Ղամբարյան Յուրի Ստեփանի

Ղամբարյան Յուրի Ստեփանի
Гамбарян Юрий Степанович
Այլ անուններ:	Ղամբարով Յուրի
Անգլերեն:	Ghambaryan Yuri
Հայերեն:	Ղամբարյան Յուրի Ստեփանի
Ծննդյան տարեթիվը:	1850
Ծննդավայրը:	Թիֆլիս, Վրաստան
Մահվան տարեթիվը:	1926
Մահվան վայրը:	Լենինգրադ
Համառոտ տվյալներ: Իրավաբան, ԵՊՀ առաջին ռեկտոր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1850թ. Վրաստանի մայրաքաղաք Թիֆլիսում:

Մահացել է 1926թ. Ռուսական Խորհրդային Հանրապետության Լենինգրադ քաղաքում:

Կրթություն

• Ծննդավայրում ստացել է միջնակարգ կրթություն:
• Ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը:
• Ավարտել է Գյոթինգենի համալսարանը:

Աշխատանքային գործունեություն

• Դասավանդել է Բրյուսելի համալսարանում:
• 1884-1899թթ. դասավանդել է Մոսկվայի պետական համալսարանում:
• 1900թ. եռանդուն մասնակցություն է ունեցել Փարիզում հումանիտար գիտությունների ռուսական բարձրագույն դպրոցի հիմնադրմանը:
• 1906թ.-ից՝ Ս. Պետերբուրգի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի քաղաքացիական իրավունքի ամբիոնի վարիչ:

ԵՊՀ ռեկտոր

• 1919թ. սոցիալ-քաղաքական ծանր պայմաններում ՀՀ կառավարությունը կարողացավ իրականացնել հայ մտավորականության դարավոր իղձը՝ ազգային համալսարան ունենալու գաղափարը: Համալսարանի կազմակերպիչ-ռեկտոր առաջադրվեց գիտության մեծ երախտավոր, գիտական կյանքի նշանակալի ուղի անցած Յու. Ղամբարյանը: Չնայած պատկառելի տարիքին՝ նա այդ խիստ դժվարին ու պատասխանատու գործում դրսևորում է մեծ կամք ու տոկունություն:
• 1920թ. հունվարի 31-ին տեղի է ունենում համալսարանի բացումը Ալեքսանդրապոլում: Բացման արարողության ժամանակ հանդես է գալիս ռեկտոր Յու. Ղամբարյանը: Նրա հակիրճ, բայց խիստ հագեցած ու տպավորիչ խոսքը սոսկ հավուր պատշաճի ասված ողջույնի տոնական մաղթանք չէր, այլ համալսարանի հասարակական դերի ու կոչման, գիտության կաճառի մասին ծրագրային ելույթ:
• Յու. Ղամբարյանը ԵՊՀ ռեկտորի պաշտունում աշխատեց 1919թ. հուլիսից մինչև 1920թ. դեկտեմբերը: Այդ կարճ ժամանակում նա ահռելի գործ կատարեց լուծելով նորաբաց համալսարանի առանցքային հիմնահարցերը. կարողացավ ապահովել համալսարանի գիտական ներուժը, հավաքագրել հիմնադիր պրոֆեսորներին, ստեղծել բարձրորակ աշխատակազմ, որը կարող էր պատիվ բերել ցանկացած առաջնակարգ համալսարանի: Նա հանրապետության արտաքին գործոց նախարարության միջոցով դիմեց Հայաստանի դիվանագիտական ներկայացուցիչներին Ամերիկայում, Անգլիայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում, Կ.Պոլսում, Ավստրիայում ու Պարսկաստանում՝ կազմակերպել կամավոր նվիրատվությունների հանգանակում և համալսարանի գրադարանի համար ձեռք բերել գրքեր թե՛ գիտական հիմնարկներից և թե՛ մասնավոր անձանցից:
• 1920թ. նոյեմբերի 29-ին Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո փոխվեցին համալսարանի դիմագիծն ու ծրագրերը, և նախկին աշխատակազմը ռեկտորի հետ միասին ազատ արձակվեց: Յու.Ղամբարյանն ստիպված էր վերադառնալ Թիֆլիս: Այդ պահից, ցավոք, պատմությունը լռում է նրա մասին... Համալսարանի առաջին ռեկտորը տասնամյակների հեռվից ներկայանում է ոչ միայն որպես համաեվրոպական ճանաչում ունեցող մեծ գիտնական, այլև իր հայրենիքի ճակատագրով խորապես մտահոգված մտավորական և իրավամբ պետք է դասվի հայոց մեծերի շարքում:

Ձեռքբերումներ

• 1884թ.՝ Մոսկվայի համալսարանի պրոֆեսոր

Այլ

• 1920р. հունվարի 31-ին տեղի է ունենում համալսարանի բացումը Ալեքսանդրապոլում: Բացման արարողության ժամանակ հանդես է գալիս ռեկտոր Յու. Ղամբարյանը: Նրա հակիրճ, բայց խիստ հագեցած ու տպավորիչ խոսքը սոսկ հավուր պատշաճի ասված ողջույնի տոնական մաղթանք չէր, այլ համալսարանի հասարակական դերի ու կոչման, գիտության կաճառի մասին ծրագրային ելույթ:
• Ռուսական ադբյուրներում նա հիշատակվում և մեծարվում է որպես Ռուսաստանի սոցիոլոգիական դպրոցի հիմնադիր:
• Յու. Ղամբարյանի բրոնզաձույլ կիսանդրին ԵՊՀ կենտրոնական մասնաշենքի նախասրահում խորհրդանշում է ականավոր գիտնական-մանկավարժի դերը համալսարանի հիմնադրման և կայացման գործում:

Մատենագիտություն

• Гамбарян Ю.С., Гражданское право, Вещное право, ч. 1-2, С-Пб, 1898.
• Гамбарян Ю.С., Свобода и ее гарантии, т. 1, С-Пб, 1910.
• Гамбарян Ю.С., Курс гражданского права, т. 1, часть общая, С-Пб, 1911.
• Гамбарян Ю.С., Право в его основных моментах, Հասարակական-իրավաբանական գիտությունների ժողովածու, 1899:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Երևանի պետական համալսարանի ռեկտորները, կազմող՝ Լ.Պ. Ղարիբջանյան, Երևանի համալս. հրատ., 1999, 152էջ:
• Յուրի Ղամբարյան, ԵՊՀ պաշտոնական կայք:
• ԵՊՀ ռեկտորները, ԵՊՀ պաշտոնական կայք: