Մանթաշյանց Ալեքսանդր Հովհաննեսի
| Մանթաշյանց Ալեքսանդր Հովհաննեսի | |
| Манташев Александр Иванович | |
| |
| Այլ անուններ: | Մանթաշով Ալեքսանդր Հովհաննեսի |
| Անգլերեն: | Mantashev Alexander |
| Հայերեն: | Մանթաշյանց Ալեքսանդր Հովհաննեսի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 03.03.1842 |
| Ծննդավայրը: | Թիֆլիս, Վրաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 20.04.1911 |
| Մահվան վայրը: | Ս․Պետերբուրգ, Ռուսաստան |
| Համառոտ տվյալներ: Մեծահարուստ, գործարար, բարեգործ, նավթաարդյունաբերող: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
- Ծնվել է 1842թ. մարտի 3-ին Վրաստանի Թիֆլիս քաղաքում։
Կրթություն
- Սովորել է Թիֆլիսի Գալուստ Վարդապետ Փափազյանցի մասնավոր դպրոցում։
Աշխատանքային գործունեություն
- 1887թ.՝ սկսում զբաղվել նավթի արդյունաբերությամբ։
- 1895թ.՝ եղել է Թիֆլիսի բարեգործական ընկերության փոխնախագահը, այնուհետև՝ նախագահը։
Ձեռքբերումներ
- Պատվավոր Լեգեոնի շքանշան։
Այլ
- Հայրը եղել է մանուֆակտուրայի վաճառական։
- 1864 թ. շուշեցի մեծահարուստ Աստվածատուր Առաքելյանը Հովհաննես Մանթաշովին խորհուրդ է տալիս որդուն ուղարկել Լայպցիգ և առևտրական հարաբերություններ հաստատել Գերմանիայի և Պարսկաստանի հայ վաճառականների միջև։
- 1868 թ. Հովհաննեսը որդու հետ շրջագայում է Եվրոպայում և առևտրական լայն կապեր հաստատում մի շարք քաղաքների վաճառական տների միջև։
- Տիրապետել է մի քանի լեզուների՝ հայերեն, ռուսերեն, վրացերեն, անգլերեն։
- Մանթաշյանցը զբաղվել է նավթի արտահանմամբ և ստացել «նավթի արքա» մականունը։
- 1899 թվականին Մանթաշյանը ստեղծել է «Ալեքսանդր Մանթաշև և Կո» ընկերությունը, որը 20-րդ դարի սկզբին արդյունահանում էր Բաքվի նավթի կեսից ավելին։
- Նա ֆինանսավորել է Բաքու-Բաթում նավթատարի շինարարությունը։
- Մանթաշյանցի նավթի առևտրական տներն ու նրանց մասնաճյուղերը տարածվում են ամբողջ աշխարհում՝ իրենց ցանցի մեջ առնելով տարբեր երկրներ ու քաղաքներ՝ Վարշավա, Մադրիդ, Փարիզ, Օդեսա, Սարատով, Սուդան, Բեյրութ, Պաղեստին, Կալկաթա, Բոմբեյ, Կ. Պոլիս, Զմյուռնիա։
- Այդ շրջանում՝ 1914թ․, Մանթաշյանցի դրամագլուխը կանխիկ դրամով կազմում էր մոտ 30 միլիոն ռուբլի։
- Նա ուներ հանքեր, գործարաններ, կալվածքներ, տներ, հյուրանոցներ, ամառանոցներ ու շոգենավեր։
- Նա էր հովանավորում Կովկասի ամենախոշոր որբանոցը, նրա միջոցներով շենքեր և հայկական եկեղեցիներ են կառուցվել Թիֆլիսում, Երևանում, Բաքվում, Մոսկվայում, Պետերբուրգում ու Փարիզում։ Հայկական Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցին, որ գտնվում է Փարիզի հենց կենտրոնում՝ Ելիսեյան դաշտում, իր գոյությամբ պարտական է Ալեքսանդր Մանթաշյանին։
- Երբ ցարական կառավարությունը որոշում արձակեց հայկական եկեղեցական ունեցվածքի առգրավման մասին, դրանով իսկ զրկելով հայկական դպրոցները, գիմնազիաները և մշակութային-լուսավորական մյուս օջախները նյութական աջակցությունից, Մանթաշյանը ֆինանսավորեց Թիֆլիսի Ներսիսյան հոգևոր ճեմարանի նոր շենքի կառուցումը։ Նրա նվիրական իղձն էր խոշոր նվիրաբերում կատարել Էջմիածնին։ Նրա առաջարկով կազմվում է նոր վեհարանի նախագիծ՝ ընդարձակ սրահներով և ընդունարաններով։ Այդ աշխատանքների համար Մանթաշյանցը տրամադրում է 250.000 ռուբլի։
- Ալեքսանդր Մանթաշյանը եղել է Կովկասի հայ բարեգործական ընկերության գլխավոր նախաձեռնողն ու հիմնադիրը և մինչև իր կյանքի վերջը մնացելէ վարչության անդամ՝ շարունակելով կատարել խոշոր գումարների հատկացումներ։
- Իմանալով, որ հայ մեծ կոմպոզիտոր Կոմիտասը սեփական դաշնամուր չունի, նա կարգադրել է, որպեսզի Գերմանիայից նրա համար բերվի այդ երաժշտական գործիքը։ Մեկենասի և բարեգործի առանձնահատուկ հոգատարության առարկա են եղել տաղանդավոր ստեղծագործող մարդիկ, ընդունակ երիտասարդները։ Մանթաշյանի միջոցներով են Ռուսաստանի և Եվրոպայի լավագույն ուսումնական հաստատություններում սովորել երկու հարյուրից ավելի հայ պատանիներ ու աղջիկներ, որոնցից շատերը հետագայում դարձել են գիտության, մշակույթի, արվեստի և գրականության հայտնի գործիչներ։
- Նրա հովհանավորությամբ կրթություն են ստացել բազմաթիվ հայ գործիչներ՝ Ն․Ադոնց, Ա․ և Կ․ Խատիսյանները, Գարեգին Հովսեփյանը, Գևորգ Զ Չորեքչյանը, Ստ․ Շահումյանը, Կոմիտասը, Ս․ Շահնազարյանը, Սիամանթոն, Հ․Հ․Մանանդյանը և այլք։
- Հիմնադրել է Մանթաշյանց առևտրական դպրոցը։
- 1997թ․-ին Թիֆլիսում տեղադրվելէ Մանթաշյանցի արձանը։
- Պատմում են, որ ցուրտ ձմռանը մի երիտասարդ բախում է Մանթաշյանի դուռը: Նպատակն էր բարեգործից նյութական օգնություն խնդրել: Մանթաշյանը տղային հրավիրում է ընդունարան, որտեղ կարմրած փայտածուխով լի կրակարան էր դրված: Երկուսով կրակարանի շուրջը տեղ են գրավում: Մանթաշյանը համբերատար լսում է երիտասարդին և խոստանում օգնել նրան` առանց տոկոսի գումար տրամադրել: Այդ պահին անվանի վաճառականը հանում է գլանակը և տղային հյուրասիրում, իսկ երիտասարդը ոգևորված գրպանից հանում է լուցկին ու վառում Մանթաշյանի ու իր ծխախոտները: -Չէ՜, տղա՜ս: Ես քեզ գումար չեմ տա և խորհուրդ կտամ` առևտրով չզբաղվես,- ասում է Մանթաշյանը: -Բայց Դուք խոստացաք ինձ օգնել,- կմկմալով ասում է տղան: -Այո՜, խոստացա օգնել, բայց խորհուրդ եմ տալիս, որ առևտրով չզբաղվես: Դա քո խելքի բանը չէ: -Իսկ ինչո՞ւ եք այդպես կարծում, - հուսահատ հարցնում է երիտասարդը: -Այդպես եմ կարծում, որովհետև կրակարանի առկայության պայմաններում դու լուցկի ես վառում: Վաճառականը, առևտրականը, ընդհանրապես մարդը, պետք է լուցկու հատիկն անգամ խնայի:
Նկարներ
Մանթաշյանցի արձանը Աբովյան փողոցում
Լիա Բալագյան, Ալեքսանդր Մանթաշյանց
Տեսանյութեր
- Հայորդիներ/ Ալեքսանդր Մանթաշյանց/ 14.07.15:
- Ալեքսանդր Մանթաշյանց:
- Ալեքսանդր Մանթաշով:
- Հայկական Թիֆլիս, Ալեքսանդր Մանթաշյան:
- Ալեքսանդր Մանթաշյանց, Александр Манташянц, Aleksandr Mantashyanc:
- Հանդիպում Մանթաշովի ժառանգների հետ:
- Աբովյան փողոցում բացվեց Ալ. Մանթաշյանի արձանը:
- Открытие армянского культурно-образовательного центра имени Александра Ивановича МАНТАШЕВА. Часть 2:
- Семья Манташевых:
- Armenia внук А.Манташева о деде:
- Opening of Monument of Alexander Mantashev:
Հրապարակումներ մամուլում
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007։
- Սարուխան Ա․, Մանթաշեանց Ալեքսանդր․մեծ վաճառականը և բարեգործը, Վիեննա, 1931։
- Բալագյան Լ․, Ալեքսանդր Մանթաշյանց (Ազգային բարերարը և գեղարվեստի մեկենասը), Երևան, 2002։
- Դադայան Խ․, Ալեքսանդր Մանթաշյանց. հուշագրություններ, հրապարակումներ, փաստաթղթեր, Երևան, 2011: