Նահապետ Ա Եդեսացի

Նահապետ Ա Եդեսացի
Наапет А Едесаци
Nahapet A Rdesaci.jpg
Այլ անուններ: Ուռհայեցի
Անգլերեն: Nahapet A Edesatsi
Հայերեն: Նահապետ Ա Եդեսացի
Մահվան տարեթիվը: 13.06.1705
Մահվան վայրը: Էջմիածին, Հայաստան
Համառոտ տվյալներ:
Ամենայն հայոց կաթողիկոս:

Բովանդակություն

Կենսագրություն

Ծննդյան թվականը անհայտ է:

Մահացել է 1705թ. հունիսի 13-ին Հայաստանի Էջմիածին քաղաքում:

Աշխատանքային գործունեություն

  • Եղել է Եդեսիայի եպիսկոպոսը, կաթողիկոսի խորհրդակիցն ու գործակիցը:
  • 1961թ.-ից.՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս:

Այլ

  • Հաջորդել է Եղիազար Ա Այնթապցուն:
  • Կաթողիկոս է օծվել Մայր աթոռ Ս. Էջմիածնի միաբանության ընտրությամբ և հավանաբար հանգուցյալ կաթողիկոսի ցանկության համաձայն:
  • Նահապետ Ա Եդեսացու հայրապետական գործունեության սկիզբը նշանավորվել է շինարարական աշխատանքներով: Կառուցել է Օշականի կամուրջը, Մայր աթոռի վանատունը, վերակառուցել Էջմիածնի Շողակաթ եկեղեցին (1694), վանատունն ու հարակից շինությունները, նորոգել Երևանի, Ձորագյուղի, Կոնդի, Քանաքեռի եկեղեցիները, Հրազդանից ջրանցք է անցկացրել վանքապատկան հողերը ոռոգելու համար, ընդարձակել է Էջմիածնի վանքի կալվածքները:
  • Նահապետ Ա Եդեսացու անհաշտ գործելակերպի պատճառով Աղթամարի Թովմաս կաթողիկոսը 1693թ. խզել է հարաբերությունները Ս. Էջմիածնի հետ: Նահապետ Ա Եդեսացին Թովմաս կաթողիկոսի վրա զայրանալով՝ վերջինիս զրկել է կաթողիկոսությունից և Ավետիս եպիսկոպոսին ձեռնադրել է Աղթամարի կաթողիկոս: Սակայն Թովմասը թուրք կուսակալի օգնությամբ Ավետիսին վտարել է Աղթամարից և Սահակ Արծկեցի եպիսկոպոսին (որպեսզի իր ծերության պատճառով կաթողիկոսական աթոռը թափուր չմնա և անկախ լինի Ս. Էջմիածնից) օծել է աթոռակից: 1697թ. Թովմաս կաթողիկոսը թուրք կուսակալի միջոցով վտարել է Ս. Էջմիածնին հպատակ Վանի եպիսկոպոսին և Վանի եպիսկոպոսությունը ենթարկել Աղթամարի կաթողիկոսությանը:
  • Մայր աթոռի միաբանները, դժգոհ Նահապետ Ա Եդեսացու կառավարումից, որովհետև, ըստ XVIII դ. պատմագիր Խաչատուր Ջուղայեցու, «սաստկութեամբ վարէր զգործ կաթողիկոսութեանն», Նախիջևանի և Գողթնի եպիսկոպոսների գլխավորությամբ դիմել են Նոր Ջուղայի հայերին՝ կաթողիկոսին գահընկեց անելու և Իրանա-Հնդկաստանի թեմի առաջնորդ Ստեփանոս Ջուղայեցուն կաթողիկոս կարգելուխնդրանքով: Կաթողիկոսը, զգալով իր անկարողությունը, ապաստանել է Թավրիզում: Ստեփանոս Ջուղայեցին ժամանել է Ս. Էջմիածին և 1695թ. օծվել կաթողիկոս: Սակայն տասը ամիս անց Նահապետ Ա Եդեսացին Իրանի շահ Սուլթան Հուսեյնի օգնությամբ գահընկեց է արել նրան և վերադարձել Էջմիածին:
  • Պարսկական իշխանությունների հետ հարաբերությունները չվատացնելու նպատակով Նահապետ Ա Եդեսացին 1699թ. մերժել է Իսրայել Օրու՝ դավանափոխության միջոցով ազգային-ազատագրական պայքար ծավալելու ծրագիրը:
  • Կաթողիկոսական գահին Նահապետ Ա Եդեսացուն հաջորդել է Աղեքսանդր Ա Ջուղայեցին:
  • Ամփոփվել է Ս. Շողակաթ եկեղեցու բակում:

Տե՛ս նաև