեղծ, դրամատուրգ:
 
| description    = Բանաստեղծ, դրամատուրգ:
 
}}
 
}}
 
=Կենսագրություն=
 
=Կենսագրություն=
−
Ծնվել է 1851թ. մայիսի 20-ին Կոստանդնոպոլսի Սկյուտար թաղամասում:
+
Ծնվել է 1851թ. մայիսի(հունիսի) 20(1)-ին Թուրքիայի Կոստանդնոպոլս քաղաքի Սկյուտար թաղամասում:
  
−
Մահացել է 0000թ. ամիս -ին Երկրի անվանում, քաղաքի կամ գյուղի անվանում:
+
Մահացել է 1872թ. հունվարի(փետրվարի) 21(2)-ին Թուրքիայի Կոստանդնուպոլիս քաղաքում:
  
 
==Կրթություն==
 
==Կրթություն==
Տող 23. Տող 23.
  
 
==Աշխատանքային գործունեություն==
 
==Աշխատանքային գործունեություն==
−
*0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես իգրեկ:
+
*Գրագիր:
−
**0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես 2իգրեկ:
+
*Տնային ուսուցիչ:
−
*0000-0000թթ.՝ զեթ աշխատավայրում որպես իգրեկ:
+
*«Օրագիր ծլին Աւարայրւո» թերթի օգնական խմբագիր:
  
−
==Ձեռքբերումներ==
+
==Այլ==
−
*2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
+
*[http://am.hayazg.info/%D4%B4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B5%D5%B2%D5%AB%D5%B7%D5%A5_%D4%B1%D5%A2%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%AB Ե.Ա. Դուրյանի] եղբայրը:
−
*2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
+
*«Թատրոն կամ Թշուառներ»  դրամայում Գ. Սունդուկյանից և Հ. Պարոնյանից անկախ՝ հանգել է արդիական թեմայի անհրաժեշտության գաղափարին: Դուրյանը հայ գրականության մեջ ստեղծել է ռոմանտիկ, դրամային բնորոշ նմուշներ:  Նրա դրամաները (բացառությամբ «Տարագիր ի Սիպերիայի» և «Թատրոն կամ Թշուառների») բեմադրվել են «Թատրոն Օսմանիեում»:
−
*2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:
+
*Դուրյանից մեզ է հասել 39 բանաստեղծություն, որոնցից 26-ը գրված է 1871թ.:
 +
*«Վիշտ հայուն», «Իղձք առ Հայաստան» հայրենասիրական երգերում նկարագրելով Հայաստանի ծանր վիճակը՝ փրկության ելքը համարում է լուսավորությունն ու միաբանությունը, կոչ անում դիմել ինքնապաշտպանության («Նոր սև օրեր»)։ Դուրյանը հայ նոր քնարերգության առաջին խոշոր սիրերգակն է։ «Պետք է մեռնիլ», «Սիրեցի քեզ» տաղերում բանաստեղծի համար էականը մարդու հոգևոր աշխարհն է, նրա ապրումները, հույզերը: Դուրյանի ընկալմամբ բնության և կանացի գեղեցկությունը փոխներշնչվող է («Նե», «Ձնե պաշտեմ», «Մանիշակ», «Ներա հետ»):
 +
*Նա մերժված սիրո երգիչ է («Հծծյունք», «Սիրել», «Դրժել»):  «Լճակ», «Ինչ կըսեն» բանաստեղծություններում դատապարտել է անտարբեր միջավայրը: Մահվան ու գերեզմանի գաղափարները նրա ստեղծագործության մեջ հանդես են գալիս որպես տառապող մարդու բողոքի արտահայտություն («Հեծեծմունք»), որը ողբերգական ավարտ է ունենում («Տրտունջք»)։ Մարդու և կյանքի նկատմամբ ունեցած սերն ստիպում է բանաստեղծին ընդվզել Աստծու դեմ: Դուրյանը, վերականգնելով միջնադարյան քնարերգության հետ խզված կապը, բանաստեղծությանը հաղորդել է զգացմունքային խորություն՝ խոր հետք թողնելով հայ քնարերգության վրա:
 +
*1869թ. և 1871թ. «Օրագիր ծլին Աւարայրւո», «Մեղու», «Եփրատ», «Մամուլ» պարբերականներում տպագրել է տաղեր:
 +
*Գրական ժառանգության զգալի մասը (երգիծական ոտանավորներ, «Տիգրան Բ», «Կործանումն Հռովմա», «Շահատակությունք Հայոց» ողբերգությունները, թարգմանություններ, բազմաթիվ նամակներ) չեն պահպանվել:
 +
*1871թ. սկզբներին երևում են բանաստեղծի մահացու հիվանդության՝ թոքախտի աոաջին նշանները: Այդ ժամանակ իր բարեկամներին ուղղել է մի երկտող՝ «Մեկ պատառ թուղթերու վրա արցունքոտ տողեր գրեր եմ. անշուշտ բարեկամքս զանոնք պիտի պատվեն և անոնց արև տեսցնեն»։ Նրա լավագույն երգերի մեծ մասը ստեղծվել է հենց նույն թվականի ընթացքում: «Բանաստեղծ մը մահվանն չը սոսկար,- գրում է նա այղ օրերին,- այն ատեն իրավունք ունեի ցավելու, երբ ամենքն անմահ ըլլային և ես միայն մահկանացու»:  Բայց որքան էլ բանաստեղծը չսարսափեր մահից, դաժան հիվանդությունը կատարում է իր սև գործը: 1872թ. հունվարի 21-ի գիշերը բանաստեղծը կնքում է իր մահկանացուն: Նրա մահից հետո լույս է տեսնում նրա առաջին գիրքը:
  
−
==Այլ==
+
===Քաղվածքներ===
−
*Գրել այլ տեղեկություններ, որոնք չեն տեղավորվում վերը նշված երեք ենթաբաժինների չափորոշիչների մեջ:
+
*Ստակը չեմ ատեր, բայց գրիչը կը սիրեմ. սփոփում է նա ինձ այս անձուկ կացության մեջ:
 +
*Ես ալ մեռած չըլլամ պիտի, միշտ դալար ու կենդանի մնամ պիտի …:
 +
*Բանաստեղծ չեմ, բաըց բանաստեղծությունը կսիրեմ: Ես, որ աշխարհի մեջ միայն երգեր շատ սիրեցի, կուզեմ, որ իմ վերջին շունչս ալ երգ մ’ըլլա:
 +
*Ես ալ մեռած չըլլամ պիտի, միշտ դալար ու կենդանի մնամ պիտի…:
 +
*…Մարդու նշանաբանը երգն է: Էն առաջին ձայնը երգն է, բնությունն ամբողջ երգ մ'է:
 +
*«Երիտասարդ ըլլալ և երգե՜լ, ծեր լինել և աղոթե՜լ»: Այս է կյանկը: Ա՜հ, գեղեցիկ կյանկ մ'ալ կա. Սերն է այդ. «Երգե՜լ, աղոթե՜լ ու սիրե՜լ»:
 +
*Մեկ քանի պատառ թուղթերու վրա արցունքոտ տողեր գրեր եմ. Անշուշտ, բարեկամքս զանտի պատվեն և անոնց արև տեսղնեն պիտի:
 +
*Ազգի մը դաստիարկության և հառաջադիմության աղբյուրը կիրթ մոր ըստինն է:
 +
 
 +
===Մեջբերումներ Դուրյանի մասին===
 +
*Նա է մեր նոր քնարերգության առաջին մեծը և միշտ էլ կմնա վերջինի կողքին, որովհետև նա չի հնանում, ինչպես չեն հնանում ժպիտն ու հառաչը, ծիծաղն ու հեծկլտոցը:
 +
Պարույր Սևակ
 +
*Դուրյանի աշխարհում լճակ կա, և ի՜նչ լճակ։ Եթե մի չար հրաշքով գոլորշիանան աշխարհի բոլոր լճակները՝ Դուրյանի «Լճակով» կարելի է վերստեղծել դրանք։ Նա մեզ, իր օրինակով, մտերմացրեց այդ «մելամաղձոտ» լճակին, ինչպես նաև սովորեցրեց «գրավիլ, լռել ու խոկալ»։
 +
Պարույր Սևակ
 +
*Սա աշխարհ չպատկերեց։ Եվ աշխարհ չստեղծեց սա։ Սա բացեց իր աշխարհը, որ իրենից հետո կոչվեց ու կոչվելու է իր անւունով՝ դուրյանական։
 +
Պարույր Սևակ
 +
*Դուրյանն ամենեն պարզը և իր պարզության մեջ զգացման ամենեն վեհ բարձրությանը հասնող, բուն ժողովրդային հանճարն է ըստ իս:
 +
Գրիգոր Զոհրապ
 +
*Ապրելու և սիրվելու իրավունքով ծնված բանաստեղծը միայն կյանքի «սև կաթը» ըմպեց, բայց երբեք չդավաճանեց իր քնարն ու վեհ կոչմանը: Իր մեծ նախորդ Սայաթ-Նովայի նման «զայրացավ», բայց երբեք չանիծեց:
 +
Հովհ. Թումանյան
  
 
=Նկարներ=
 
=Նկարներ=
 
<gallery>
 
<gallery>
−
Պատկեր: HAYAZG ENCI.jpg|նկարի նկարագրության տեքստ
+
Duryan p.JPG
 +
Duryan P2.jpg
 +
Duryan P3.gif
 +
Duryan P8.jpg
 +
Duryan P5.jpg
 +
Duryan P7.jpg
 
</gallery>
 
</gallery>
  
 
=Տեսանյութեր=
 
=Տեսանյութեր=
−
*[http://www.example.org Տեսանյութի նկարագրության տեքստ:]
+
*[https://www.youtube.com/watch?v=OeJPpdMppVo Պետրոս Դուրյան (1851-1872).wmv:]
 +
*[https://www.youtube.com/watch?v=E2rvJPLOn0I Պետրոս Դուրյան:]
 +
*[https://www.youtube.com/watch?v=8dEnUvTjTNw ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐՅԱՆ:]
 +
*[https://www.youtube.com/watch?v=L4lLxw8QfiU ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐՅԱՆ:]
 +
*[https://www.youtube.com/watch?v=2A4eyQE87aM ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐՅԱՆ:]
 +
*[https://www.youtube.com/watch?v=Jd7MoitEeAU ԽՈՍՏՈՎԱՆՈՒԹՅՈՒՆ Պետրոս Դուրյան:]
 +
*[https://www.youtube.com/watch?v=BS-0ZM3VNeY Արփեն Մովսեսյան Հայից Հայ - Պետրոս Դուրյան 160:]
 +
*[https://www.youtube.com/watch?v=8WU8d5M_43w Petros Duryan.]
 +
*[https://www.youtube.com/watch?v=tPQb8OJ82aQ Պետրոս Դուրյան News.armeniatv.com:]
  
 
=Հրապարակումներ մամուլում=
 
=Հրապարակումներ մամուլում=
−
*[http://www.armin.am Մամուլի նյութի նկարագրության տեքստ:]
+
*[http://www.irates.am/ru/Z4QF3hqSRzOYQ7oMN7QvDoCG1F Պետրոս Դուրյանի աճյունի մասունքը պետք է ամփոփվի Կոմիտասի անվան պանթեոնում:]
 +
*[http://www.oratert.com/armenian/%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6/60788.html Հայ գրականության հանճարեղ պատանին. Պետրոս Դուրյան:]
 +
*[http://lurer.com/?p=63394&l=am Պետրոս Դուրյանի դեմքի վերականգնումը:]
 +
*[http://www.azator.gr/yushatetr/5217---1851-1872-------- Պետրոս Դուրեան (1851-1872). Ցաւի եւ տրտունջքի, յուսահատութեան եւ ծառացումի վաղամեռիկ հանճարը:]
 +
*[http://www.aztagdaily.com/archives/90235 Մահուան 140-Ամեակին Առիթով. Պետրոս Դուրեան:]
  
 
=Մատենագիտություն=  
 
=Մատենագիտություն=  
−
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
+
*Դուրյան Պ., Տարագիր ի Սիպերիայ, այլաբանական ողբերգություն:
−
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի  վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ  2, էջ 41-45:]
+
*Դուրյան Պ., Վարդ եւ Շուշան կամ Հովիւք Մասեաց, մելոդրամա, 1867:
 +
*Դուրյան Պ., Սեւ հողեր կամ Յետին գիշեր Արարատեան, պատմական ողբերգություն, 1868:
 +
*Դուրյան Պ., Արտաշէս աշխարհակալ, պատմական ողբերգություն, 1869:
 +
*Դուրյան Պ., Անկումն Արշակունի հարստութեան, պատմական ողբերգություն, 1870:
 +
*Դուրյան Պ., Ասպատակութիւնք պարսկաց ի Հայս կամ Աւերումն Անի մայրաքաղաքին Բագրատունեաց, պատմական ողբերգություն, 1870:
 +
*Դուրյան Պ., Թատրոն կամ Թշուառներ, դրամա, 1871:
 +
*Դուրյան Պ., Տաղք եւ թատերգութիւնք, Կոստանդնուպոլիս, 1872:
 +
*Դուրյան Պ., Տաղք եւ թատերգութիւնք, նամականի, դամբանական..., Կոստանդնուպոլիս, 1893:
 +
*Դուրյան Պ., Տաղեր, նամակներ..., Վենետիկ., 1959:
 +
*Դուրյան Պ., Երկեր, Երևան, 1981:
 +
*Դուրյան Պ., Երկերի ժողովածու, հ. 1-2, Երևան, 1971-1972:
 +
 
 +
==Բանաստեղծություններ==
 +
*Դուրյան Պ., Առ կույսն:
 +
*Դուրյան Պ., Առ Մայիս:
 +
*Դուրյան Պ., Գարնանային կենացս մեջ:
 +
*Դուրյան Պ., Դրժել:
 +
*Դուրյան Պ., Երգ մարտին Վարդանանց:
 +
*Դուրյան Պ., Զ՚նե պաշտեմ:
 +
*Դուրյան Պ., Զղջում:
 +
*Դուրյան Պ., Թրքուհին:
 +
*Դուրյան Պ., Ի դիմավորություն Ամեն․ Հայրիկին:
 +
*Դուրյան Պ., Ի պատրիարքական ընտրություն Ամեն․ Հայրիկին:
 +
*Դուրյան Պ., Ի՜նչ կ՚ըսեն:
 +
*Դուրյան Պ., Իղձք առ Հայաստան:
 +
*Դուրյան Պ., Իմ հանգիստը:
 +
*Դուրյան Պ., Իմ մահը:
 +
*Դուրյան Պ., Իմ ցավը:
 +
*Դուրյան Պ., Իցի՜վ թե:
 +
*Դուրյան Պ., Լճակ:
 +
*Դուրյան Պ., Կոկոն-ծաղիկք կույսին:
 +
*Դուրյան Պ., Կույսն լքյալ:
 +
*Դուրյան Պ., Հայրիկն հայոց:
 +
*Դուրյան Պ., Հծծյունք:
 +
*Դուրյան Պ., Ձոնիկք:
 +
*Դուրյան Պ., Մանիշակ:
 +
*Դուրյան Պ., Մանուկն առ խաչ:
 +
*Դուրյան Պ., Մնաս բարյավ:
 +
*Դուրյան Պ., Նայվածք մը:
 +
*Դուրյան Պ., Նե:
 +
*Դուրյան Պ., Ներա հետ:
 +
*Դուրյան Պ., Նոր սեւ օրեր:
 +
*Դուրյան Պ., Նվագ է տարեդարձի ազգային սահմանադրության:
 +
*Դուրյան Պ., Նվեր հիշատակի առ Պ․ Հ․ Ճանֆեսճյան հո՜ւշք:
 +
*Դուրյան Պ., Պետք է մեռնի՜լ:
 +
*Դուրյան Պ., Սիրել:
 +
*Դուրյան Պ., Սիրեցե՛ք զ՚միմյանս:
 +
*Դուրյան Պ., Սիրեցի քեզ:
 +
*Դուրյան Պ., Սև՜, սև՜:
 +
*Դուրյան Պ., Վիշտք հայուն:
 +
*Դուրյան Պ., Տրտունջք:
 +
 
 +
==Թարգմանություններ==
 +
*Վիկտոր Հյուգո, Թագավորը զվարճանում է:
 +
*Շեքսպիր, Մակբեթ:
  
 
=Տե՛ս նաև=
 
=Տե՛ս նաև=
−
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
+
*Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
−
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
+
*Էքսերճյան Բ., Ընդարձակ կենսագրություն բարեհիշատակ Պետրոս Դորյանի, Կոստանդնոպոլիս, 1893:
−
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի  վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ  2, էջ 41-45:]
+
*Չոպանյան Ա., Պետրոս Դուրյան, Թիֆլիս, 1894:
 +
*Երեմյան Ս., Պետրոս Դուրյան, քննական ակնարկ իր կյանքին և գործին վրա, Կոստանդնոպոլիս, 1911:
 +
*Հակոբյան Ս., Պետրոս Դուրյան. նրա կյանքն ու երկերը, Վիեննա, 1922:
 +
*Թերզիբաշյան Վ., Պետրոս Դուրյան, Երևան, 1959, 195 էջ:
 +
*Շարուրյան Ա., Պետրոս Դուրյան, Երևան, 1972:
 +
*Գրիգորյան Բ., Պետրոս Դուրյան:
 +
*Ղանալանյան Հ., Պետրոս Դուրյան, Երևան, 1957:
 +
*Սևակ Պ., Մեր քնարերգության Վահագնը, երկերի ժողովածու, հ.5, Երևան, 1974:
 +
*[http://www.armenianlanguage.am/am/Encyclopedia_petros_duryan ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Պետրոս Դուրյան:]
 +
*[http://gradaran198.blogspot.com/2012/02/blog-post_17.html Պետրոս Դուրյան- Բանաստեղծություններ:]
 +
*[http://armenianpoetry.com/arm/Petros_Durian/ Պետրոս Դուրյան- Բանաստեղծություններ:]
 +
*[http://tatevkhachatryan.wordpress.com/%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6/%D5%A4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BD/ Դուրյան Պետրոս:]
 +
*[http://nakhshkaryan.wordpress.com/2012/06/10/%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A9%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%AB-%D5%A2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%B9%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8-%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BD-%D5%A4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6/ ՊԱՆԹԵՈՆԻ ԲՆԱԿԻՉՆԵՐԸ: Պետրոս Դուրյան:]
 +
*[http://hayernaysor.am/%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BD-%D5%A4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6/ ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐՅԱՆ:]
 +
*[http://operativ.am/?p=34851/%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BD-%D4%B4%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6-%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A8 Պետրոս Դուրյանի վերջին նամակը:]
 +
*[http://mankavarzh.do.am/news/petros_dowryani_masownqy_39_hayastan_kbervi/2012-02-02-223 ՆՈՐ ՍՐԲԱՎԱՅՐ ԵՎ ՈՒԽՏԱՏԵՂԻՙ ՊԱՆԹԵՈՆՈՒՄ:]
  
−
[[Category:թեգ1]]  [[Category:թեգ2]]
+
[[Category:Բանաստեղծներ]]  [[Category:Դրամատուրգներ]]  [[Category:Գրողներ]]

Ընթացիկ տարբերակը 14:26, 20 Օգոստոսի 2014-ի դրությամբ

Դուրյան Պետրոս Աբրահամի
Дурьян Петрос Абрамович
Duryan Petros.jpg
Այլ անուններ: Զըմպայան
Անգլերեն: Duryan Petros
Հայերեն: Դուրյան Պետրոս Աբրահամի
Ծննդյան տարեթիվը: 20(01).05(06).1851
Ծննդավայրը: Սկյուտար, Թուրքիա
Մահվան տարեթիվը: 21(02).01(02).1872
Մահվան վայրը: Կոստանդնոպոլիս, Թուրքիա
Համառոտ տվյալներ:
Բանաստեղծ, դրամատուրգ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1851թ. մայիսի(հունիսի) 20(1)-ին Թուրքիայի Կոստանդնոպոլս քաղաքի Սկյուտար թաղամասում:

Մահացել է 1872թ. հունվարի(փետրվարի) 21(2)-ին Թուրքիայի Կոստանդնուպոլիս քաղաքում:

Կրթություն

  • 1867թ. ավարտել է Սկյուտարի ճեմարանը:

Աշխատանքային գործունեություն

  • Գրագիր:
  • Տնային ուսուցիչ:
  • «Օրագիր ծլին Աւարայրւո» թերթի օգնական խմբագիր:

Այլ

  • Ե.Ա. Դուրյանի եղբայրը:
  • «Թատրոն կամ Թշուառներ» դրամայում Գ. Սունդուկյանից և Հ. Պարոնյանից անկախ՝ հանգել է արդիական թեմայի անհրաժեշտության գաղափարին: Դուրյանը հայ գրականության մեջ ստեղծել է ռոմանտիկ, դրամային բնորոշ նմուշներ: Նրա դրամաները (բացառությամբ «Տարագիր ի Սիպերիայի» և «Թատրոն կամ Թշուառների») բեմադրվել են «Թատրոն Օսմանիեում»:
  • Դուրյանից մեզ է հասել 39 բանաստեղծություն, որոնցից 26-ը գրված է 1871թ.:
  • «Վիշտ հայուն», «Իղձք առ Հայաստան» հայրենասիրական երգերում նկարագրելով Հայաստանի ծանր վիճակը՝ փրկության ելքը համարում է լուսավորությունն ու միաբանությունը, կոչ անում դիմել ինքնապաշտպանության («Նոր սև օրեր»)։ Դուրյանը հայ նոր քնարերգության առաջին խոշոր սիրերգակն է։ «Պետք է մեռնիլ», «Սիրեցի քեզ» տաղերում բանաստեղծի համար էականը մարդու հոգևոր աշխարհն է, նրա ապրումները, հույզերը: Դուրյանի ընկալմամբ բնության և կանացի գեղեցկությունը փոխներշնչվող է («Նե», «Ձնե պաշտեմ», «Մանիշակ», «Ներա հետ»):
  • Նա մերժված սիրո երգիչ է («Հծծյունք», «Սիրել», «Դրժել»): «Լճակ», «Ինչ կըսեն» բանաստեղծություններում դատապարտել է անտարբեր միջավայրը: Մահվան ու գերեզմանի գաղափարները նրա ստեղծագործության մեջ հանդես են գալիս որպես տառապող մարդու բողոքի արտահայտություն («Հեծեծմունք»), որը ողբերգական ավարտ է ունենում («Տրտունջք»)։ Մարդու և կյանքի նկատմամբ ունեցած սերն ստիպում է բանաստեղծին ընդվզել Աստծու դեմ: Դուրյանը, վերականգնելով միջնադարյան քնարերգության հետ խզված կապը, բանաստեղծությանը հաղորդել է զգացմունքային խորություն՝ խոր հետք թողնելով հայ քնարերգության վրա:
  • 1869թ. և 1871թ. «Օրագիր ծլին Աւարայրւո», «Մեղու», «Եփրատ», «Մամուլ» պարբերականներում տպագրել է տաղեր:
  • Գրական ժառանգության զգալի մասը (երգիծական ոտանավորներ, «Տիգրան Բ», «Կործանումն Հռովմա», «Շահատակությունք Հայոց» ողբերգությունները, թարգմանություններ, բազմաթիվ նամակներ) չեն պահպանվել:
  • 1871թ. սկզբներին երևում են բանաստեղծի մահացու հիվանդության՝ թոքախտի աոաջին նշանները: Այդ ժամանակ իր բարեկամներին ուղղել է մի երկտող՝ «Մեկ պատառ թուղթերու վրա արցունքոտ տողեր գրեր եմ. անշուշտ բարեկամքս զանոնք պիտի պատվեն և անոնց արև տեսցնեն»։ Նրա լավագույն երգերի մեծ մասը ստեղծվել է հենց նույն թվականի ընթացքում: «Բանաստեղծ մը մահվանն չը սոսկար,- գրում է նա այղ օրերին,- այն ատեն իրավունք ունեի ցավելու, երբ ամենքն անմահ ըլլային և ես միայն մահկանացու»: Բայց որքան էլ բանաստեղծը չսարսափեր մահից, դաժան հիվանդությունը կատարում է իր սև գործը: 1872թ. հունվարի 21-ի գիշերը բանաստեղծը կնքում է իր մահկանացուն: Նրա մահից հետո լույս է տեսնում նրա առաջին գիրքը:

Քաղվածքներ

  • Ստակը չեմ ատեր, բայց գրիչը կը սիրեմ. սփոփում է նա ինձ այս անձուկ կացության մեջ:
  • Ես ալ մեռած չըլլամ պիտի, միշտ դալար ու կենդանի մնամ պիտի …:
  • Բանաստեղծ չեմ, բաըց բանաստեղծությունը կսիրեմ: Ես, որ աշխարհի մեջ միայն երգեր շատ սիրեցի, կուզեմ, որ իմ վերջին շունչս ալ երգ մ’ըլլա:
  • Ես ալ մեռած չըլլամ պիտի, միշտ դալար ու կենդանի մնամ պիտի…:
  • …Մարդու նշանաբանը երգն է: Էն առաջին ձայնը երգն է, բնությունն ամբողջ երգ մ'է:
  • «Երիտասարդ ըլլալ և երգե՜լ, ծեր լինել և աղոթե՜լ»: Այս է կյանկը: Ա՜հ, գեղեցիկ կյանկ մ'ալ կա. Սերն է այդ. «Երգե՜լ, աղոթե՜լ ու սիրե՜լ»:
  • Մեկ քանի պատառ թուղթերու վրա արցունքոտ տողեր գրեր եմ. Անշուշտ, բարեկամքս զանտի պատվեն և անոնց արև տեսղնեն պիտի:
  • Ազգի մը դաստիարկության և հառաջադիմության աղբյուրը կիրթ մոր ըստինն է:

Մեջբերումներ Դուրյանի մասին

  • Նա է մեր նոր քնարերգության առաջին մեծը և միշտ էլ կմնա վերջինի կողքին, որովհետև նա չի հնանում, ինչպես չեն հնանում ժպիտն ու հառաչը, ծիծաղն ու հեծկլտոցը:

Պարույր Սևակ

  • Դուրյանի աշխարհում լճակ կա, և ի՜նչ լճակ։ Եթե մի չար հրաշքով գոլորշիանան աշխարհի բոլոր լճակները՝ Դուրյանի «Լճակով» կարելի է վերստեղծել դրանք։ Նա մեզ, իր օրինակով, մտերմացրեց այդ «մելամաղձոտ» լճակին, ինչպես նաև սովորեցրեց «գրավիլ, լռել ու խոկալ»։

Պարույր Սևակ

  • Սա աշխարհ չպատկերեց։ Եվ աշխարհ չստեղծեց սա։ Սա բացեց իր աշխարհը, որ իրենից հետո կոչվեց ու կոչվելու է իր անւունով՝ դուրյանական։

Պարույր Սևակ

  • Դուրյանն ամենեն պարզը և իր պարզության մեջ զգացման ամենեն վեհ բարձրությանը հասնող, բուն ժողովրդային հանճարն է ըստ իս:

Գրիգոր Զոհրապ

  • Ապրելու և սիրվելու իրավունքով ծնված բանաստեղծը միայն կյանքի «սև կաթը» ըմպեց, բայց երբեք չդավաճանեց իր քնարն ու վեհ կոչմանը: Իր մեծ նախորդ Սայաթ-Նովայի նման «զայրացավ», բայց երբեք չանիծեց:

Հովհ. Թումանյան

Նկարներ

  • Duryan p.JPG
  • Duryan P2.jpg
  • Duryan P3.gif
  • Duryan P8.jpg
  • Duryan P5.jpg
  • Duryan P7.jpg

Տեսանյութեր

Հրապարակումներ մամուլում

Մատենագիտություն

  • Դուրյան Պ., Տարագիր ի Սիպերիայ, այլաբանական ողբերգություն:
  • Դուրյան Պ., Վարդ եւ Շուշան կամ Հովիւք Մասեաց, մելոդրամա, 1867:
  • Դուրյան Պ., Սեւ հողեր կամ Յետին գիշեր Արարատեան, պատմական ողբերգություն, 1868:
  • Դուրյան Պ., Արտաշէս աշխարհակալ, պատմական ողբերգություն, 1869:
  • Դուրյան Պ., Անկումն Արշակունի հարստութեան, պատմական ողբերգություն, 1870:
  • Դուրյան Պ., Ասպատակութիւնք պարսկաց ի Հայս կամ Աւերումն Անի մայրաքաղաքին Բագրատունեաց, պատմական ողբերգություն, 1870:
  • Դուրյան Պ., Թատրոն կամ Թշուառներ, դրամա, 1871:
  • Դուրյան Պ., Տաղք եւ թատերգութիւնք, Կոստանդնուպոլիս, 1872:
  • Դուրյան Պ., Տաղք եւ թատերգութիւնք, նամականի, դամբանական..., Կոստանդնուպոլիս, 1893:
  • Դուրյան Պ., Տաղեր, նամակներ..., Վենետիկ., 1959:
  • Դուրյան Պ., Երկեր, Երևան, 1981:
  • Դուրյան Պ., Երկերի ժողովածու, հ. 1-2, Երևան, 1971-1972:

Բանաստեղծություններ

  • Դուրյան Պ., Առ կույսն:
  • Դուրյան Պ., Առ Մայիս:
  • Դուրյան Պ., Գարնանային կենացս մեջ:
  • Դուրյան Պ., Դրժել:
  • Դուրյան Պ., Երգ մարտին Վարդանանց:
  • Դուրյան Պ., Զ՚նե պաշտեմ:
  • Դուրյան Պ., Զղջում:
  • Դուրյան Պ., Թրքուհին:
  • Դուրյան Պ., Ի դիմավորություն Ամեն․ Հայրիկին:
  • Դուրյան Պ., Ի պատրիարքական ընտրություն Ամեն․ Հայրիկին:
  • Դուրյան Պ., Ի՜նչ կ՚ըսեն:
  • Դուրյան Պ., Իղձք առ Հայաստան:
  • Դուրյան Պ., Իմ հանգիստը:
  • Դուրյան Պ., Իմ մահը:
  • Դուրյան Պ., Իմ ցավը:
  • Դուրյան Պ., Իցի՜վ թե:
  • Դուրյան Պ., Լճակ:
  • Դուրյան Պ., Կոկոն-ծաղիկք կույսին:
  • Դուրյան Պ., Կույսն լքյալ:
  • Դուրյան Պ., Հայրիկն հայոց:
  • Դուրյան Պ., Հծծյունք:
  • Դուրյան Պ., Ձոնիկք:
  • Դուրյան Պ., Մանիշակ:
  • Դուրյան Պ., Մանուկն առ խաչ:
  • Դուրյան Պ., Մնաս բարյավ:
  • Դուրյան Պ., Նայվածք մը:
  • Դուրյան Պ., Նե:
  • Դուրյան Պ., Ներա հետ:
  • Դուրյան Պ., Նոր սեւ օրեր:
  • Դուրյան Պ., Նվագ է տարեդարձի ազգային սահմանադրության:
  • Դուրյան Պ., Նվեր հիշատակի առ Պ․ Հ․ Ճանֆեսճյան հո՜ւշք:
  • Դուրյան Պ., Պետք է մեռնի՜լ:
  • Դուրյան Պ., Սիրել:
  • Դուրյան Պ., Սիրեցե՛ք զ՚միմյանս:
  • Դուրյան Պ., Սիրեցի քեզ:
  • Դուրյան Պ., Սև՜, սև՜:
  • Դուրյան Պ., Վիշտք հայուն:
  • Դուրյան Պ., Տրտունջք:

Թարգմանություններ

  • Վիկտոր Հյուգո, Թագավորը զվարճանում է:
  • Շեքսպիր, Մակբեթ:

Տե՛ս նաև

Ստացված է «https://am.hayazg.info/index.php?title=Դուրյան_Պետրոս_Աբրահամի&oldid=10203» էջից