Changes

Մխիթար Գոշ

Ավելացվել է 42 բայտ, 20:13, 13 Ապրիլի 2017
Առանց խմբագրման ամփոփման
=Կենսագրություն=
Մխիթար Գոշը ծնվել է 1120-ական թթ. Գանձակում (այշմ՝ Գյանջա, Ադրբեջան): Սկզբնական կրթությունը ստացել է ծննդավայրում: Ձեռնադրվել է կուսակրոն քահան: Աշակերտել է Հովհաննես Տավուշեցուն և ուրիշ գիտնականներին, ստացել վարդապետի կոչում: Մեկնել է Կիլիկիա. թաքցնելով վարդապետի աստիճանը՝ ուսանել է Սև Լեռան երևելի գիտնականների մոտ, վերստին ստացել վարդապետի աստիճան: Վերադերձել է նախ Գանձակ; Այստեղ Աղվանից Ստեփանոս կաթողիկոսի և Մխիթար Գոշի հարաբերությունները լարվում են այնքան, որ կաթողիկոսը Գոշին վնաս պատճառելու համար դիմում է մահմեդական իշխանների օգնությանը: Այս հալածանքների պատճառով Գոշը տեղափոխվում է Հաթերքի իշխան Վախթանգի մոտ՝ Խաչեն, այնտեղից էլ՝ Գետիկի վանք: Վանքի՝ երկրաշարժից ավերվելուց հետո Զաքարե Բ Մեծ և Իվանե Ա իշխանների հովանավորությամբ Գետիկից ոչ հեռու կառուցել է Նոր Գետիկի վանքը և վայելել է իբրև <<այր իմաստուն, վարդապետական ուսմամբ հռչակեալ>>, եղել է նաև Զաքարե Երկայնաբազուկի խոստովանահայրն ու խորհրդատուն: Նրա գրչին են պատկանում մատենագրության զանազան ճյուղերին վերաբերող մոտ մեկ տասնյակ աշխատություններ. <<Համառօտ մեկնուիւն մարգարէութեան Երեմիայի>>, <<Ողբք ի վերայ բնութեանս՝ ի դիմաց Ադամայ առ որդիս նորա>>, <<Յայտարարութւն ուղղափառութեան հաւատոյ ընդդէմ ամենայն հերձուածողաց՝ ի խնդրոյ մեծ զօրավարին Զաքարէի և եղբօր իւրոյ>>, <<Թուղթ խրատականք>>, <<Շարք հայրապետացն Աղուանից>>, աղոթքներ (<<Վկայութիւն սրբոյն Խորովայ>>), առակներ [<<Գիրք դատաստանին>> (<<Դատաստանագիրք հայոց>>)]:
 
=Դատաստանագիրք=
Մխիթար Գոշի <<Գիրք դատաստանինՆ>> միջնադարյան իրավունքի հայկական հուշարձան է: Կազմվել է 1184-ին: Բաղկացած է նախադրությունից (10 գլուխ) և 151 հոդվածներից: Աղբյուրներն են հայոց կանոնները, սովորութային իրավունքները: Կիրառվել է բուն Հայաստանում և հայկական գաղթավայրերում՝ Լեհաստանում, Աստրախանում, Վրաստանում, Սուդանում (առ այսօր) ևն: Առաջին անգամ հրատարակել է Վ. Բաստամյանը՝ 1880-ին: Թարգմանվել է լատիներեն, ղփչաղերեն, վրացերեն, ռուսերեն: Ընդգրկում է իրավունքի
բոլոր ճյուղերն ու ինստիտուտները, հասարակական հարաբերությունների բազմազան բնագավառները՝ քրեական, քաղաքացիական, ամուսնաընտանեկան, դատական և պետության իրավունքները: Գիրքն արժանավոր տեղեկություններ է հաղորդում նաև հայ ժողովրդի կյանքի ու կենցաղի մասին: Դատաստանագրքի շուրջ 40 ձեռագիր, այդ թվում ՝ հնագույնը պահվում է Մատենադարանում: =Առակներ=Եթե հասարակական կյանքում տեղի ունեցած փոփոխությունները, մարդկային-ընկերային նոր հարաբերությունները Մխիթար Գոշը Դատաստանագրքում աշխատել է կարգավորել օրենսդիր միջոցներով, ապա առակների ժողովածուներում (90 առակ՝ երեք բաժիններով՝ <<Առակք բարոյականք>>, <<Առակք առասպելականք>>, <<Առակք ստեղծականք>>) նույն նպատակին ձգտել է հասնել խրատաբանությամբ: Առակների նյութը հիմնականում հասարակական, սոցիալական ու կենցաղային խնդիրներն են: Մխիթար Գոշը ձգտում է մեղմել հնազանդյալների ու տերերի հակամարտությունը, աշխարհիկ ու հոգևոր իշխողների հակամարտությունները՝ ազգային ուժերը համախմբելու և արտաքին թշնամու դեմ կենտրոնացնելու նպատակով: Ե՛վ առակներում, և՛ Դատաստանագրքում Մխիթար Գոշը կենտրոնացած ուժեղ պետականության գաղափարն է արծածել; Մխիթար Գոշի առակների ժողովածուն առաջին արձակ ստեղծագործությունն է հայ գրականության մեջ, որ գրված է իբրև գրական գեղարվեստական երկ: Այս ժողովածույով XII դ. հայ գրականության մեջ մուտք է գործել ժողովրդական բանարվեստի տեսակը՝ առակը՝ իր հետ բերելով ժողովրդական ոգի և մտածողություն՝ ազդարարելով գրականության աշխարհականացման մի կարևոր փուլ: Մխիթար Գոշի առակներն առաջին անգամ հրատարակվել են 1790-ին Վենետիկում: Մխիթար Գոշի արձանը կանգնեցված է Մատենադարանի առջև, Երևանում նրա անունով կոչվել է համալսարան, 1993-ին սահմանվել է ՀՀ Մխիթար Գոշ մեդալը: 
==Կրթություն==
*Սկզբնական կրթությունը ստացել է ծննդավայրում և ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա:
=Մատենագիտություն=
*[http://www.abcd.am/abcd/bookview_v2_4.php?p_id_text=7062#.WOfoz0WLSM_ ,Մխիթար Գօշ, Դատաստանագիրք հայոց, Էջմիածին 1880:]
*[http://www.abcd.am/abcd/bookview_v2_4.php?p_id_text=5857#.WOfvEEWLSM8, Մխիթար Գոշ, Առակներ:]
50
edits

Նավարկման ցանկ