Թովմա Մեծոփեցի

Hayazg-ից
Թովմա Մեծոփեցի
Товма Мецопеци
Tovma Mecopeci.jpg
Անգլերեն: Tovma Metsopetsi
Հայերեն: Թովմա Մեծոփեցի
Ծննդյան տարեթիվը: 1378
Ծննդավայրը: Աղի, Հայաստան
Մահվան տարեթիվը: 15.05.1446
Մահվան վայրը: Ակոռ, Հայաստան
Համառոտ տվյալներ:
Պատմագիր, եկեղեցական, մշակութային և հասարակական գործիչ, մանկավարժ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1378թ. Հայաստանի Արճեշ գավառի Աղի գյուղում:

Մահացել է 1446թ. մայիսի 15-ին Հայաստանի Մասյացոտն գավառի Ակոռի գյուղում:

Կրթություն

  • Սովորել է Մեծոփավանքում, Արճեշի գավառի Խառաբաստի վանքի վարդապետարանում, Տաթևի համալսարանում:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1410թ. ստանձնել է Սեծոփավանքի վանահայրությունը և վարդապետարանի րաբունապետությունը, այն ղեկավարել ավելի քան 30 տարի:
  • 1441-էձ43թթ. Էջմիածնում օգնել է նորընտիր կաթողիկոսին:

Այլ

  • Նրա ուսուցիչներն են եղել Հովհաննես Մեծոփեցին, րաբունապետներ Սարգիս Ապրակունեցին և Վարդան Հոգոցվանեցին, Գրիգոր Տաթևացին:
  • Թովմա Մեծոփեցու օրոք Մեծոփա դպրոցը բուռն զարգացում է ապրել, հրավիրվել են ճանաչված մասնագետներ, կազմվել են դասագրքեր, կատարվել տարբեր երկերի մեկնություններ, մատենադարանում ընդօրինակվել, ծաղկվել և կազմվել են հայերեն բազմաթիվ մատյաններ:
  • Ուսուցանվել է գրչության արվեստ, պատրաստվել բազմաթիվ գրիչներ, ուսուցիչներ, խմբագիրներ, վարդապետական աստիճան շնորհվել շատ աշակերտների:
  • Նա գրել է պատմական, մանկավարժական և ուսուցողական մի շարք գործեր, որոնցից ամենահայտնին «Պատմութիւն Լանկ-Թամուրայ և յաջորդաց իւրոց» երկն է, ընդգրկում է 1386-1440թթ. իրադարձությունները:
  • Իբրև ականատես՝ Թ. Մեծոփեցին նկարագրել է Լենկթեմուրի և նրա հաջորդների արշավանքներն ու ավերածությունները, բնակչության գերեվարումը և կոտորածները, հարկային ծանր լուծը, թշնամու դեմ հերոսաբար մարտնչող անհատների նահատակությունները, դպրոցների և նրանց ուսուցիչների գործունեությունը:Երկը XV դ. պատմական հազվագյուտ աղբյուր է Լենկթեմուրի, կարակոյունլուների և ակկոյունլուների ժամանակաշրջանի Հայաստանի և Միջին Արևելքի երկրների պատմության ուսումնասիրության համար:
  • Նրա «Յիշատակարանը», որը շարունակում ու լրացնում է «Պատմութիւնը», պատմական փոքր ծավալի գործ է և վերաբերում է Հայոց կաթողիկոսական աթոռը Սսից Վաղարշապատ տեղափոխելու իրադարձություններին:
  • Պատմական արժեք ունեն նաև Մեծոփեցու թղթերը, ինչպես և խմբագրած ձեռագրերի բոլոր հիշատակարանները:
  • Նա կազմել է լեզվաուսուցողական առաջին դասագիրքը՝ «Յաղագս իմաստութեան անւարժ տղայոց ուսման, խմբագրել և մշակել է կրոնադավանաբանական, ծիս-երաժշտական, մեկնողական, և այլ բնույթի բազմաթիվ գործեր, խրախուսել ուրիշներին՝ երբեմն կատարելով մեկենասի դեր:
  • 1441թ. Հովհաննես Հերմոնեցու և այլոց հետ հրավիրել է Էջմիածնի ազգային ժողովը՝ կարևոր դեր խաղալով Հայոց կաթողիկոսությունը Էջմիածնում վերահաստատելու գործում:
  • Թաղվել է Մեծոփավանքում:

Նկարներ

Մատենագիտություն

  • Թովմա Մեծոփեցի, Պատմութիւն Լանկ-Թամուրւսյ և յաջորդաց իւրոց, Փարիզ, 1860:
  • Թովմա Մեծոփեցի, Տիշատակարան, Թ., 1832:
  • Թովմա Մեծոփեցի, Յաղագս իմաստութեան անւարժ տղայոց ուսման, դասագիրք, Մատենադարան, ձեռ. № 7117:

Տե՛ս նաև