Շահազիզ Սմբատ Տեր-Սիմոնի

Շահազիզ Սմբատ Տեր-Սիմոնի
Шахазиз Смбат Тер-Семенович
Shahaziz Smbat.jpg
Այլ անուններ: Շահազիզյանց, Շահազիզյան
Անգլերեն: Shahaziz Smbat
Հայերեն: Շահազիզ Սմբատ Տեր-Սիմոնի
Ծննդյան տարեթիվը: 05.09.1840
Ծննդավայրը: Աշտարակ, Հայաստան
Մահվան տարեթիվը: 24.12.1907
Մահվան վայրը: Մոսկվա, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ:
Բանաստեղծ, մանկավարժ, հրապարակախոս:

Բովանդակություն

Կենսագրություն

Ծնվել է 1840թ. սեպտեմբերի 5-ին Հայաստանի Աշտարակ քաղաքում:

Մահացել է 1907թ. դեկտեմբերի 24-ին Ռուսաստանի Մոսկվա քաղաքում:

Կրթություն

  • 1860թ. ավարտել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը:
  • Ավարտել է Լազարյան ճեմարանին կից լիցեյը:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1873-1897թթ.՝ Լազարյան ճեմարանի ուսուցիչ:
  • 1861թ.-ից աշխատակցել է «Հյուսիսափայլ» ամսագրին:
  • Ստեղծել է «Աբովյան-Նազարյան» հիմնադրամը:
    • 1898-1899թթ. Մոսկվայում կազմակերպել և գլխավորել է համիդյան կոտորածներից որբացած հայ երեխաների խնամքի ու կրթության գործը:

Ձեռքբերումներ

  • 1867թ.՝ արևելյան լեզուների գիտությունների թեկնածու:

Այլ

  • Երվանդ Շահազիզի հորեղբայրը:
  • Ուսման տարիներին նա ոգեշնչվել է Ալիշանի, Նալբանդյանի և Պատկանյանի ստեղծագործություններով և ջերմ բարեկամությամբ կապվում է իր ուսուցիչներից Ստեփանոս Նազարյանցի հետ:
  • 1860թ. Մոսկվայում լույս է տեսել Շահազիզի «Ազատութեան ժամեր» գրաբար և աշխարհաբար բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն:
  • «Լևոնի վիշտը» ժողովածուն ամփոփում է համանուն պոեմը (հեղինակն անվանել է «ժամանակակից վէպք») և բանաստեղծություններ, որոնցում բողոքում է սոցիալական ճնշման («Ազգային վիճակ»), բռնակալության դեմ («Բռնավոր սուլթան»), ձոներգում Զեյթունի հերոսամարտը («Եզվիտներ և Զեյթուն»), գովերգում հայրենի բնաշխարհը, հայրենիքը («Գիշեր»):
  • Շահազիզի բանաստեղծություններից առավել հայտնին «Երազն» է, որը վերածվել է երգի:
  • Շահազիզի գրական-մանկավարժական գործունեության 30-ամյակի (1892) առթիվ արտասանած ճառերը, հոդվածներն ու նրա յոթ բանաստեղծությունը հրատարակվել են «Յոբելեանի տարեդարձ» ժողովածուում, որից ստացած գումարով Շահազիզը ստեղծել է «Աբովյան-Նազարյան» հիմնադրամը:
  • Շահազիզի գրական ժառանգության մեջ նշանակալի տեղ ունի հրապարակախոսությունը: Շահազիզը կարևորել է աշխարհաբարը («Հրապարակախօս ձայն»), քննադատել ուսուցման և դաստիարակության հին համակարգը («Ամառնային նամակներ»), դատապարտել ռուսական իշխանությունների հայահալած քաղաքականությունը, բռնակալությունը («Յիշողութիւններ Վարդանանց տօնի առիթով»), եվրոպական և թուրքական քաղաքականությունը («Մի քանի խօսք իմ ընթերցողներին»):
  • Թաղված է հայոց գերեզմանատանը:

Հրապարակումներ մամուլում

Մատենագիտություն

  • Շահազիզ Ս., Ազատութեան ժամեր, բանաստեղծությունների ժողովածու, Մոսկվա, 1860:
  • Շահազիզ Ս., Լևոնի վիշտը, ժողովածու, 1865:
  • Շահազիզ Ս., Յոբելեանի տարեդարձ, ժողովածու, 1893:
  • Շահազիզ Ս., Հրապարակախօս ձայն, 1881:
  • Շահազիզ Ս., Ամառնային նամակներ, 1897:
  • Շահազիզ Ս., Յիշողութիւններ Վարդանանց տօնի առիթով, 1901:
  • Շահազիզ Ս., Մի քանի խօսք իմ ընթերցողներին, 1903:
  • Շահազիզ Ս., Բանաստեղծություններ, Երևան, 1980:
  • Շահազիզ Ս., Չափածո երկեր (Լիակտ. ժողովախու), Երևան, 1993:

Տե՛ս նաև