Բացել գլխավոր ցանկը

«Նալբանդյան Միքայել Ղազարի»–ի խմբագրումների տարբերություն

(Նոր էջ «{{Person | name-am = Նալբանդյան Միքայել Ղազարի | name-am-aliases = | name-ru = Фамилия Имя Отчество | name-ru-aliases = ...»:)
 
(→‎Նկարներ)
 
(Միևնույն մասնակցի 21 միջանկյալ տարբերակներ թաքցրված է)
Տող 2. Տող 2.
 
| name-am        = Նալբանդյան Միքայել Ղազարի
 
| name-am        = Նալբանդյան Միքայել Ղազարի
 
| name-am-aliases =  
 
| name-am-aliases =  
−
| name-ru        = Фамилия Имя Отчество
+
| name-ru        = Налбандян Микаэл Лазаревич
−
| name-ru-aliases = Фамилия Имя Отчество2
+
| name-ru-aliases =  
 
| name-lat        =  
 
| name-lat        =  
−
| name-en        = Surname Name
+
| name-en        = Nalbandyan Miqayel
 
| name-fr        =
 
| name-fr        =
−
| image          = Boy.jpg
+
| image          = Микаэл Налбандян59щ.jpg
−
| birth-date      = 2(14).11.1829
+
| birth-date      = 02.11.1829
 
| birth-place    = Նոր Նախիջևան, Ռուսաստան   
 
| birth-place    = Նոր Նախիջևան, Ռուսաստան   
−
| death-date      = 31.03(12.04).1866
+
| death-date      = 31.03.1866
 
| death-place    = Կամիշին, Ռուսաստան
 
| death-place    = Կամիշին, Ռուսաստան
 
| description    = Գրող հրապարակախոս, փիլիսոփա, գրաքննադատ:
 
| description    = Գրող հրապարակախոս, փիլիսոփա, գրաքննադատ:
 
}}
 
}}
 
=Կենսագրություն=
 
=Կենսագրություն=
−
Ծնվել է 0000թ. ամիս -ին Երկրի անվանում, քաղաքի կամ գյուղի անվանում:
+
Ծնվել է 1829թ. նոյեմբերի 02(14)-ին Ռուսաստանի Նոր Նախիջևան (այժմ՝ Դոնի Ռոստով քաղաքի շրջագծում) քաղաքում:
  
−
Մահացել է 0000թ. ամիս -ին Երկրի անվանում, քաղաքի կամ գյուղի անվանում:
+
Մահացել է 1866թ. մարտի 31-ին (ապրիլի 12-ին) Ռուսաստանի Կամիշին (այժմ՝ Վոլգոգրադի մարզում) քաղաքում:
  
 
==Կրթություն==
 
==Կրթություն==
 
*1837-1845թթ սովորել է Նոր Նախիջևանի Գ. Պատկանյանի երկլեզվյան դպրոցում:  
 
*1837-1845թթ սովորել է Նոր Նախիջևանի Գ. Պատկանյանի երկլեզվյան դպրոցում:  
 +
*1853թ. Ս. Պետերբուրգի համալսարանում հանձնել է քննություններ, ստացել հայոց լեզվի ուսուցչի որակավորում:
 +
*1854-1858թթ.՝ ՄՊՀ բժշկական ֆակուլտետի ազատ ունկնդիր:
 +
*1860թ. ամռանը Ս. Պետերբուրգի համալսարանում պաշտպանել է գիտական թեզ՝ ստանալով արևելյան բանասիրության թեկնածուի գիտական աստիճան:
  
 
==Աշխատանքային գործունեություն==
 
==Աշխատանքային գործունեություն==
 
*1848-1853թթ.՝ Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի թեմական առաջնորդարանի (Քիշնև) քարտուղար:
 
*1848-1853թթ.՝ Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի թեմական առաջնորդարանի (Քիշնև) քարտուղար:
 +
*1853թ. աշխատել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանում:
 +
*Մասնակցել է [http://am.hayazg.info/%D5%86%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%BF%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD_%D4%B5%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82 Ս. Ե. Նազարյանի] «Հյուսիսափայլ» ամսագրի ստեղծմանը:
  
 
==Ձեռքբերումներ==
 
==Ձեռքբերումներ==
−
*2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
+
*Բանասիրական գիտությունների թեկնածու:
−
*2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
 
−
*2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:
 
  
 
==Այլ==
 
==Այլ==
 
*Հետապնդվելով տեղական իշխանությունների և հոգևորականների կողմից՝ ստիպված թողել է պաշտոնը և մեկնել Մոսկվա:
 
*Հետապնդվելով տեղական իշխանությունների և հոգևորականների կողմից՝ ստիպված թողել է պաշտոնը և մեկնել Մոսկվա:
 +
*1859թ. գարնանը մեկնել է արտասահման (Վարշավա, Բեռլին, Փարիզ, Լոնդոն), կապեր հաստատել հայ և արևմտաեվրոպական քաղաքական շրջանակների հետ:
 +
*1860թ., իբրև Նոր Նախիջևանի հայ հասարակայնության պատվիրակ, մեկնել է Հնդկաստան (Կալկաթա)՝ քաղաքի կրթական կենտրոնների համար հնդկահայ վաճառական Մասեհ Բաբաջանի կտակած ժառանգությունը ստանալու: Ճանապարհին կանգ է առել Թիֆլիսում, Վաղարշապատում, շփվել հայ հասարակական-քաղաքական և մշակույթի գործիչների հետ:
 +
*Կոստանդնուպոլսում Հ. Սվաճյանի հետ ստեղծել է «Երիտասարդների ընկերություն» ժողովրդավարական կազմակերպությունը, գործուն մասնակցություն ունեցել Ազգային սահմանադրությունն իրականացնելու և արևմտահայության վիճակը բարելավելու համար ազգային գործիչների մղած պայքարին: Հնդկաստանում հաջողությամբ կատարելով ստանձնած առաքելությունը՝ 1862թ. մայիսին վերադարձել է Ռուսաստան:
 +
*1862թ. հուլիսի 14-ին ձերբակալվել է Լոնդոնի ռուս հեղափոխականների՝ ժողովրդավարներ Ա. Գերցենի, Ն. Օգարյովի և սիբիրյան աքսորավայրից փախած Մ. Բակունինի հետ համագործակցելու մեղադրանքով:
 +
*1865թ. նոյեմբերին թոքախտով ծանր հիվանդ Նալբանդյանն աքսորվել է Կամիշին, որտեղ և մահացել է:
 
*Թաղված է Նոր Նախիջևանի Ս. Խաչ վանքի բակում:
 
*Թաղված է Նոր Նախիջևանի Ս. Խաչ վանքի բակում:
 +
*Հրապարակախոսական երկերում («Երկու տող», «Երկրագործութիւնը որպես ուղիղ ճանապարհ», «Հեգելը եւ նորա ժամանակը») Նալբանդյանը ընդլայնել է հայ հրապարակախոսության ոլորտներն ու բովանդակությունը՝ վերլուծելով ժամանակի ազգային, հասարակական կյանքի երևույթները, անդրադառնալով տնտեսական, քաղաքական, մշակութային և փիլիսոփայական հարցերի: Տեղական, մասնավոր բնույթի նշանակություն ունեցող հարցերին տվել է համազգային հնչողություն: Արևելահայ և արևմտահայ հատվածների հասարակական կյանքի երևույթները վերլուծել է համազգային շահերի և հեռանկարների դիտակետից:
 +
*Քննադատելով հոգևոր դասի գործունեությունը՝ Նալբանդյանը չի ժխտել եկեղեցու և նրա դրական դերը հայոց պատմության մեջ: «Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ» աշխատության մեջ վերլուծել է մարդկության պայքարը սոցիալական ու ազգային ազատագրության համար:
 +
*Նալբանդյանը լուսավորությունը համարել է ժողովրդի բարոյական վերածննդի և ազգային կյանքի վերաշինության հիմքերից մեկը: Կրթության և ուսուցման գործում բացառիկ տեղ է հատկացրել մայրենի լեզվին: Շարունակելով Խ. Ա. Աբովյանի ավանդույթները՝ Ս. Նազարյանի հետ պայքարել է աշխարհաբարի հաստատման համար, բանավիճել Մխիթարյանների հետ («Յաղագս հայկական մատենագիտության ճառ», «Մխիթար Սեբաստացի եւ Մխիթարեանք»): Կարևորել է կնոջ դերը կրթության և դաստիարակության գործում:
 +
*Հայ իրականության մեջ առաջինն է բարձրացրել գրականության զարգացման համար քննադատության դերի և նշանակության ըմբռնումը («Կրիտիկա «Սոս եւ Վարդիթերի»):
 +
*Նալբանդյանը հայ գրականության մեջ իրապաշտության հիմնադիրներից է («Մինին խօսք, միւսին հարսն»,  «Մեռելահարցուկ»): Նալբանդյանն առաջինն է հայ գրականության մեջ մտցրել ֆելիետոնի և պամֆլետի ժանրերը: Ստեղծել է քնարական բանաստեղծություններ («Լուսին», «Վազող ջրին», «Կյանք», «Մտածություն»): Ազատագրական պայքարի, հայրենասիրության գաղափարներն են արտացոլված «Ազատութիւն», «Մանկութեան օրեր», «Իտալացի աղջկա երգը» բանաստեղծութ-յուններում:
 +
*«Իտալացի աղջկա երգը» Հայաստանի առաջին Հանրապետության օրհներգն էր, որը, որոշ փոփոխություններով, կրկին դարձել է նորանկախ ՀՀ օրհներգը:
 +
 +
==Մեծանուն մարդկաց կարծիքները Միքայել Նալբանդյանի մասին==
 +
*«Շատ հալածական ու չարքաշ կյանք է անցկացրել մեր Նալբանդյանը, բայց նույնիսկ էդ հալածանքների մեջ էլ բարձրացել է նա... և ընդմիշտ հավերժացել է հայոց գրականության համաստեղության մեջ ու դարձել նրա ամենավառ, ամենապայծառ աստղերից մեկը» /Հովհաննես Թումանյան/:
 +
*«Մ. Նալբանդյանը XIX դարի 60-ական թվականների որոտն է ու կայծակը, գարնանաբեր ամպրոպը: Հայկական մրրկահավը լիակուրծք հրավեր կարդաց կռվի և ալեկոծության, բերեց փոթորիկ և մաքրեց հասարակական կյանքի օդը» /Դերենիկ Դեմիրճյան/:
  
 
=Նկարներ=
 
=Նկարներ=
 
<gallery>
 
<gallery>
−
Պատկեր: HAYAZG ENCI.jpg|նկարի նկարագրության տեքստ
+
Պատկեր: Сурб Хач. 2009. У памятников Р.Г. Патканяну, М.Л. Налбандяну.jpg
 +
Պատկեր:Скульптурный бюст М.Л. Налбандяна. Сурб Хач. 2009 г. Фото Б.С. Хартавакян.jpg
 +
Պատկեր:Микаел Налбандян.jpg
 +
Պատկեր:Микаел Налбандян Почт марка.jpg
 +
Պատկեր:12Налбандян Микаел Лазаревич.jpg
 
</gallery>
 
</gallery>
  
 
=Տեսանյութեր=
 
=Տեսանյութեր=
−
*[http://www.example.org Տեսանյութի նկարագրության տեքստ:]
+
*[https://www.youtube.com/watch?v=vTjWVjBowFY Մեր մեծերը - Միքայել Նալբանդյան:]
 +
*[https://www.youtube.com/watch?v=H7-vO8mLhdM ԳԻՇԵՐՎԱ ՄԵՋ ԱՌԿԱՅԾՈՂ ԿՐԱԿԸ (Միքայել Նալբանդյան):]
 +
*[https://www.youtube.com/watch?v=NGORx7VhjuM ԽՈՍՏՈՎԱՆՈՒԹՅՈՒՆ Միքայել Նալբանդյան:]
 +
*[http://blognews.am/arm/news/27032/patmutyan-ays-ory---miqayel-nalbandyan.html Պատմության այս օրը - Միքայել Նալբանդյան - BlogNews.am:]
  
 
=Հրապարակումներ մամուլում=
 
=Հրապարակումներ մամուլում=
Տող 46. Տող 71.
  
 
=Մատենագիտություն=  
 
=Մատենագիտություն=  
−
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
+
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Երկու տող, 1861:
−
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի  վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ  2, էջ 41-45:]
+
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Երկրագործութիւնը որպես ուղիղ ճանապարհ, 1862:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Հեգելը եւ նորա ժամանակը, 1863, հրտ.՝ 1902:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Յաղագս հայկական մատենագիտության ճառ, 1854-1955:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Մխիթար Սեբաստացի եւ Մխիթարեանք, 1854:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Կրիտիկա «Սոս եւ Վարդիթերի», 1863-1864, հրտ.՝ 1935:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Մինին խօսք, միւսին հարսն, 1857:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Մեռելահարցուկ, 1859:
 +
 
 +
==Բանաստեղծություններ==
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Լուսին:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Վազող ջրին:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Կյանք:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Մտածություն:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Ազատութիւն, 1859:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Մանկութեան օրեր, 1860:
 +
*Նալբանդյան Մ. Ղ., Իտալացի աղջկա երգը (փոխադրություն, 1861):
 +
 
 +
==Թարգմանություններ==
 +
*Մարգարե (Լերմոնտով):
 +
*Աղքատ կին (Բերանժե):
 +
*Վայր ընկնող աստղեր (Բերանժե):
  
 
=Տե՛ս նաև=
 
=Տե՛ս նաև=
−
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
+
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
−
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
+
*Ավետիսյան Ս., Երևան, 1979:
−
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ  2, էջ 41-45:]
+
*Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյան, Երևան, 1954, 175 էջ:
 +
*Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1954, 400 էջ:
 +
*Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, 2-րդ հրատարակություն Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1979, 400 էջ:
 +
*Մակարյան Ա., Մ. Նալբանդյանը և արևմտահայ դեմոկրատիան, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1946, 170 էջ:
 +
*Մակարյան Ա., Միքայել Նալբանդյանը իբրև բանաստեղծ, Երևան, Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1957, 43 էջ:
 +
*Մակարյան Ա., Մ. Նալբանդյանի պոեզիան, 1957, 50 էջ:
 +
*Մակարյան Ա., Մ. Նալբանդյանը գրող, Երևան, Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1968, 104 էջ:
 +
*Մուրադյան Ն., Միքայել Նալբանդյան, Երևան, ՀԽՍՀ ԳԱ, 1954, 148 էջ:
 +
*Մուրադյան Ն., Նալբանդյան, կյանքը և գործը, Երևան, «Գիտելիք», 1980, 40 էջ:
 +
*Սարգսյան Խ., Նալբանդյանի գրական ստեղծագործությունը, Երևան, 1959, 214 էջ:
 +
*Մխիթարյան Մ., Նալբանդյանագիտության հարցեր, ԵՊՀ հրատ., Երևան, 2008:
 +
*Նալբանդյան Մ., Երկեր, «Սովետական գրող» հրատ., Երևան, 1985:
 +
*Շահազիզ Ե., Միքայէլ Լազարեան Նալբանդեանց, Մ., 1897:
 +
*Հովհաննիսյան Ա., Նալբանդյանը և նրա ժամանակը, հ. 1,2, Երևան, 1955, 1956:
 +
*Սարգսյան Խ.,  Նալբանդյանի գրական ստեղծագործությունը, Երևան, 1959:
 +
*Դարոնյան Ս., Միքայել Նալբանդյան, Երևան, 1979:
 +
*Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, 2 հրտ., Երևան, 1980:
 +
*Թելունց Մ. Մ, Միքայել Նալբանդյան (հասարակական-իրավաքաղաքական հայացքները: Նալբանդյանը և նրա ժամանակը), Երևան, 2006:
 +
*Տերտերյան Ա., Միքայել Նալբանդյան։ Ազգության հրապարակախոսը, Ալեքսանդրապոլ, տպարան Ղասապյանցի, 1910 (շապիկի վրա՝ 1911), 193 էջ:
 +
*[http://www.armenianlanguage.am/am/Encyclopedia_Nalbandyan_miqayel ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Նալբանդյան Միքայել:]
 +
*[http://opac.flib.sci.am/cgi-bin/koha/opac-search.pl?q=au:%22%D5%86%D5%A1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%B5%D5%A1%D5%B6,%20%D5%84%D5%AB%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D5%AC%20%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D6%80%D5%AB,%22 ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հիմնարար գիտական գրադարան:]
 +
*[http://www.armenianhouse.org/nalbandian/bio-am.html Միքայել Նալբանդյան - կենսագրություն:]
 +
*[http://www.haymard.am/index.php/persons/p1386833323#sthash.MqZpnO1G.dpbs Միքայել ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ - Մեծանուն Հայեր:]
 +
*[http://gisher.org/miqayel-nalbandyan-t1913.html Միքայել Նալբանդյան : Բանաստեղծություններ - Gisher:]
 +
*[http://operativ.am/?p=8569/ Միքայել Նալբանդյանի իրավաքաղաքական հայացքները:]
 +
*[http://lraber.asj-oa.am/2630/1/1979-11(3).pdf ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ ԾՆՆԴՅԱՆ 150-ԱՄՅԱԿԻ ...]
 +
*[http://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=218 AV Production - Միքայել Նալբանդյան:]
  
−
[[Category:թեգ1]]  [[Category:թեգ2]]
+
[[Category:Գրողներ]]  [[Category:Հրապարակախոսներ]] [[Category:Փիլիսոփաներ]] [[Category:Գրաքննադատներ]]

Ընթացիկ տարբերակը 10:36, 9 Հոկտեմբերի 2015-ի դրությամբ

Նալբանդյան Միքայել Ղազարի
Налбандян Микаэл Лазаревич
Микаэл Налбандян59щ.jpg
Անգլերեն: Nalbandyan Miqayel
Հայերեն: Նալբանդյան Միքայել Ղազարի
Ծննդյան տարեթիվը: 02.11.1829
Ծննդավայրը: Նոր Նախիջևան, Ռուսաստան
Մահվան տարեթիվը: 31.03.1866
Մահվան վայրը: Կամիշին, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ:
Գրող հրապարակախոս, փիլիսոփա, գրաքննադատ:

Բովանդակություն

Կենսագրություն

Ծնվել է 1829թ. նոյեմբերի 02(14)-ին Ռուսաստանի Նոր Նախիջևան (այժմ՝ Դոնի Ռոստով քաղաքի շրջագծում) քաղաքում:

Մահացել է 1866թ. մարտի 31-ին (ապրիլի 12-ին) Ռուսաստանի Կամիշին (այժմ՝ Վոլգոգրադի մարզում) քաղաքում:

Կրթություն

  • 1837-1845թթ սովորել է Նոր Նախիջևանի Գ. Պատկանյանի երկլեզվյան դպրոցում:
  • 1853թ. Ս. Պետերբուրգի համալսարանում հանձնել է քննություններ, ստացել հայոց լեզվի ուսուցչի որակավորում:
  • 1854-1858թթ.՝ ՄՊՀ բժշկական ֆակուլտետի ազատ ունկնդիր:
  • 1860թ. ամռանը Ս. Պետերբուրգի համալսարանում պաշտպանել է գիտական թեզ՝ ստանալով արևելյան բանասիրության թեկնածուի գիտական աստիճան:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1848-1853թթ.՝ Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի թեմական առաջնորդարանի (Քիշնև) քարտուղար:
  • 1853թ. աշխատել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանում:
  • Մասնակցել է Ս. Ե. Նազարյանի «Հյուսիսափայլ» ամսագրի ստեղծմանը:

Ձեռքբերումներ

  • Բանասիրական գիտությունների թեկնածու:

Այլ

  • Հետապնդվելով տեղական իշխանությունների և հոգևորականների կողմից՝ ստիպված թողել է պաշտոնը և մեկնել Մոսկվա:
  • 1859թ. գարնանը մեկնել է արտասահման (Վարշավա, Բեռլին, Փարիզ, Լոնդոն), կապեր հաստատել հայ և արևմտաեվրոպական քաղաքական շրջանակների հետ:
  • 1860թ., իբրև Նոր Նախիջևանի հայ հասարակայնության պատվիրակ, մեկնել է Հնդկաստան (Կալկաթա)՝ քաղաքի կրթական կենտրոնների համար հնդկահայ վաճառական Մասեհ Բաբաջանի կտակած ժառանգությունը ստանալու: Ճանապարհին կանգ է առել Թիֆլիսում, Վաղարշապատում, շփվել հայ հասարակական-քաղաքական և մշակույթի գործիչների հետ:
  • Կոստանդնուպոլսում Հ. Սվաճյանի հետ ստեղծել է «Երիտասարդների ընկերություն» ժողովրդավարական կազմակերպությունը, գործուն մասնակցություն ունեցել Ազգային սահմանադրությունն իրականացնելու և արևմտահայության վիճակը բարելավելու համար ազգային գործիչների մղած պայքարին: Հնդկաստանում հաջողությամբ կատարելով ստանձնած առաքելությունը՝ 1862թ. մայիսին վերադարձել է Ռուսաստան:
  • 1862թ. հուլիսի 14-ին ձերբակալվել է Լոնդոնի ռուս հեղափոխականների՝ ժողովրդավարներ Ա. Գերցենի, Ն. Օգարյովի և սիբիրյան աքսորավայրից փախած Մ. Բակունինի հետ համագործակցելու մեղադրանքով:
  • 1865թ. նոյեմբերին թոքախտով ծանր հիվանդ Նալբանդյանն աքսորվել է Կամիշին, որտեղ և մահացել է:
  • Թաղված է Նոր Նախիջևանի Ս. Խաչ վանքի բակում:
  • Հրապարակախոսական երկերում («Երկու տող», «Երկրագործութիւնը որպես ուղիղ ճանապարհ», «Հեգելը եւ նորա ժամանակը») Նալբանդյանը ընդլայնել է հայ հրապարակախոսության ոլորտներն ու բովանդակությունը՝ վերլուծելով ժամանակի ազգային, հասարակական կյանքի երևույթները, անդրադառնալով տնտեսական, քաղաքական, մշակութային և փիլիսոփայական հարցերի: Տեղական, մասնավոր բնույթի նշանակություն ունեցող հարցերին տվել է համազգային հնչողություն: Արևելահայ և արևմտահայ հատվածների հասարակական կյանքի երևույթները վերլուծել է համազգային շահերի և հեռանկարների դիտակետից:
  • Քննադատելով հոգևոր դասի գործունեությունը՝ Նալբանդյանը չի ժխտել եկեղեցու և նրա դրական դերը հայոց պատմության մեջ: «Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ» աշխատության մեջ վերլուծել է մարդկության պայքարը սոցիալական ու ազգային ազատագրության համար:
  • Նալբանդյանը լուսավորությունը համարել է ժողովրդի բարոյական վերածննդի և ազգային կյանքի վերաշինության հիմքերից մեկը: Կրթության և ուսուցման գործում բացառիկ տեղ է հատկացրել մայրենի լեզվին: Շարունակելով Խ. Ա. Աբովյանի ավանդույթները՝ Ս. Նազարյանի հետ պայքարել է աշխարհաբարի հաստատման համար, բանավիճել Մխիթարյանների հետ («Յաղագս հայկական մատենագիտության ճառ», «Մխիթար Սեբաստացի եւ Մխիթարեանք»): Կարևորել է կնոջ դերը կրթության և դաստիարակության գործում:
  • Հայ իրականության մեջ առաջինն է բարձրացրել գրականության զարգացման համար քննադատության դերի և նշանակության ըմբռնումը («Կրիտիկա «Սոս եւ Վարդիթերի»):
  • Նալբանդյանը հայ գրականության մեջ իրապաշտության հիմնադիրներից է («Մինին խօսք, միւսին հարսն», «Մեռելահարցուկ»): Նալբանդյանն առաջինն է հայ գրականության մեջ մտցրել ֆելիետոնի և պամֆլետի ժանրերը: Ստեղծել է քնարական բանաստեղծություններ («Լուսին», «Վազող ջրին», «Կյանք», «Մտածություն»): Ազատագրական պայքարի, հայրենասիրության գաղափարներն են արտացոլված «Ազատութիւն», «Մանկութեան օրեր», «Իտալացի աղջկա երգը» բանաստեղծութ-յուններում:
  • «Իտալացի աղջկա երգը» Հայաստանի առաջին Հանրապետության օրհներգն էր, որը, որոշ փոփոխություններով, կրկին դարձել է նորանկախ ՀՀ օրհներգը:

Մեծանուն մարդկաց կարծիքները Միքայել Նալբանդյանի մասին

  • «Շատ հալածական ու չարքաշ կյանք է անցկացրել մեր Նալբանդյանը, բայց նույնիսկ էդ հալածանքների մեջ էլ բարձրացել է նա... և ընդմիշտ հավերժացել է հայոց գրականության համաստեղության մեջ ու դարձել նրա ամենավառ, ամենապայծառ աստղերից մեկը» /Հովհաննես Թումանյան/:
  • «Մ. Նալբանդյանը XIX դարի 60-ական թվականների որոտն է ու կայծակը, գարնանաբեր ամպրոպը: Հայկական մրրկահավը լիակուրծք հրավեր կարդաց կռվի և ալեկոծության, բերեց փոթորիկ և մաքրեց հասարակական կյանքի օդը» /Դերենիկ Դեմիրճյան/:

Նկարներ

  • Сурб Хач. 2009. У памятников Р.Г. Патканяну, М.Л. Налбандяну.jpg
  • Скульптурный бюст М.Л. Налбандяна. Сурб Хач. 2009 г. Фото Б.С. Хартавакян.jpg
  • Микаел Налбандян.jpg
  • Микаел Налбандян Почт марка.jpg
  • 12Налбандян Микаел Лазаревич.jpg

Տեսանյութեր

Հրապարակումներ մամուլում

Մատենագիտություն

  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Երկու տող, 1861:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Երկրագործութիւնը որպես ուղիղ ճանապարհ, 1862:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Հեգելը եւ նորա ժամանակը, 1863, հրտ.՝ 1902:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Յաղագս հայկական մատենագիտության ճառ, 1854-1955:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Մխիթար Սեբաստացի եւ Մխիթարեանք, 1854:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Կրիտիկա «Սոս եւ Վարդիթերի», 1863-1864, հրտ.՝ 1935:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Մինին խօսք, միւսին հարսն, 1857:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Մեռելահարցուկ, 1859:

Բանաստեղծություններ

  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Լուսին:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Վազող ջրին:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Կյանք:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Մտածություն:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Ազատութիւն, 1859:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Մանկութեան օրեր, 1860:
  • Նալբանդյան Մ. Ղ., Իտալացի աղջկա երգը (փոխադրություն, 1861):

Թարգմանություններ

  • Մարգարե (Լերմոնտով):
  • Աղքատ կին (Բերանժե):
  • Վայր ընկնող աստղեր (Բերանժե):

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
  • Ավետիսյան Ս., Երևան, 1979:
  • Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյան, Երևան, 1954, 175 էջ:
  • Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1954, 400 էջ:
  • Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, 2-րդ հրատարակություն Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1979, 400 էջ:
  • Մակարյան Ա., Մ. Նալբանդյանը և արևմտահայ դեմոկրատիան, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1946, 170 էջ:
  • Մակարյան Ա., Միքայել Նալբանդյանը իբրև բանաստեղծ, Երևան, Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1957, 43 էջ:
  • Մակարյան Ա., Մ. Նալբանդյանի պոեզիան, 1957, 50 էջ:
  • Մակարյան Ա., Մ. Նալբանդյանը գրող, Երևան, Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1968, 104 էջ:
  • Մուրադյան Ն., Միքայել Նալբանդյան, Երևան, ՀԽՍՀ ԳԱ, 1954, 148 էջ:
  • Մուրադյան Ն., Նալբանդյան, կյանքը և գործը, Երևան, «Գիտելիք», 1980, 40 էջ:
  • Սարգսյան Խ., Նալբանդյանի գրական ստեղծագործությունը, Երևան, 1959, 214 էջ:
  • Մխիթարյան Մ., Նալբանդյանագիտության հարցեր, ԵՊՀ հրատ., Երևան, 2008:
  • Նալբանդյան Մ., Երկեր, «Սովետական գրող» հրատ., Երևան, 1985:
  • Շահազիզ Ե., Միքայէլ Լազարեան Նալբանդեանց, Մ., 1897:
  • Հովհաննիսյան Ա., Նալբանդյանը և նրա ժամանակը, հ. 1,2, Երևան, 1955, 1956:
  • Սարգսյան Խ., Նալբանդյանի գրական ստեղծագործությունը, Երևան, 1959:
  • Դարոնյան Ս., Միքայել Նալբանդյան, Երևան, 1979:
  • Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, 2 հրտ., Երևան, 1980:
  • Թելունց Մ. Մ, Միքայել Նալբանդյան (հասարակական-իրավաքաղաքական հայացքները: Նալբանդյանը և նրա ժամանակը), Երևան, 2006:
  • Տերտերյան Ա., Միքայել Նալբանդյան։ Ազգության հրապարակախոսը, Ալեքսանդրապոլ, տպարան Ղասապյանցի, 1910 (շապիկի վրա՝ 1911), 193 էջ:
  • ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Նալբանդյան Միքայել:
  • ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հիմնարար գիտական գրադարան:
  • Միքայել Նալբանդյան - կենսագրություն:
  • Միքայել ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ - Մեծանուն Հայեր:
  • Միքայել Նալբանդյան : Բանաստեղծություններ - Gisher:
  • Միքայել Նալբանդյանի իրավաքաղաքական հայացքները:
  • ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆԻ ԾՆՆԴՅԱՆ 150-ԱՄՅԱԿԻ ...
  • AV Production - Միքայել Նալբանդյան:
Ստացված է «http://am.hayazg.info/index.php?title=Նալբանդյան_Միքայել_Ղազարի&oldid=24533» էջից