Համազասպ
| Համազասպ | |
| Амазасп | |
| |
| Այլ անուններ: | Սրվանձտյան Համազասպ Խաչատուրի |
| Անգլերեն: | Hamazasp |
| Հայերեն: | Համազասպ |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1873 |
| Ծննդավայրը: | Վան, Արևմտյան Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 1921 |
| Մահվան վայրը: | Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1873թ. Արևմտյան Հայաստանի Վան քաղաքում:
Կրթություն
- Դպրոցական տարիներին նա հրապուրվում է վանեցիների ավանդական արհեստով` ոսկերչությամբ ու արծաթագործությամբ և թողնելով դպրոցը` վարպետի մոտ դասեր է առնում ու յուրացնում այդ արհեստը:
Աշխատանքային գործունեություն
- Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նշանակվել է կամավորական 3-րդ գնդի հրամանատար
- Նշանակվել է Նոր Բայազետի շրջանի զորամասերի հրամանատար:
Ձեռքբերումներ
- Եղել է արմենական, ապա՝ ՀՀԴ հուսակցության անդամ:
Այլ
- Գ. Ս. Սրվանձտյանի եղբոր որդին:
- Վաղ հասակից ներգրավվել է հեղափոխական շարժման մեջ:
- Խուսափելով թուրք իշխանությունների հետապնդումներից՝ հեռացել է Վանից, անցել Երևան, Շուշի:
- Մասնակցել է 1905-1906թթ. հայ-թաթարական կռիվներին, աչքի է ընկել հատկապես Ասկերանի կիրճում մղված մարտում (1905թ. օգոստոսի 22):
- 1906թ. կազմակերպել է Գանձակի հայության պաշտպանությունը:
- 1908թ. դաշնակցական գործիչների հետ ձերբակալվել է ցարական կառավարության կողմից, դատապարտվել մահվան, որը փոխարինվել է 15 տարվա տաժանակրությամբ (Սիբիր):
- 1913թ. փախել է բանտից, մեկնել Եվրոպա, ապա՝ Կոստանդնուպոլիս:
- 1914թ. Կարինում կայացած ՀՅԴ կուսակցության 8-րդ ընդհանուր ժողովում կտրականապես դեմ է արտահայտվել երիտթուրքերի հետ որևէ համագործակցության։
- Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նշանակվել է 3-րդ կա մավորական գնդի հրամանատար:
- Եղել է 1915-ի մայիսին Վանն ազատագրող հայ կամավորներից, կռվել է Բիթլիսի ուղղությամբ (հուլիսին), հոկտեմբերին՝ հաջող արշավանք ձեռնարկել Խիզան։
- Ռուսաստանում 1917թ. Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո նշանակվել է Ալաշկերտի շրջանի զինվորական ոստիկանության հրամանատար:
- 1918թ. մասնակցել է Բաքվի կոմունայի պաշտպանական մարտերին. Հայկական բրիգադի (3000 զինվոր ու սպա) հրամանատարն էր:
- Բաքվի կոմունայի անկումից հետո անցել է Պարսկաստան:
- Ապահովել է Բասենի և Ալաշկերտի շրջանից հայ բնակչության անվտանգ գաղթը։
- 1918թ. վերադարձել է Հայաստան:
- Մասնակցել է ՀՀ (1918-1920) ԶՈՒ կազմավորման աշխատանքներին, բոլշևիկների 1920թ. Մայիսյան խռովության ճնշմանը:
- Հայաստանում խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո ձերբակալվել է և 1921թ. փետրվարին սպանվել Երևանի բանտում:
- Ազգուրաց բոլշևիկների թեթև ձեռքով Երևանի բանտում հարյուրավոր հայ զինվորականներ կացնահար եղան: Եվ ամենազավեշտալին այն էր, որ իրենց եղեռնագործությունն իրականացնելու համար հայ բոլշևիկները վարձել էին թուրք մսագործի: 1949թ. «Յառաջ» թերթը հրապարակեց դեպքերի ականատեսի հետևյալ վկայությունը. «Կացնահար դիակները բերում են Երևանի բանտերի հորերից: Ահա և Համազասպի դիակը կառքի մեջ դրված, երկարաճիտ թաղիքե կոշիկները հագին, թուրք մսագործի կացնե հարվածը գլխին: Հայ բոլշևիկների շնորհիվ թուրք մսագործը Համազասպից լուծեց իր ցեղի վրեժը…»:
Նկարներ
1915-1917 թթ. հայկական կամավորական ջոկատների ղեկավարները.Քեռի IV ԳՈՒՆԴ, Խանասորի Վարդան V ԳՈՒՆԴ, Համազասպ (կանգնած) III ԳՈՒՆԴ
Համազասպը քուրդ գերիների հետ
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:
- Համազասպ Սրվանձտյան. Հայ բոլշևիկների շնորհիվ թուրքը նրանից լուծեց իր ցեղի վրեժը:
- ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ - Համազասպ: