08:55, 5 Հոկտեմբերի 2014-ի տարբերակ

Համազասպ
Амазасп
Այլ անուններ:	Սրվանձտյան Համազասպ Խաչատուրի
Անգլերեն:	Hamazasp
Հայերեն:	Համազասպ
Ծննդյան տարեթիվը:	1873
Ծննդավայրը:	Վան, Արևմտյան Հայաստան
Մահվան տարեթիվը:	1921
Մահվան վայրը:	Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ: Հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1873թ. Արևմտյան Հայաստանի Վան քաղաքում:

Մահացել է 1921թ. Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաք Երևանում:

Կրթություն

• Դպրոցական տարիներին նա հրապուրվում է վանեցիների ավանդական արհեստով` ոսկերչությամբ ու արծաթագործությամբ և թողնելով դպրոցը` վարպետի մոտ դասեր է առնում ու յուրացնում այդ արհեստը:

Աշխատանքային գործունեություն

• Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նշանակվել է կամավորական 3-րդ գնդի հրամանատար
• Նշանակվել է Նոր Բայազետի շրջանի զորամասերի հրամանատար:

Ձեռքբերումներ

• Եղել է արմենական, ապա՝ ՀՀԴ հուսակցության անդամ:

Այլ

• Գ. Ս. Սրվանձտյանի եղբոր որդին:
• Վաղ հասակից ներգրավվել է հեղափոխական շարժման մեջ:
• Խուսափելով թուրք իշխանությունների հետապնդումներից՝ հեռացել է Վանից, անցել Երևան, Շուշի:
• Մասնակցել է 1905-1906թթ. հայ-թաթարական կռիվներին, աչքի է ընկել հատկապես Ասկերանի կիրճում մղված մարտում (1905թ. օգոստոսի 22):
• 1906թ. կազմակերպել է Գանձակի հայության պաշտպանությունը:
• 1908թ. դաշնակցական գործիչների հետ ձերբակալվել է ցարական կառավարության կողմից, դատապարտվել մահվան, որը փոխարինվել է 15 տարվա տաժանակրությամբ (Սիբիր):
• 1913թ. փախել է բանտից, մեկնել Եվրոպա, ապա՝ Կոստանդնուպոլիս:
• 1914թ. Կարինում կայացած ՀՅԴ կուսակցության 8-րդ ընդհանուր ժողովում կտրականապես դեմ է արտահայտվել երիտթուրքերի հետ որևէ համագործակցության։
• Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նշանակվել է 3-րդ կա մավորական գնդի հրամանատար:
• Եղել է 1915-ի մայիսին Վանն ազատագրող հայ կամավորներից, կռվել է Բիթլիսի ուղղությամբ (հուլիսին), հոկտեմբերին՝ հաջող արշավանք ձեռնարկել Խիզան։
• Ռուսաստանում 1917թ. Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո նշանակվել է Ալաշկերտի շրջանի զինվորական ոստիկանության հրամանատար:
• 1918թ. մասնակցել է Բաքվի կոմունայի պաշտպանական մարտերին. Հայկական բրիգադի (3000 զինվոր ու սպա) հրամանատարն էր:
• Բաքվի կոմունայի անկումից հետո անցել է Պարսկաստան:
• Ապահովել է Բասենի և Ալաշկերտի շրջանից հայ բնակչության անվտանգ գաղթը։
• 1918թ. վերադարձել է Հայաստան:
• Մասնակցել է ՀՀ (1918-1920) ԶՈՒ կազմավորման աշխատանքներին, բոլշևիկների 1920թ. Մայիսյան խռովության ճնշմանը:
• Հայաստանում խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո ձերբակալվել է և 1921թ. փետրվարին սպանվել Երևանի բանտում:
• Ազգուրաց բոլշևիկների թեթև ձեռքով Երևանի բանտում հարյուրավոր հայ զինվորականներ կացնահար եղան: Եվ ամենազավեշտալին այն էր, որ իրենց եղեռնագործությունն իրականացնելու համար հայ բոլշևիկները վարձել էին թուրք մսագործի: 1949թ. «Յառաջ» թերթը հրապարակեց դեպքերի ականատեսի հետևյալ վկայությունը. «Կացնահար դիակները բերում են Երևանի բանտերի հորերից: Ահա և Համազասպի դիակը կառքի մեջ դրված, երկարաճիտ թաղիքե կոշիկները հագին, թուրք մսագործի կացնե հարվածը գլխին: Հայ բոլշևիկների շնորհիվ թուրք մսագործը Համազասպից լուծեց իր ցեղի վրեժը…»:

Նկարներ

• 

  1915-1917 թթ. հայկական կամավորական ջոկատների ղեկավարները.Քեռի IV ԳՈՒՆԴ, Խանասորի Վարդան V ԳՈՒՆԴ, Համազասպ (կանգնած) III ԳՈՒՆԴ

• 
• 

  Համազասպը քուրդ գերիների հետ

• 
• 

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:
• Համազասպ Սրվանձտյան. Հայ բոլշևիկների շնորհիվ թուրքը նրանից լուծեց իր ցեղի վրեժը:
• ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ - Համազասպ: