18:51, 22 Փետրվարի 2015-ի տարբերակ

Հովհաննես Սմբատ
Ованес Смбат
Անգլերեն:	Hovhannes Smbat
Հայերեն:	Հովհաննես Սմբատ
Մահվան տարեթիվը:	1041
Համառոտ տվյալներ: Հայոց թագավոր:

Կենսագրություն

Մահացել է 1041թ.:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1020թ.-ից՝ Հայոց թագավոր:

Այլ

• Բագրատունիների արքայատոհմից։
• Գագիկ Ա-ի ավագ որդին։
• Գագիկ 1-ի մահից հետո գահաժառանգման համար սուր պայքար ծավալվեց նրա որդիներ Հովհաննես-Սմբատի և Աշոտի միջև: Բագրուտունյաց տերության մեծամեծ իշխանների ու թագավորների միջամտությամբ շուտով կնքվեց համաձայնություն, ըստ որի Հովհաննես-Սմբատն ավագության իրավունքով գահակալելու էր երկրի կենտրոնական տիրույթներում, իսկ Աշոտ IV-ը եզերական տիրոյթներում («դրսի աշխարհում»): Ընդ որում անզավակ Հովհաննես-Սմբատի մահից հետո «թագավոր ամենայն տանն Հայոց» իրավունքը վերապահվելու էր Աշոտ IV-ին:
• Օգտվելով Բագրատունյաց կենտրոնական թագավորության ներքին ճգնաժամից՝ նրանց վրա միաժամանակ հարձակվեցին թե՛ Ատրպատականում հաստատված սելջուկյան թուրքերը և թե' Բյուզանդական կայսրության զորքերը: Սելջուկյան թուրքերը Նախճավան-Դվին ուղիով 1021թ. հասան մինչև Նիգ գավառը (Ապարան), սակայն այնտեղ Բջնիի իշխան Վասակ Պահլավունին ջախջախեց նրանց և դուրս շպրտեց երկրի սահմաններից:
• Բյուզանդիայի կայսը Վասիլ II-ը 1021թ. ծանր պարտության մատնեց վրաց-աբխազական զորքերին, դաժան դատաստան տեսավ նրանց աջակցող Տայքի և Կղարջքի հայ բնակչության հետ, ապա նահանջեց Տրապիզոն և նախապատրաստվեց ներխուժել Բագրատունյաց կենտրոնական տիրույթները: Նույն թվականին նա Արծրունյաց Սենեքերիմ թագավորին հարկադրեց Վասպուրականը «կտակել» Բյուզանդիային և փոխարենը տիրույթներ ստանալ Սեբաստիայի նահանգում: Վասիլ II-ի հետ բանակցություններ վարելու և նրա հարձակումը կանխելու նպատակով հայոց թագավոր Հովհաննես-Սմբատը 1022թ. հունվարի սկզբին բյուզանդամոլ կաթողիկոս Պետրոս Ա Գետադարձի գլխավորությամբ մի պատվիրակություն ուղարկեց Տրապիզոն:Կայսեր պարտաղրմամբ կաթողիկոսը կնքեց համաձայնագիր ֊կտակ, որով Հովհաննես-Սմբատի մահից հետո նրա տիրույթները՝ Անի մայրաքաղաքով, անցնելու էին բյուզանղական կայսրությանը:
• Աշոտը (եղբոր մահից հետո փոխարինելու էր նրան) ռազմական օգնություն է ստացել Բյուզանդիայի կայսր Վասիլ II-ից և շարունակել գահակալական պայքարը։
• 1041թ. գրեթե միաժամանակ մահացան (թերևս բյուզանղական արքունիքի կազմակերպած դավով) թե´ Աշոտ VI-֊ը, թե´ Հովհաննես-Սմբատը: Պահն օգտագործելով՝ նույն թվականին բյուգանդական մեծաքանակ զորքերը ներխուժեցին Շիրակ և պաշարեցին Անի մայրաքաղաքը: Անիի բնակչությունը և հայկական զորքերը Վահրամ Պահլավունու գլխավորությամբ ջախջախեցին զավթիչներին; Հայրենասեր ուժերր Վահրամ Պահլավունու նախաձեռնությամբ 1042թ. հայոց թագավոր հռչակեցին Աշոտ IV-ի 18-ամյա որդուն՝ Գագիկ II-ին: Հայերին 1044թ. հաջողվեց ևս երկու անգամ հաղթել Անին պաշարած բյուզանզական բանակներին և պահպանել թագավորության անկախությունը:
• 1032թ. ամուսնացել է բյուզանդական կայսր Ռոմանոս Արգիրոսի եղբոր դստեր հետ։
• 1038թ. վերանորոգել է տվել Հոռոմոսի վանքը։
• 1040թ. մասնակցել է Լոռու թագավորություն ներխուժած Դվինի ամիրա Աբուլ-Ասվարի զորքերի ջախջախմանը։
• Նրա հանձնարարությամբ կազմվել է բժշկարան։

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
• ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:
• ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ - ՍՄԲԱՏ Գ թուլակամ, անփառունակ գահակալը:
• Ինչի՞ հասան Հովհաննես-Սմբատն ու Պետրոս Գետադարձը: