Ենգիբարյան Միքայել Ավանեսի

Ենգիբարյան Միքայել Ավանեսի
Енгибарян Микаел Аванесович
Անգլերեն:	Yengibaryan Miqayel
Հայերեն:	Ենգիբարյան Միքայել Ավանեսի
Ծննդյան տարեթիվը:	30.08.1902
Ծննդավայրը:	Բյուրական, Հայաստան
Մահվան տարեթիվը:	28.12.1937
Համառոտ տվյալներ: Կուսակցական-պետական գործիչ, գիտնական, ԵՊՀ ռեկտոր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1902թ. օգոստոսի 30-ին Հայաստանի Աշտարակի շրջանի Բյուրական գյուղում:

Կրթություն

• Ավարտել է Երևանի ռուսական արական գիմնազիան:
• 1921թ. ավարտել է Մոսկվայի Յա. Սվերդլովի անվան կոմունիստական ակադեմիայի իննամյա դասընթացը:
• 1923-1926թթ. սովորել է Մոսկվայի պետական համալսարանի տնտեսագիտական ֆակուլտետում:
• 1929-1933թթ.՝ Մոսկվայի Կարմիր պրոֆեսուրայի համաշխարհային տնտեսության և համաշխարհային քաղաքականության ինստիտուտ:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1921թ.-ից՝ ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմի տրանսպորտային ենթաբաժնի վարիչ:
• Նոր Բայազետի (այժմ` Գավառ) կուսակցական գավառային կոմիտեի քարտուղար:
• 1923թ.՝ ՀԿԿ Կենտկոմի կազմակերպչական բաժնի վարիչի տեղակալ:
• 1926թ.-ից՝ ՀԿԿ ԿԿ կազմբաժնի վարիչի տեղակալ:
• Երևանի քաղկոմի երկրորդ քարտուղար:
• 1933թ.՝ Լենինականի մեքենատրակտորային կայանի քաղբաժնի պետ:
• Հողժողկոմատի ՄՏ կայանների քաղվարչության պետ
• 1935թ.՝ ՀԿ(բ)Կ Կենտտոմի արդյունաբերական տրանսպորտային բաժնի:
  • Գյուղտնտեսական բաժնի պետ:
• 1937թ.՝ ԵՊՀ ռեկտոր:

Ձեռքբերումներ

• 1936թ.՝ Լենինի շքանշան:

Այլ

• 1919թ. մասնակցել է «Սպարտակ» կոմունիստական երիտասարդական կազմակերպության ժողովներին և նույն թվականին ընդունվել կոմունիստական կուսակցության շարքերը:
• 1920թ. մայիսմեկյան հակակառավարական ցույցին մասնակցելու համար Մ. Ենգիբարյանը բանտարկվել է և դատարանի որոշմամբ արտաքսվել Հայաստանից: Մեկնել է Թիֆլիս, ապա` Բաքու, այնուհետև գործուղվել է ուսանելու Մոսկվայի Յա. Սվերդլովի անվան կոմունիստական ակադեմիայում:
• ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմի բյուրոն 1937թ. հունվարի 17-ին Ենգիբարյանին հաստատել է Երևանի պետական համալսարանի ռեկտոր, սակայն նրան վիճակված չէր երկար աշխատել: Այդ պաշտոնում նա մնաց ընդամենը 3 ամիս, որից հետո դարձավ անձի պաշտամունքի անմեղ զոհերից մեկը: Իր ողջ գիտակցական կյանքը՝ կոմունիստական կուսակցությանը նվիրաբերած և մարքսիզմ-լենինիզմի անաղարտության համար մարտնչած գործիչը հայտնվեց «ժողովրդի թշնամիների» ճամբարում: ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմի 1937թ. մարտի 19-20 կայացած պլենումի ժամանակ Ենգիբարյանը հեռացվեց Կենտկոմի բյուրոյի անդամությունից: Նույն թվի ապրիլի 26-ին ընդունված «Կիրովյան շրջանի կազմակերպություններում ընտրությունների ընթացքի մասին» որոշման մեջ Կենտկոմը մատնանշում էր, որ Կիրովյան շրջկոմը և նրա քարտուղար ընկ. Արզումանյանը չեն ապահովել շրջանի առաջատար կուսկազմակերպություններից մեկի՝ Պետհամալսարանի կուսկազամկերպության կուսակցական ժողովի ղեկավարումը: Այս բոլորի հետևանքով կուսակցական ժողովը ոչ միայն չի տվել ընկ. Ենգիբարյանի վարքագծի արժանի գնահատականը, այլև նրան ընտրել է կուսկոմիտեի և շրջանային կուսկոնֆեդերանսի պատգամավորների կազմի մեջ: Կենտկոմը որոշեց. «1. Բեկանել պետհամալսարանի կուսկազմակերության կուսկոմիտեի և շրջանային կուսկոնֆերանսի պատգամավորների ընտրությունները և առաջարկել վերստին ընտրություններ կատարել: 2. Գտնելով, որ ընկ. Ենգիբարյանը իր համար ոչ մի հետևություն չի արել ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմի որոշումներից և իրեն ոչ անկեղծ է պահում, Կենտկոմի պլենումում մտցնել ընկ. Եբգիբարյանին կենտկոմի անդամների կազմից հանելու առաջարկությունը: 3. Հանձնարարել կուսկոլեգիային քննության առնել ընկ. Ենգիբարյանի գործը և որոշել այսուհետև կուսակցության մեջ նրա մնալու հարցը»: Ապրիլի 30-ին ՀԿ(բ)Կ Կենտկոմի բյուրոն ընդունեց հետևյալ որոշումը. «Կուսակցությունից հեռացնելու կապակցությամբ ընկ. Ենգիբարյանին ազատել Պետհամալսարանի դիտեկտորի պատասխանատվությունից»:
• 1937թ. մայիսի 16-ին, Մ. Ենգիբարյանը ձերբակալվեց, հարցաքննվեց միայն մեկ անգամ՝ հոկտեմբերի 8-ին: ՀԽՍՀ Գերագույն դատարանի հատուկ կոլեգիան 1937թ. դեկտեմբերի 28-ին կայացած իր դատական նիստում քննության առավ «Հայկական ԽՍՀ Հողժողկոմատում գյուղտնտեսության բնագավառում մի շարք տարիների ընթացքում հակահեղափոխական, վնասարարական լայն աշխատանք կատարած աջ-տրոցկիստական, նացիոնալսիտական-դաշնակցական վնասարարական կազմակերպության մասնակիցների քրեական գործը՝ ըստ մեղադրանքի ընդդեմ Վարդան Մամիկոնյանի, Միքայել Ենգիբարյանի, Արշակ Շահբազյանի, Գավրիլ Քալանթարյանի, Թորոս Թորոսյանի, Շավարշ Տեր-Ավագյանի, Արամ Մելքոնյանի և Աշոտ Մադաթովի, որոնք մեղադրվեցին ՀԽՍՀ քրեական օրենսգրքի 64, 67 – 1-ն մաս և 68 հոդվածներով»: Դատաքննությամբ և գործի տվյալներով Հատուկ կոլեգիան «ապացուցված գտավ», որ Հողժողկոմատի նախկին ղեկավար աշխատողները իբր «մի շարք տարիների ընթացքում հակահեղափոխական վնասարարական, ավերիչ-քայքայիչ աշխատանք են կատարել գյուղատնտեսության բոլոր ճյուղերում՝ վնասարարական ակտեր կազմակերպելու միջոցով, նպատակ ունենալով թուլացնել կոլտնտեսությունների ու խորհտնտեսությունների հզորությունը, ձգտելով արհեստական դժգոհություն ստեղծել աշխատավոր մասսայի մեջ և ամեն կերպ ճգնել են վարկաբեկել և վիժեցնել կուսակցության ու կառավարության ձեռնարկումները, վերականգնել կապիտալիստական կարգերը, շահագործման լուծը հագցնել Հայաստանի աշխատավորների վզին»: Ղեկավարվելով ՀԽՍՀ քրեական-դատավարական օրենսգրքի 297-298-րդ հոդվածներով՝ Հատուկ կոլեգիան բոլոր մեղադրյալներին դատապարտեց պատժի բարձրագույն չափին՝ գնդակահարության, նրանց պատկանող անձնական ամբողջ գույքի բռնագրավմամբ: Վճիռը վերջնական էր և բեկանման ենթակա չէր:
• ՀԽՍՀ Գերագույն դատարանի նախագահությունը 1955թ. օգոստոսի 24-ին բեկանեց Հատուկ կոլեգիայի 1937թ. դեկտեմբերի 28-ի դատավճիռը և գործը վերադարձրեց լրացուցիչ քննության: Վերջինս կատարելուց հետո, ՀԽՍՀ դատախազությունը 1955թ. սեպտեմբերի 22-ին կարճեց գործը Միքայել Ավետիսի Ենգիբարյանի նկատմամբ՝ նրան վերագրվող մեղադրանքները ապացուցված չլինելու պատճառով, և նա լիովին արդարացվեց:

Տե՛ս նաև

• Երևանի պետական համալսարանի ռեկտորները, կազմող՝ Լ.Պ. Ղարիբջանյան, Երևանի համալս. հրատ., 1999, 152էջ:
• Միքայել Ենգիբարյան, ԵՊՀ պաշտոնական կայք:
• ԵՊՀ ռեկտորները, ԵՊՀ պաշտոնական կայք: