Մելիքյան Ռոմանոս

Մելիքյան Ռոմանոս Հովակիմի
Անգլերեն:	Melikyan Romanos
Հայերեն:	Մելիքյան Ռոմանոս Հովակիմի
Ծննդյան տարեթիվը:	01.10.1883
Ծննդավայրը:	Ղզլար, Ռուսական կայսրություն
Մահվան տարեթիվը:	30.03.1935
Մահվան վայրը:	Թիֆլիս, Վրաստան
Համառոտ տվյալներ: Կոմպոզիտոր, խմբավար, մանկավարժ, հասարակական գործիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1883թ. հոկտեմբերի 1-ին Ռուսական կայսրության Ղզլար քաղաքում (այժմ՝ Դաղստան):

Կրթություն

• Նախնական կրթությունը ստացել է Ղզլարի ծխական դպրոցում։
• 1902թ. ավարտել է Նոր Նախիջևանի թեմական դպրոցը:
• 1902-1905թթ. սովորել է Դոնի Ռոստովի երաժշտական դպրոցում:
• 1910-1914թթ. սովորել է Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիայում:
• 1906թ. ընդունվել է Մոսկվայի Ժողովրդական կոնսերվատորիան:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1900թ. ստանձնել է Նոր Նախիջևանի Սուրբ Գևորգ եկեղեցու երգչախմբի ղեկավարի պաշտոնը։
• Մոսկվայում ղեկավարել է Լազարյան ճեմարանի երգչախումբը, որի համար մշակել է մի շարք ժողովրդական երգեր՝ «Վարդ կոշիկս», «Արազը հեշտացել է», «Գնաց գարուն» և այլն։
• 1908-1910թթ. դասավանդել է Թիֆլիսի Հովնանյան դպրոցում:
• 1908թ. Ա. Մ. Մանուկյանի հետ հիմնել է «Երաժտական լիգան»:
• 1915թ.-ից զբաղվել է մանկավարժական և հասարակական գործունեությամբ:
• 1921թ. Հայաստանի կառավարության հրավերով ձեռնամուխ է եղել ստեղծելու երաժշտական ստուդիա (1921թ.) և կոնսերվատորիա (1923 թ.):
• 1924թ. մեկնել է Ստեփանակերտ` երաժշտական ուսումնարան հիմնել, ապա՝ Թիֆլիս, ուր երկու տարի գլխավորել է Հայաստան երաժշտական սեկցիայի և երաժշտական ստուդիայի աշխատանքները:

Այլ

• Նոր Նախիջևանի թեմական դպրոցում Մելիքյանի երաժշտության առաջին ուսուցիչը Գևորգ Չորեքչյանն է եղել (1945–1954թթ.՝ Գևորգ Զ Ամենայն հայոց կաթողիկոս)։
• 1905թ. մեկնել է Մոսկվա և մեկ տարի մասնավոր դասեր ստանալուց հետո, ընդունվել ժողովրդական կոնսերվատորիա՝ Բ. 3ավորսկա դասարան։
• Վատառողջությունը մի կողմից, նյութական ծանր վիճակը՝ մյուս, նրան ստիպել են անավարտ թողնել ուսումը և վերադառնալ Նոր Նախիջևան, ապա՝ Թիֆլիս։
• 1912թ., նրա աջակցությամբ, Ազատ Մանուկյանը հրատարակել է «Փնջիկ» մանկական երգերի ժողովածուն և հրատարակել է «Երաժշտական այբբենարանի» աոաջին մասը։ Ուսանողության համար գրել է «Աշուն» և «Վարդը» երգ-ռոմանսները, «Ուռենի» զուգերգը և այլն։
• Ռ. Մելիքյանի ստեղծագործության մեջ կարևոր տեղ են գրավում երգն ու ռոմանսը: Հայկական դասական ռոմանսի սկզբնավորողն է:
• 1920թ. Թիֆլիսում կայացել է նրա հեղինակային անդրանիկ համերգը։
• 1921թ. Հայաստանի կառավարությունը նրան հրավիրել է Երևան` երաժշտական ստուդիա հիմնելու, որն էլ 1923 թվականին դարձել է կոնսերվատորիա:
• 1924թ. մեկնել է Ստեփանակերտ, ապա՝ Թիֆլիս, ուր երկու տարի գլխավորել է Հայաստան երաժշտական սեկցիայի և երաժշտական ստուդիայի աշխատանքները, որից հետո՝ կրկին Երևան, ուր բարեկամական հարաբերություններ են ստեղծվել նրա և Ալեքսանդր Սպենդիարյանի միջև։ Մասնակցել է Սպենդիարյանի «Ալմաստ» օպերայի բեմադրության աշխատանքներին և Երևանի օպերային թատրոնի հիմնադրմանը: Առաջ է քաշել Կոմիտասի երաժշտական ժառանգությունը Հայաստանում կենտրոնացնելու գաղափարը:
• Նշանակալի են «Աշնան տողեր» (1916-1918), «Զմրուխտի» (1916-1918 հրտ.՝ 1928), «Զառ-վառ» (1922, հրտ.՝ 1949 թ.), «Նոր օրերի երգեր» վոկալ շարքերը: *Մելիքյանի Ժողովրդական երգերից սկզբնավորվող մեղեդական ոճն աչքի է ընկնում խոր անհատականությամբ, իսկ հարմոնիայի և հնչյունային երանգավորման ասպարեզում նրա նորարարությունները նպաստել են ազգային երաժշտության հչյունային վառ ու գունեղ երանգապնակի ստեղծմանը:
• Ռ. Մելիքյանի անունով է կոչվում Երևանի երաժշտական ուսումնարանը:
• Մահացել է Թիֆլիսում։ Թաղված է Երևանի Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոնում:

Նկարներ

• 
• 
• 
• 
• 

Հրապարակումներ մամուլում

• 1935թ. այս օրը մահացավ հայ երգահան, երաժշտագետ Ռոմանոս Մելիքյանը. (պատմություն):
• Այսօր Ռոմանոս Մելիքյանի ծննդյան օրն է:
• Մենք ժողովրդի ճաշակը պիտի բարձրացնենք, ոչ թե իջեցնենք. Ռոմանոս Մելիքյան:

Տեսանյութեր

• Աշնան տողեր:
• «Վարդը» (1964 թ.):
• ՄԵՐ ՄԵԾԵՐԸ. ՌՈՄԱՆՈՍ ՄԵԼԻՔՅԱՆ:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
• Գյոդակյան Գ., Ռոմանոս Մելիքյան: Կյանքը և ստեղծագործությունը, Ե., 1960:
• Թոռջյան Խ., Ռոմանոս Մելիքյան, Ե., 1960:
• Ռոմանոս Մելիքյան: Հոդվածներ, նամակներ, հուշեր (կազմ.՝ Ք. Գրիգորյան), Ե., 1977:
• Տիգրան Հայազն, Գարեգին Ղազարյան: 1000 հայազգի գեներալներ, ծովակալներ.-Ե.,Հեղինակային հրատարակություն, 2009 թ.,էջ 274:
• Ерканян В.С., Армянская культура в 1800-1917 гг. / Пер. с арм. К.С. Худавердяна. Ер., 1985.
• Большая русская биографическая энциклопедия.
• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Մելիքյան Ռոմանոս:
• Музыкальная энциклопедия.
• Մելիքյան, Ռոմանոս Հովակիմի - Հայ Գիրք - հայաստանի ազգային ...:
• Մեծանուն հայեր: Ռոմանոս Մելիքյան:
• Romanos Melikian (1883 - 1935) - Vocal Texts and Translations at the ...
• ՌՈՄԱՆՈՍ ՄԵԼԻՔՅԱՆ: