Թադևոսյան Եղիշե Մարտիրոսի

Թադևոսյան Եղիշե Մարտիրոսի
Тадевосян Егише Мартиросович
Անգլերեն:	Tadevosyan Eghishe
Հայերեն:	Թադևոսյան Եղիշե Մարտիրոսի
Ծննդյան տարեթիվը:	12.09.1870
Ծննդավայրը:	Վաղարշապատ, Հայաստանի Հանրապետություն
Մահվան տարեթիվը:	22.01.1936
Մահվան վայրը:	Թիֆլիս, Վրաստան
Համառոտ տվյալներ: Նկարիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1870թ․ սեպտեմբերի 24-ին Վաղարշապատ քաղաքում:

Մահացել է 1936թ․ հունվարի 22-ին Հայաստանի Վրաստանի Թիֆլիս քաղաքում:

Կրթություն

• 1879-1881թթ. սովորել է Թիֆլիսի Տեր-Հւսկոբյան պանսիոնում:
• 1881-1885թթ. սովորել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանում:
• 1885-1894թթ. սովորել է գեղարվեստի, քանդակագարծության և ճարտարապետության ուսումնարանում:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1894-1995թթ. դասավանդել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
• 1916թ.՝ Հայ արվեստագետների միության նախագահ:
• 1923թ.՝ Վրաստանի գեղարվեստական ակադեմիայի հիմնադիրներից:
• Գործակցել Թիֆլիսի Հայարտանը:

Գործեր

• «Ռ. Աուրենյանցի դիմանկարը», 1891:
• «Գետաբերան. Պուլդյու», 1902:
• «Հանճարը և ամբոխը», 1909:
• «Իմ անուրջներից մեկը», 1905:
• «Արագած», 1917:
• «Արարատ», 1934:
• «Ա. Շիրվանզադե», 1929:
• «Հ. Թումանյւսն», 1933:
• «Ինքնանկար», 1933:
• «Կոմիտասը», 1935:
• «Դեպի պանդխտություն», 1895:
• «Կեսօրյա ճաշ», 1896:
• «Հոգեհաց. Արտաշեսի մահը», 1910:
• «Տորք Անգեղ», 1910:
• «Արշակ և Փառանձեմ», 1921:
• «Ջան գյուլում», 1907:
• «Ասլան աղա», 1912:
• «Սիսարայի մահը», 1893:
• «Քարոզ ուղղադավաններին», 1896:
• «Տիրամայր», 1917:
• «Հանճարը և ամբոխը», 1909:
• «Քրիստոսը և փարիսեցիները», 1919:

Թատերական ձևավորումներ

• Սոֆոկլեսի «Անտիգոնե», 1907:
• Սեն Սանսի «Սամսոն և Դալիլա», 1927:

Ձեռքբերումներ

• 1935թ.՝ ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ:
• Պրոֆեսոր:

Այլ

• Ե. Թադևոսյանի գործերն աչքի են ընկնում խոր գունազգացողությամբ, ամուր գծանկարով, դասական ավանդույթներով: Լինելով հիմնականում երփնագրող՝ Ե. Թադևոսյանի տաղանդը դրսևորվել է նաև գրաֆիկայի, կիրառական արվեստի, խճանկարի, մանրաքանդակի բնագավառներում: Արժեքավոր են թարմաշունչ ու քնարական բնապատկերները, ինչպես և բազմաթիվ էտյուդները: Նա նախընտրել է աշխարհի իրապաշտական ճանաչողությունը, չսահմանափակվելով սոսկ տպավորությունների վերարտադրությամբ՝ երբեմն հարել սիմվոլիստ, մտայնությանը:
• Դիմանկարչության բնագավառում դրսևորված վարպետությանն ավելի ուշ գումարվել է հոգեբանական խորությունը:
• 1900-ական թթ. սկզբին Եզիշեն առաջինն է կիրառել իմպրեսիոնիզմին հատուկ գունային և լուսաօդային միջոցներ, մինչև 1920-ական թթ. դիմել է նաև կրոնական սյուժեների:
• Մի շարք գործերում նա վերարտադրել է հայկական կոտորածների ու պանդխտության հետ կապված դրվագներ, անդրադարձել իր ժողովրդի վաղ անցյալին , երբեմն հարել հայ հին որմնանկարչության ու կիրառական արվեստի ավանդույթներին:
• Ցուցահանդեսներ է կազմակերպել Երևանում (1919, 1921) և Մոսկվայում:
• Ե. Թադևոսյանի գործերից պահվում են ՀԱՊ-ում (նաև Էջմիածնի մասնաճյուղում), ԳԱԹ-ում, Արևելքի ժողովուրդների արվեստի պետական թանգարանում (Մոսկվա), Վ.Դ. Պոլենովի թանգարանում (Պոլենովո, ՌԴ Տուլայի մարգ):
• Թադևոսյանի անունով Երևանում կոչվել է փողոց:
• 1901թ.-ից բնակվել է Թիֆլիսում:
• Թաղված է Երևանում:

Նկարներ

• 
• 

  Ձախից` Եղիշե Թադևոսյան, Վարդգես Սուրենյանց, Մարտիրոս Սարյան, Փանոս Թերլեմեզյան, 1916թ.

• 

  «Պուրակում ընթերցող կինը»

• 

  «Հանճարն ու ամբոխը», 1909

• 

  «Կոմիտաս», 1936

• 

  «Նկարչի բարձրագույն արժեքը նրա կոլորիտն է». Եղիշե Թադևոսյան

• 

  Փողող Վաղարշապատում, 1921

• 

  Ջրանցք և գոնդոլ, 1904

• 

  Հանճարն ու ամբոխը, 1909

• 

  "Կեսօրյա ճաշը" նկարի էտյուդ (1895)

• 

  «Քրիստոսը և փարիսեցիք» նկարի էսքիզ (1919)

• 

  «Տորք Անգեղ» առասպելական հերոս (էսքիզ) (1910-ական թթ.)

• 

  Ասլան աղա (1912)

• 
• 
• 
• 

Տեսանյութեր

• Մեր մեծերը:
• Մեր մեծերը - Եղիշե Թադևոսյան:
• Եղիշե Թադեւոսյան:

Հրապարակումներ մամուլում

• «Եղիշե Թադևոսյանը համարվում է իմպրեսիոնիստական մաներայի վարպետ»:
• «...եվրոպական մասշտաբի մի վարպետ»՝ Եղիշե Թադևոսյան (լուսանկարներ):
• «Երևանի Եղիշե Թադևոսյան փողոց» - նշված հոդվածները:

Մատենագիտություն

• Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:
• Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Դրամբյան Ռ. Գ., Եղիշե Թադևոսյան, Երևան, 1955:
• Եղիշե Թադևոսյան (ծննդյան 100-ամյակին նվիրված ցուցահանդեսի կատալոգ), Երևան:
• Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարան, Գիրք II:
• Եղիշե Թադևոսյան:
• ԵՂԻՇԵ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆ. ՀԱՅ ԻՄՊՐԵՍԻՈՆԻՍՏԸ:
• ՊԱՆԹԵՈՆԻ ԲՆԱԿԻՉՆԵՐԸ: Եղիշե Թադեւոսյան:
• ԵՂԻՇԵ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆ:
• ԵՂԻՇԵ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆ:
• Թադևոսյան Եղիշե (1870-1936):
• Եղիշե Թադևոսյանի կյանքը եւ գործունեությունը:
• Егише Тадевосян.
• Дом на Анастасиевской.
• Тадевосян Егише Мартиросович — Биография.