Գալշոյան Մուշեղ Հովեի

Գալշոյան Մուշեղ Հովեի
Галшоян Мушег Овсепович
Այլ անուններ:	Մանուկյան Մուշեղ
Անգլերեն:	Galshoyan Mushegh
Հայերեն:	Գալշոյան Մուշեղ Հովեի
Ծննդյան տարեթիվը:	13.12.1933
Ծննդավայրը:	Մեհրիբան, Հայաստանի Հանրապետություն
Մահվան տարեթիվը:	15.10.1980
Մահվան վայրը:	Կաթնաղբյուր, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ: Արձակագիր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1933թ. դեկտեմբերի 13-ին Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետույթան Մեհրիբան գյուղում (այժմ՝ Կաթնաղբյուր՝ ՀՀ Արագածոտնի մարզում):

Կրթություն

• 1957թ. ավարտել է ՀԳԻ:
• 1971թ. ավարտել է Մոսկվայի Մ. Գորկու անվան գրականության ինստիտուտի բարձրագույն դասընթացները:

Աշխատանքային գործունեություն

Ստեղծագործություններ

• «Կռունկ», 1969 (պատմվածքների ժողովածու):
• «Ծաղկած քարեր», 1973 (պատմվածքների ժողովածու):
• «Բովտտուն», 1974 (վեպ):
• «Մարութա սարի ամպերը», 1981 (պատմվածքների ժողովածու):
• «Ձորի Միրոն», 1983 (վիպակ):

Ձեռքբերումներ

• 1973թ.՝ ՀԳՄ առաջին կարգի մրցանակ:
• 21981թ.՝ ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ:

Այլ

• Ստեղծագործություններում կորուսյալ հայրենիքի կարոտն է, Մեծ եղեռն ապրած հայության արդար դատը:
• Երկերի հիման վրա նկարահանվել են «Հնավանդ թմբուկը», «Բովտուն», «Ձորի Միրոն» կինոնկարները:
• Մուշեղ Գալշոյանը մահացավ 1980-ին, Կաթնաղբյուր գյուղում, հրացանի պատահական կրակոցից, հայրենի դաշտում։ Այդ կրակոցը շատ նման էր այն կրակոցին, որից սպանվեց իր հերոսներից մեկը՝ հովիվ Առաքելը: Ինչպես Առաքելին, այնպես էլ Գալշոյանին հանգիստ չէր տալիս ֆիդայիների՝ իր այնքան սիրած ազատամարտիկների հիշատակը, և հրացանի այդ պատահական կրակոցների մեջ անպայման կյանքն ինքը խորհրդանշական իմաստ է դնում՝ ընդգծելով Գալշոյանի ու հերոսի հավատարմությունը, կապը ֆիդայական ավանդներին:
• Գալշոյանը լավ պատմող էր, հետպատերազմյան հայ արձակի լավագույն պատմողներից մեկը։ Սուր դիտողականությամբ, չափի նուրբ զգացումով, նա պատմում էր իր հերոսների մասին, առանց պաթոսի, առանց մանրամասն նկարագրությունների, բայց ստեղծում էր գունեղ, տեսանելի կերպարներ։ Նրա պատմվածքները կարդացողներն անմիջապես պատկերացնում էին այդ համառ, «կող ունեցող» գեղջուկներին, որոնք, օրինակ, կարող էին «հերսոտել» ու քանդել նոր խփված փայտե հատակը, որովհետև սովոր էին ապրել հողի հետ անընդհատ ու անմիջական շփման մեջ, իսկ տախտակը կտրում էր նրանց հողից։ Մեկ ուրիշը կարող էր գիշերվա կեսին, քեֆից հետո, հետ գնալ հրավիրողի տունը և իր կենացը, որ ասել էր գինովցած վիճակում, ետ առնել, որովհետև մարդը արժանի չէր այդ կենացին։ Եվ այլն։ Բոլորն իրենց մեջ պահել են սասունցիական այս գծերը, որոնք փոխված, բնականությունից հեռացած աշխարհում նաև ծիծաղելի ու անտեղի են թվում։ Բայց նրա հերոսներին այդ չի շփոթեցնում։ Նրանք երբեք ծնկի չեն գալիս։ Իրենց կյանքի ցանկացած պահին նրաք կարող են ընդվզել կյանքի ու նրա այն օրենքների դեմ, որոնք աղավաղում են մարդու կյանքն ու կերպարը։ Նրա հերոսներից մեկը, արդեն ծերության հասած մարդ, բոլորովին պատահաբար գտնում է մանկական տարիների իր ընկերուհուն, որը ևս մեծ ընտանիքի, որդիների ու թոռների տեր է։ Երկրում Ավեն սիրահարված է եղել իր ընկերուհուն։ Եվ հիմա նա ուզում է ի կատար ածել իր մանկական երազանքը, որ ավերվեց ջարդով ու գաղթով, և... ծեր կնոջը առաջարկում է բաժանվել ամուսնուց ու ամուսնանալ իր հետ։ Այսպիսի արարքները կարող էին անբնական ու ծիծաղելի թվալ, բայց Գալշոյանը շատ լավ գիտի իր հերոսների հոգեբանությունը, նրանց խոսքն ու կենցաղը, և նրա պատմվածքներում նման արարքները ձեռք են բերում իմաստ և գեղեցկություն, երբեմն և էպիկական վեհություն։ Այն կրակը, որ վառվում էր Գալշոյանի հերոսների մեջ, վառվում էր իր՝ Գալշոյանի մեջ, և այս ներքին հոգեհարազատությունը շատ էր օգնում նրան իր կերպարներն ստեղծելիս:

Տեսանյութեր

• Մուշեղ Գալշոյան, Արա Նախշարյան:
• Մեր մեծերը - Մուշեղ Գալշոյան:
• Մուշեղ Գալշոյանի 80-ամյակը նշվել է հայրենի գյուղում:
• Մուշեղ Գալշոյան:
• Մուշեղ Գալշոյան - 80:
• Արփեն Մովսեսյան, Հայից Հայ - Մուշեղ Գալշոյան - 80:
• Տե՛ս, Մուշեղ Գալշոյան, «Կանչ»:
• Մուշեղ Գալշոյան:
• «Մուշեղ Իշխան», Գաղտնի թղթապանակ:
• Մուշեղ Գալշոյան, «Ձորի Միրո»:

Հրապարակումներ մամուլում

• «Գրականագետները նշեցին Մուշեղ Գալշոյանի ծննդյան 80-ամյակը», Առավոտ – Լուրեր Հայաստանից:
• «Շիտակից շիտակ էր, և շիտակությունն էր նրա աստվածը, Մուշեղ Գալշոյան – 80», Ղուկաս Սիրունյան, Գրական Թերթ:
• «Օ՛, զարմանալի Մուշեղ Գալշոյան», Իրատես.am:
• «Արևին հավատալով», Հայկական ժամանակ:

Մատենագիտություն

• Գալշոյան Մ.Հ., Բովտուն (վեպ, էսսենեո, ակնարկներ, հոդվածներ), Ե., 1982:
• Գալշոյան Մ.Հ., Ընտրանի (Վիպակ, պատմվածքներ, էսսեներ, ակնարկներ), Ե.: ՀԳՄ հրատ., 2009.-292 էջ:
• Գալշոյան Մ.Հ., Քեզ վերևից չպետք է նայել: / Գրակ. ակնարկների ժողովածու, Ե.: Նաիրի, 1990.-288 էջ:
• Գալշոյան Մ.Հ., Պայուսակը: Վիպակներ և պատմվածքներ, Ե.: Սովետ. գրող, 1988.-336 էջ:
• Գալշոյան Մ.Հ., Մարութա սարի ամպերը: Պատմվածքներ, Ե.: Սովետ. գրող, 1981.-308 էջ:
• Գալշոյան Մ.Հ., Ձորի Միրոն: Վեպ, Պատմվածքներ, Ե.: Սովետ. գրող, 1983.-504 էջ:
• Գալշոյան Մ.Հ., Ծաղկած քարեր / Պատմվածքներ, Ե.: Հայաստան, 1978.-302 էջ:
• Գալշոյան Մ.Հ., Ծիրանի ծառ: Պատմվածքներ / նկ.` Հ. Մխիթարյան, Ե.: Արևիկ, 1989.-320 էջ:
• Գալշոյան Մ.Հ., Ագռավաքար: Էսսեներ, ակնարկներ, հոդվածներ, Ե.: Հայաստան, 1990.-372 էջ:
• Գալշոյան Մ.Հ., Ի տեղ բաց նամակի (Ընտրանի), Ե.:Նաիրի, 1994.-384 էջ:
• Գալշոյան Մ.Հ., «Դավոն»:
• Գալշոյան Մ.Հ., «Սպասում»:
• Գալշոյան Մ.Հ., «Մեմփրե արքան»:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Մուշեղ Գալշոյան, Հայագիտական Հայաստան:
• Մուշեղ Գալշոյան, Հրանտ Մաթևոսյան:
• Մուշեղ Գալշոյան, Փոքրիկ քայլերով դեպի ճանաչում: