Ներսես Մոկացի

Ներսես Մոկացի
Нерсес Мокаци
Այլ անուններ:	Վանեցի, Բեղլու
Անգլերեն:	Nerses Mokatsi
Հայերեն:	Ներսես Մոկացի
Ծննդյան տարեթիվը:	1575
Ծննդավայրը:	Հասկնջավ, Վանի նահանգի Մոկսի գավառ
Մահվան տարեթիվը:	1625
Մահվան վայրը:	Վանա լճի Լիմ կղզի
Համառոտ տվյալներ: Բանաստեղծ, կրթական-լուսավորչական գործիչ, փիլիսոփա:

Կենսագրություն

Ծնվել է մոտ 1575թ. Վանի նահանգի Մոկսի գավառի Հասկնջավ գյուղում:

Մահացել է 1625թ. Վանա լճի Լիմ կղզում:

Կրթություն

• Կրթություն է ստացել հորեղբոր՝ Հայրապետ վարդապետի մոտ, այնուհետև աշակերտել է Բարսեղ Աղբակեցուն:

Աշխատանքային գործունեություն

• Ներսես Մոկացու գործունեությունը կապված է Բաղեշի Ամրդոլու վանքի Հարանց անապատի և Լիմ անապատի ու իր հիմնադրած դպրոցի (1622) հետ:

Այլ

• Մշո Ս. Առաքելոց վանքի «Հարանց վարք»-ի հիշատակարանում ասվում է, թե 1609թ. Ներսես Մոկացին եղել է Երուսաղեմի Ս. Բարդուղիմեոս վանքում, այդտեղ էլ Բարսեղ Գավառացուց ստացել վարդապետական աստիճան: Իր կրթության, դաստիարակության և հասարակական գործունեության ամբողջ ժամանակը Ներսես Մոկացին անցկացրել է վանական միաբանությունների և դպրոցների միջավայրում:
• Ներսես Մոկացին ստեղծագործությունը կարելի է բաժանել 3 խմբի՝ պատմական, հոգու և մարմնի փոխհարաբերության, ավանդական-առասպելական: Պատական երկերում հեղինակը հաղորդում է այնպիսի փաստեր, որոնք չկան այլ աղբյուրներում: Այդպիսին է «Օրհնեալ տէր Յիսուս Փրկիչ» տողով սկսվող ներբողը, որը նվիրված է Սյունյաց Մեծ անապատի հիմնադրմանն ու հիմնադիրներին: Մի այլ գանձում պատկերել է Անդրեաս քահանայի նահատակությունը՝ շահ Աբբասի հրամանով (1617): «Ի հոլովել ժամանակին» տողով սկսվող ողբում նկարագրել է Սալահ ադ Դինի կողմից Երուսաղեմի գրավումը (1187): Ներսես Մոկացու փիլիսոփայական հայացքները դրսևորվել են «Մանուկ մտավարժ էի...» և «Վիճաբանություն երկնի և երկրի» այլաբանական բանաստեղծությունների մեջ:
• Ներսես Մոկացու փիլիսոփայական հայացքները դրսևորվել են «Վիճաբանութիւն երկնի եւ երկրի» այլաբանական բանաստեղծության մեջ: Հոգու և մարմնի փոխհարաբերության հարցում գերադասությունը տալիս է մարմնին, երկնքի և երկրի հակադրության հարցում՝ երկրին:
• «Մանուկ մտավարժ էի...» բանաստեղծությունում առկա են հեղինակի անձնական կյանքին վերաբերող որոշ տեղեկություններ: Տաղում Ներսես Մոկացին ձաղկել է մարդկային իրականության արատավոր երևույթները:
• Ներսես Մոկացու «Ներբողեան վիպասանական ի փոխումն Աստուածածին կուսին...» ընդարձակ քերթվածը՝ 100 տուն, գրվել է Երուսաղեմում. մնացած 300 տունը շարունակել է նրա աշակերտը՝ Ստեփանոս Շատախեցին: Այս ներբողյանը նվիրված է Աստվածածնի վերափոխմանը և Բարդուղիմեոս առաքյալի՝ Հայաստանում քրիստոնեություն տարածելուն: Այն յուրատեսակ գովք է՝ քրիստոնեության հաղթարշավի, աշխարհին օծյալ Փրկիչ պարգևող, ախտերը բուժող Աստվածամոր, նաև նոր, առաջադեմ գաղափարների՝ ընդդեմ հեթանոսական առասպելաբանության, կռապաշտության ու արատավոր սովորույթների:

Նկարներ

• 

Մատենագիտություն

• Ներսես Մոկացի, Բանաստեղծություններ, աշխատասիր.՝ Ա. Դոլովսանյանի, Երևան, 1975:
• Ներսես Մոկացի, Բանաստեղծություններ, Երևան, 1985:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
• «Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան 2002:
• Ակինյան Ն., Բաղէշի դպրոցը, Վնն., 1952:
• Մնացականյան Ա., Հայկական միջնադարյան ժողովրդական երգեր, Երևան, 1956:
• Խաչատրյան Պ., Հայ միջնադարյան պատմական ողբեր (ԺԴ-ԺԷ դդ.), Երևան, 1969:
• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Ներես Մոկացի:
• Армянский философ, поэт, просветитель Нерсес Мокаци.