Աղայանց Իվան Իվանի

Աղայանց Իվան Իվանի
Агаянц Иван Иванович
Անգլերեն:	Aghayants Ivan
Հայերեն:	Աղայանց Իվան Իվանի
Ծննդյան տարեթիվը:	28.08.1911
Ծննդավայրը:	Ելիզավետպոլ, Ադրբեջան:
Մահվան տարեթիվը:	12.05.1968
Մահվան վայրը:	Մոսկվա, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ: Հետախույզ, խորհրդային բանակի գեներալ-մայոր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1911թ. օգոստոսի 28-ին Ադրբեջանի Ելիզավետպոլ քաղաքում (այժմ՝ Գյանջա):

Կրթություն

• 1955թ. ավարտել է ԽՄԿԿ կենտկոմին առընթեր բարձրագույն կուսակցական դպրոցը:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1930-1936թթ.՝ Միասնական պետական քաղաքական կառավարման աշխատակից:
• 1936թ.-ից աշխատել է ԽՍՀՄ հետախուզությունում:
• 1937թ. հոկտեմբեր - 1939թ. սեպտեմբեր՝ եղել է գործուղղման Ֆրանիսայում:
• 1939թ.-ի հուլիսի 1-ից եղել է ԽՍՀՄ Ներքին գործերի կոմիսարիատի 5-րդ բաժնի պահեստազորում:
  • 1940թ. մայիսի 1 - օգոստոսի 2՝ 5 բաժնի 3-րդ բաժանմունքի ղեկավարի տեղակալ:
  • 1940թ. օգոստոսի 2 - 1941թ. փետրվարի 27՝ 5-րդդ բաժնի 7-րդ բաժանմունքի ղեկավար:
  • 1941թ. փետրվարի 27 - հուլիսի 15՝ 1-ին Կառավարման 4-րդ բաժնի ղեկավարի տեղակալ:
  • 1941թ. հուլիսի 15 - սեպտեմբեր՝ կադրերի բաժին:
  • 1941թ. սեպտեմբեր - 1943թ.՝ Իրանում գլխավոր գլխավոր աշխատակից:
• 1943թ. - 1945թ. հունիս՝ Ազգային անվտանգության կոմիտեի գլխավոր աշխատակիցը Իրանում:
• 1945թ. հունիս - 1946թ. հուլիս՝ Ազգային անվտանվության նախարարությանը կից Ազգային անվտանվության կոմիտեի 1-ին Ղեկավարման կենտրոնական համակարգ:
• 1946թ. հուլիս - 1947թ. սեպտեմբեր, Ազգային անվտանգության աշխատակիցը Փարիզում (գործել է Ավալով ազգանունով):
• 1947թ. հունլսի 24 - 1952թ. հւնվարի 12՝ ԽՍՀՄ Արտաքին գործերի նախարարությանը կից Նախարարների Խորհրդի Ինֆորմացիայի կոմիտետի 2-րդ Կառավարման ղեկավար:
• 1949թ. մայիսի 12 - 1952թ. հունվարի 12՝ ԽՍՀՄ Արտաքին գործերի նախարարությանը կից Ինֆորմացիայի կոմիտեի անդամ:
• 1952թ. հունվարի 15 - 1953թ. մարտի 17՝ Ազգային անվտանգության նախարարության 1-ին Գլխավոր կառավարման 3-րդ Կառավարման ղեկավար:
• 1953թ. մայիսի 21 - 1954թ. մարտի 18՝ ԽՍՀՄ ԱԱՆ 2-րդ գլխավոր Կառավարման ղեկավարի օգնական:
• 1953թ. մարտի 17 - մայիսի 9՝ ԽՍՀՄ ԱԱՆ 2-րդ գլխավոր Կառավարման 6-րդ բաժնի ղեկավար:
• 1953թ. մայիսի 9-21՝ ԽՍՀՄ ԱԱՆ 2-րդ գլխավոր Կառավարման 2-րդ բաժնի ղեկավար:
• 1954թ. մարտի 18 - հուլիսի 16՝ ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդին կից Ազգային անվտանգության կոմիտեի Առաջին գլխավոր կառավարման ղեկավարի օգնական:
• 1954թ. - 1959թ. հուլիս՝ ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդին կից ԱԱԿ Առաջին գլխավոր կառավարման ամբիոնի վարիչ:
• 1959թ. հուլիս - 1966թ. հոկտեմբերի 20՝ ԽՍՀՄ ՆԽ կից ԱԱԿ Առաջին գլխավոր կառավարման «Դ» բաժնի վարիչ:
• 1966թ. հոկտեմբերի 20 - 1967թ. հունիսի 14՝ ԽՍՀՄ ՆԽ կից ԱԱԿ Առաջին գլխավոր կառավարման «Ա» բաժնի վարիչ:
• 1967թ. հունիսի 14 - 1968թ. մայիսի 12՝ ԽՍՀՄ ՆԽ կից ԱԱԿ Առաջին գլխավոր կառավարման ղեկավարի տեղակալ:

Ձեռքբերումներ

• 1935թ. դեկտեմբերի 11՝ Ազգային անվտանվության կրտսեր լեյտենանտ:
• 1940թ. օգոստոսի 9՝ Ազգային անվտանվության ավագ լեյտենանտ:
• 1941թ. ապրիլի 28՝ Ազգային անվտանվության կապիտան:
• 1943թ. փետրվարի 11՝ Ազգային անվտանգության փոխգնդապետ:
• 1945թ. ապրիլի 25՝ Ազգային անվտանգության գնդապետ:
• 1965թ. դեկտեմբերի 16՝ Խորհրդային բանակի գեներալ-մայոր:

Պարգևներ

• Լենինի շքանշան:
• Կարմիր դրոշի շքանշան:
• Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան:
• Հայրենական պատերազմի 2-րդ աստիճանի շքանշան:
• Կարմիր աստղի 2 շքանշան:
• «Ներքին գործերի ազգային կոմիտեի պատվավոր աշխատակից»:
• «Ազգային անվտանվության պատվավոր աշխատակից»:
• «1944թ. սպետեմբերի 9» շքանշան (Բուլղարիա):
• Մեդալներ:
• Այլ երկրների մեդալներ:

Այլ

• Հայրը՝ Աղայանց Իվան Սերգեի (1868-1936), մայրը՝ Աղայանց Աննա Միխայիլի (1879-1955): Ընտանիքում կար 9 զավակ:
• Աղայանցի մեծ եղայրները՝ Ալեքսանդրն ու Միքայելը ակտիվորեն մասնակցել են Անդրկովկասի հետհեղափոխական տարիներին քաղաքական կյանքին: Նրանք ոչ միայն արագորեն ընդունեցին սովետական իշխանությունը, այլև սկսեցին ակտիվորեն պայքարել նրա գաղափարների համար՝ անցնելով աշխատանքի Համառուսական արտակարգ հանձնաժողով (Միասնական պետական քաղաքական կառավարում): Նրանց քայլերը օրինակ ծառայեցին երիտասարդ Իվանդի համար իր կյանքի հետագա ուղին դասավորելու համար:
• Միջնակարգ դպրոցն ու տնտեսագիտական տեխնիկումն ավարտելուց հետո նա աշխատել է արտադրության մեջ, որտեղ փոխել է մի քանի մասնագիտություններ՝ ակտիվ մասնակցություն ունենալով կոմսոմոլյան և կուսակցական աշխատանքներում:
• 1930թ. Աղայանցը մեծ եղբայրների հետևից տեղափոխվում է Մոկսվա և սկսում է աշխատել Միասնական պատական քաղաքական կառավարման գրասենյակում՝ Տնտեսական դիվերսիայների դեմ պայքարի Ղեկավարման ավագ աշխատակից: 1931-1932թթ. առաջին ծառայողական բնութագրերի մեջ Աղայանցը նկարագրվում է որպես «նախաձեռնող, ակտիվ և խելացի աշխատակից», «լավ զարգացած է, բարեխիղճ է, նվիրված, աշխատող»: Իսկ 1937թ. հայտնեց մեկ այլ, ավելի անսովոր ձևակերպում՝ «Ծայրահեղ բարեխիղճ աշխատակից»:
• 1936թ. երիտասարդ աշխատակցին տեղափոխում են արտաքին հետախուզության համակարգ, իսկ 1937թ. ուղարկում են Ֆրանսիա:
• 1937թ. Իսպանիայում տեղի է ունենում հետախույզ Աղայանցի «ռազմական մկրտումը». հանրապետական ռեժիմի անկումից հետո նա մասնակցել է իսպանական կոմպարտիայի առաջնորդներ Դոլորես Իբարուրրի և Խոսե Դիասայի՝ Սովետական Միության տեղափոխվելու կազմակերպման աշխատանքներին:
• 1923թ.-ից, երբ Գյանջայում ստեղծվեց պիոներական կազմակերպություն, Աղայանցը դառնում է պիոներ և անցնում այն պիոներական շարքերը, որոնց ղեկավարն էր իր եղբայրը՝ Միքայել Աղայանցը:

Նկարներ

• 

  Աղայանցի ընտանիքը, Գյանջա, 1925թ. գարուն

• 
• 

  Աղայանցն իր առաջին կարմիրբանակյան համազգեստով, Մոսկվա, 1934թ. դեկտեմբերի 25

• 
• 

  Միքայել և Իվան Աղայանց եղբայրները Աղեկյան Մարտինի (ՄԱրտիրոս) հետ, Մոսկվա, 1942թ. մարտ

• 

  Մեջտեղում՝ Մարոկկոյի դեսպան Պոժիդաևի կինը, աջից՝ Աննա Աղայանցը

• 
• 

  Գնդապետի կոչումով, Մոսկվա, 1950-ական թթ. վերջերին

• 

  Կնոջ՝ Աղայանց Ելենայի հետ, Մոսկվա, 1958

• 

  Աղայանց Աննայի անձը հաստատող փաստաթուղթ

• 

  Դստեր՝ Արփենիկի հետ, Մոսկվա, 1950

• 

  Ավագ որդու՝ Նիկոայի հետ, Մոսկվա, 1958

• 

  Գեներալ-մայորի կոչումով. վերջին նկարը, Մոսկվա, 1968

• 

  Գերեզմանի Մոսկվայի Նովոդեվիչյե գերեզմանատանը

• 

  «Հայազգի հետախուզներ» փոստային բլոկը

Տեսանյութեր

• Иван Агаянц:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Տիգրան Հայազն, Գարեգին Ղազարյան: 1000 հայազգի գեներալներ,ծովակալներ.-Ե.,Հեղինակային հրատարակություն, 2009 թ.,էջ 426:
• Саркисян А. Е. Разведка и контрразведка: армянский след (Биографические очерки о разведчиках и контрразведчиках). - Е., "Амарас", 2005, с.107-113.
• Агаянц Л.М. Никто не забыт. Калуга: изд. «Фридгельм», 2011.
• Амрикян Арман. Тегеран, «Форду» / газ. РА (перевод с армянского Алексаняна Нельсона), - 1996. - № 75/76, 13 апреля. - С. 6-8.
• Антонов В. Советский резидент в Тегеране, «переигравший» Отто Скорцени // Журнал «Российский Кто есть Кто» 1999. № 6.
• Жемчугов Аркадий. Человек, переигравший Отто Скорцени // Армения и Мир, - 1999. - №1(5). - С. 26-29..
• Забвение и после смерти (статья от редакции). / газ. «Армянский воин» (на армянском языке). - 1992, июль. - С. 14.
• Казинян Арис. 100 величайших армян XX века. – М.: ЗАО «Издательство МЕДИАКРАТ», 2006. - С. 36-37.
• Кассис В.Б., Колосов Л.С. Тринадцать новелл о советских разведчиках. Книга вторая. - М.: А/О «Международная книга», 1992. - С. 81-124 («Под крышами Тегерана»).
• Лобов Николай, Руссовский Анатолий. Мгновения генерала Агаянца / газ. Вечерняя Москва. - 1994. - № 88 (21235), 16 мая. - С. 7.
• Мамулов С.С. Удивительный народ из страны чудес. Книга 3. М., 2000; Книга 4. М., 2005.
• Мустафин Равиль. Равный Зорге, Абелю, Филби... а возможно, и первый / газ. Красная звезда – 1993. - № 9, 9 сентября.
• Ноев Ковчег. Информационно-аналитическая газета армянской диаспоры стран СНГ. № 5 (39) Май 2001 года.
• Очерки истории российской внешней разведки: В 6 тт. – 095 т.5. 1945 - 1965 годы - М.: Междунар. отношения, 2003. - С. 461-470, 483.
• Разведка и контрразведка. Лица, факты, события // «Айкакан банак» (Армянская армия) - 2004. - № 3-4 (41-42). – С. 145-159. (Издано на армянском языке).
• Саркисян А.Е, Разведка и контрразведка: армянский след (Библиографические очерки о разведчиках и контрразведчиках). - Ереван: «Амарас», 2005. - С. 97-115.
• Саркисян А.Е. Органы госбезопасности СССР в Великой Отечественной войне: армянский след // «Айкакан банак» (Армянская армия), - 2005, май.
• Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.
• Судоплатов П.А. Разные дни тайной войны и дипломатии. 1941 год. - М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2001. - С. 137, 303, 334.
• Энциклопедия секретных служб России / Авт.-сост. А.И. Колпакиди. – М.: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство АСТ»: ООО «Транзиткнига», 2004. - С. 419-420.
• Հետախուզություն և հակահետախուզություն. հայկական հետքը:
• Агаянц Иван Иванович.
• Тегеранский гений.
• Иван Агаянц (1911 1968), Kargin Hayer.
• Иван Агаянц - Разведчик от Бога.
• 100 лет без имени.
• Иван Агаянц - разведчик, работой с которым гордились резиденты.