Նազարբեկով Թովմաս Հովհաննեսի

Նազարբեկով Թովմաս Հովհաննեսի
Назарбеков Товмас Ованесович
Այլ անուններ:	Նազարբեկյան
Անգլերեն:	Nazarbekov Tovmas
Հայերեն:	Նազարբեկով Թովմաս Հովհաննեսի
Ծննդյան տարեթիվը:	04.04.1855
Ծննդավայրը:	Թիֆլիս, Վրաստան
Մահվան տարեթիվը:	19.02.1931
Մահվան վայրը:	Թիֆլիս, Վրաստան
Համառոտ տվյալներ: Ռազմական գործիչ, ռուսական ցարական բանակի գեներալ-մայոր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1855թ. ապրիլի 4-ին Վրաստանի Թիֆլիս քաղաքում:

Մահացել է 1931թ. թետրվարի 19-ին Վրաստանի Թիֆլիս քաղաքում:

Կրթություն

• 1874թ. ավարտել է Մոսկվայի ռազմական գիմնազիան:
• 1876թ. ավարտել է Ալեքսանդրյան ռազմական ուսումնարանը:

Աշխատանքային գործունեություն

• Մասնակցել է 1877–1878թթ. ռուս-թուրքական (Արդահանի գրոհի ժամանակ) և 1904–1905թթ. ռուս-ճապոնական (Մուկդենի ճակատամարտում պարգևատրվել է ոսկե սրով) պատերազմներին:
• Առաջին համաշխարհային պատերազմի (1914–1918թթ.) ժամանակ կռվել է Կովկասյան ռազմաճակատում:
  • 1914թ.՝ բրիգադի հրամանատար:
  • 1915թ.՝ Կովկասյան հրաձգային 2-րդ դիվիզիայի հրամանատար:
• 1916թ.՝ Կովկասյան 4-րդ կորպուսի` Վան–Կոփ ուղղությամբ գործող զորքերի խմբավորման հրամանատար:
• 1917թ.՝ ռուսական բանակի կազմում ստեղծված Հայկական ազգային կորպուսի հրամանատար:
• 1919թ. մարտից՝ Հայաստանի 1-ին հանրապետության ռազմական խորհրդի նախագահ և զորահրամանատար (սպարապետ):

Ձեռքբերումներ

• 1902թ.՝ գնդապետ:
• 1915թ.՝ գեներալ-մայոր:
• 1919թ.՝ գեներալ-լեյտենանտ (Հայաստանի Հանրապետություն)
• 1878թ.՝ Սուրբ Ստանիսլավի III աստիճանի շքանշան:
• 1878թ.՝ Սուրբ Աննայի III աստիճանի շքանշան:
• 1904թ.՝ Ոսկե զենք «Խիզախության համար»:
• 1905թ.՝ Սուրբ Վլադիմիրի III աստիճանի շքանշան:
• 1915թ.՝ Սուրբ Ստանիսլավի I աստիճանի շքանշան:
• 1915թ.՝ Սուրբ Աննայի I աստիճանի շքանշան:
• 1916թ.՝ Սուրբ Գեորգիի IV աստիճանի շքանշան:
• 1916թ.՝ Սուրբ Վլադիմիրի II աստիճանի շքանշան:

Այլ

• Նազարբեկյանի դիվիզիայում է գործել Անդրանիկի Հայկական կամավորական 1-ին ջոկատը:
• 1915թ. ապրիլի 17–18-ին Դիլմանի մոտ (Սալմաստի գավառ) Նազարբեկյանի հրամանատարությամբ ռուսական զորամասերը և Անդրանիկի ջոկատը (1200 զինվոր) ջախջախել են Խալիլ բեյի թուրքական կորպուսը:
• 1918թ. մայիսին Նազարբեկյանի ընդհանուր հրամանատարությամբ հայկական զորքերն ու կամավորները Բաշ Ապարանի և Սարդարապատի ճակատամարտերում հաղթել, իսկ Ղարաքիլիսայում կասեցրել են թուրքական զորքերի առաջխաղացումը:
• Հայաստանի առաջին հանրապետության օրոք (1918– 1920) Նազարբեկյանը, չհարելով որևէ քաղաքական կուսակցության, շարունակել է զինվորական ծառայությունը:
• Նրա որոշմամբ՝ հայ զինվորն ունեցել է հատուկ համազգեստ՝ ռուսականի փոխարեն, հայերեն է թարգմանվել զինվորական կանոնագիրքը, հայերենով են տրվել հրամանները:
• Հայաստանում խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո՝ 1921թ. հունվարին, ի թիվս հայոց բանակի շուրջ 1400 սպաների, Նազարբեկյանն աքսորվել է Ռյազան (ՌԽՖՍՀ), ազատվելուց հետո (1921թ. մայիս) բնակվել է Թիֆլիսում:

Նկարներ

• 
• 
• 

  Կենտրոնում` գեներալ-մայոր Թովմաս Նազարբեկյան

• 
• 
• 

  Սուրբ Վլադիմիրի III աստիճանի շքանշան

• 

  Սուրբ Վլադիմիրի II աստիճանի շքանշան:

• 

  Սուրբ Աննայի I աստիճանի շքանշան

• 

  Սուրբ Աննայի III աստիճանի շքանշան

• 

  Սուրբ Ստանիսլավի I աստիճանի շքանշան

• 

  Սուրբ Ստանիսլավի III աստիճանի շքանշան

• 

  Սուրբ Գեորգիի IV աստիճանի շքանշան

Տեսանյութեր

• Թովմաս Նազարբեկյան - ԱՐ:

Հրապարակումներ մամուլում

• Հպարտության օր Սարդարապատում:

Մատենագիտություն

• Նազարբեկյան Թ., Հայկական կորպուսն ընդդեմ թուրքական զորքերի (1917թ. նոյեմբեր–1918թ. հուլիս), Երևան, 1994:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
• ՀԱՅ ԳԵՆԻ ՀԱՂԹԱՆԱԿ: ԹՈՎՄԱՍ ՆԱԶԱՐԲԵԿՅԱՆ:
• ՀԱՅ ԶՈՐԱՎԱՐՆԵՐ:
• ԴԵՊԻ ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ:
• ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ ԵՎ ՀԱՅԵՐԸ:
• General Tovmas Nazarbekian - Armenian-History.com.
• Фома Иванович Назарбеков.