Հարությունյան Սաղաթել Մամիկոնի

Հարությունյան Սաղաթել Մամիկոնի
Арутюнян Сагател Мамиконович
Անգլերեն:	Harutyunyan Saghatel
Հայերեն:	Հարությունյան Սաղաթել Մամիկոնի
Ծննդյան տարեթիվը:	20.03.1921
Ծննդավայրը:	Մոլլա Բայազետ, Հայաստանի Հանրապետություն
Մահվան տարեթիվը:	03.06.2005
Մահվան վայրը:	Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ: Գրող, թարգմանիչ, արձակագիր, դրամատուրգ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1921թ. մարտի 20-ին Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի մարզի Մոլլա Բայազետ (այժմ՝ Բամբակաշատ) գյուղում:

Մահացել է 2005թ. հունիսի 3-ին Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաք Երևանում:

Կրթություն

• 1940թ. ավարտել է Երևանի մանկավարժական ուսումնարանը:
• 1941թ. ավարտել է ՀՊՄԻ-ն:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1939—1941թթ. ուսուցչություն է արել ՀԽՍՀ Աշտարակի և Հոկտեմբերյանի շրջաններում։
• 1946թ. հրահանգիչ և դասախոսական խմբի ղեկավար էր ՀԼԿԵՄ Կենտկոմում։
• Աշխատել է Շահումյանի (այժմ մտնում է Երևան քաղաքի շրջագծի մեջ) շրջանային «Նոր կյանք» թերթի խմբագրությունում որպես պատասխանատու քարտուղար։
• 1956–1969թթ. եղել է «Պիոներ» ամսագրի (նաև «Ծիծեռնակ» հանդեսի) գլխավոր խմբագիրը:
• 1969-1979թթ.՝ «Գրական թերթի» գլխավոր խմբագիր:
• 1976-1994թթ.՝ ՀԳՄ վարչության քարտուղար:
• 1978թ.-ից եղել է Հայաստանի գրողների միության վարչության քարտուղար։

Ձեռքբերումներ

• 1946թ.-ից՝ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ:
• 1968թ.՝ ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ:
• 1981թ.՝ ՀԳՄ Մ. Զորյանի անվան մրցանակ:
• Պարգևատրվել է Կարմիր աստղի շքանշանով:
• Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան:
• Հայրենական պատերազմի I աստիճանի շքանշան:
• «Պատվո նշան» շքանշան։

Այլ

• Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին ծառայել է խորհրդային բանակում, եղել է սուզանավորդ, ապա՝ հրաձիգ։
• Գրել է քնարական բանաստեղծություններ:
• Հեղինակ է նաև պատմվածքների, վիպակների, հեքիաթ-վիպակների:
• Նրա «Միայն մարդն է ուղիղ քայլում» (1969) և «Դատավորը» (1976) պիեսները բեմադրվել են Երևանի Գ. Սունդուկյանի անվան թատրոնում, իսկ «Աղջիկը, Ծիպլին և Տիմբական» մանկական հեքիաթ-պիեսը 1979-ին բեմադրվել է Երևանի պատանի հանդիսատեսի թատրոնում։
• Հարությունյանի «Դատավորը» («Եթե քո աչքը պարզ է») պիեսը հրատարակվել է հունգարերեն և 1984-ին բեմադրվել Բուդապեշտի հեռուստատեսությամբ։
• Ռուսերեն լո՛յս են տեսել Ս. Հարությունյանի «Ժողովրդական բանակի զինվորը» (Երևան, 1956), «Ապրիլ» (Երևան, 1956), «Սրտի արահետով» (Մոսկվա, 1961), «Արև և ծով» (Մոսկվա, 1972), «Միայն մարդն է ուղիղ քայլում» (Մոսկվա, 1985), «Ծիպիլին, Տիմբական և ծիծաղը» (Մոսկվա, 1990) գրքերը։

Մատենագիտություն

• Հարությունյան Ս. Մ, Իմ ձայնով, բանաստեղծություններ, Երևան, «Սովետական գրող», 1947։
• Հարությունյան Ս. Մ, Չինական պատմվածքներ, Երևան, Հայպետհրատ, 1949։
• Հարությունյան Ս. Մ, Ապրիլ, բանաստեղծություններ, Երևան, Հայպետհրատ, 1952։
• Հարությունյան Ս. Մ, Հարյուրերորդ հիերոգլիֆը, պատմվածքներ, Երևան, Հայպետհրատ, 1955։
• Հարությունյան Ս. Մ, Հայրենի գյուղ, պոեմ, Երևան, Հայպետհրատ, 1956։
• Հարությունյան Ս. Մ, Թե ինչ է շշնջում առուն, բանաստեղծություններ, Երևան, Հայպետհրատ, 1958։
• Հարությունյան Ս. Մ, Արբանյակը Այգեստանում, պատմվածքներ, Երևան, Հայպետհրատ, 1959։
• Հարությունյան Ս. Մ, Սովետահայ գրականության ընտիր էջեր։ Պոեզիա (գրքում տեղ են գտել նաև Ս. Հարությանյանի մի քանի գործեր), Երևան, Հայպետհրատ, 1960։
• Հարությունյան Ս. Մ, Փունջ։ Սովետահայ մանկական գրականություն (գրքում գործեր ունի նաև Ս. Հարությունյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1961։
• Հարությունյան Ս. Մ, Տիմբո-Բումո, Տիմբա-Կում, Երևան, Հայպետհրատ, 1962։
• Հարությունյան Ս. Մ, Արև ու ծով, բանաստեղծություններ, Երևան, Հայպետհրատ, 1964։
• Հարությունյան Ս. Մ, Կյանքը սկուտեղի վրա, Երևան, «Հայաստան», 1966։
• Հարությունյան Ս. Մ, Մի անմորուք Ձմեռ պապի, Երևան, «Հայաստան», 1969։
• Հարությունյան Ս. Մ, Իմ պատուհանը, բանաստեղծություններ, Երևան, «Հայաստան», 1971։
• Հարությունյան Ս. Մ, Զանգակներ (ժողովածուում գործեր անի նաև Ս. Հարությանյանը), Երևան, «Հայաստան», 1974։
• Հարությունյան Ս. Մ, Միայն մարդն է ուղիղ քայլում... Եթե քո աչքը պարզ է... Դեռ կգա մեր զրահապատը... (դրամաներ), Երևան. «Հայաստան», 1975:
• Հարությունյան Ս. Մ, Եթե քո աչքը պարզ է։ Բանաստեղծություններ, պիեսներ, Երևան, «Սովետական գոող», 1979։
• Հարությունյան Ս. Մ, Թևեր, վիպակներ, Երևան, «Սովետական գրող», 1982։
• Հարությունյան Ս. Մ, Ծիածան։ Բանաստեղծությունների ժողովածուն ամփոփում է 15 հանրապետությանների մանկագիրների լավագույն գործերը (գրքում գործեր ունի նաև Ս. Հարությունյանը), *Երևան, «Սովետական գրող», 1982։
• Հարությունյան Ս. Մ, Վաղը դպրոց ենք գնալու, ժողովածուում գործեր անի նաև Ս. Հարությունյանը, Երևան, «Լույս», 1982։
• Հարությունյան Ս. Մ, Ծիպիլին, Տիմբական և ծիծաղը, հեքիաթ-վիպակ, Երևան, «Սովետական գրող», 1985։

Թարգմանություններ

• Գյալչեչեկ (թաթարական ժողովրդական հեքիաթներ), Երևան, Հայպետհրատ, 1954։
• Ուկրաինական քնար։ Բանաստեղծություններ (մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1954։
• Վլադիմիր Մայակովսկի, Հատընտիր (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1955։
• Լև Կասիլ, Վաղ արշալույս, Երևան, Հայպետհրատ, 1957։
• Ջաննի Ռոդարի, Չիպոլինոյի արկածները (վիպակ), Երևան, Հայպետհրատ, 1957։
• Միխայիլ Իսակովսկի, Հատընտիր (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1958։
• Վերա Զվյագինցևա, Ձմեռային աստղ (բանաստեղծություններ, որոնց մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1960։
• Ջաննի Ռոդարի, Երկնագույն նետի ճանապարհորդությունը, Երևան, Հայպետհրատ, 1961։
• Իրժի Տրնկա, Իոսիֆ Մենզել, Գնդլիկ արջուկը կրկեսում (պատմվածք), Երևան, Հայպետհրատ, 1964։
• Իրժի Տրնկա, Իոսիֆ Մենզել, Գնդլիկ արջուկը խաղալիքների աշխարհում (հեքիաթ), Երևան, «Հայաստան», 1965։
• Սենտ-Էքսյապերի, Փոքրիկ իշխանը, Երևան, «Հայաստան», 1967։
• Ջաննի Ռոդարի, Ջելսեմինոն խաբեբաների աշխարհում, Երևան, «Հայաստան», 1969։
• Ողջույն քեզ, Հայաստան։ Աշխարհի բանաստեղծները Սովետական Հայաստանի մասին (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել ե Ս. Հարությունյանը), Երևան, *ՀԿԿ Կենտկոմի հրատարակություն, 1970։
• Վլադիմիր Մայակովսկի, Այս մասին, Երևան, «Հայաստան», 1971։

Տաջիկական քնար (մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, «Հայաստան», 1973։

• Ռուս դասականների գրադարան։ Վլադիմիր Մայակովսկի, Հատընտիր (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1982։
• Քնար եղբայրության: Ուկրաինայի բանաստեղծները Հայաստանի մասին (ժողովածուի մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, ՀՍՍՀ Գրքասերների ընկերություն-«Սովետական գրող», 1983։
• Վրացական պոեզիա (ժողովածուի մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 1983։
• Ջաննի Ռոդարի, Չիպոլինոյի արկածները, Երևան, «Սովետական գրող», 1983։
• Ջաննի Ռոդարի, Ջելսեմինոն խաբեբաների աշխարհում, Երևան, «Արևիկ», 1990։

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
• Բանասիրության հանրագիտարան: