Կասպարով Գարրի Կիմի

Կասպարով Գարրի Կիմի
Каспаров Гарри Кимович
Անգլերեն:	Kasparov Garri
Հայերեն:	Կասպարով Գարրի Կիմի
Ծննդյան տարեթիվը:	13.04.1963
Ծննդավայրը:	Բաքու, Ադրբեջան
Համառոտ տվյալներ: Շախմատիստ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1963թ. ապրիլի 13-ին Խորհրդային Ադրբեջանի Բաքու քաղաքում:

Կրթություն

• 1973թ. սովորել է Մոսկվայի Բոտվինիկի շախմատային դպրոցում:

Աշխատանքային գործունեություն

• Միավորված քաղաքացիական ճակատի նախագահ:
• Համառուսաստանյան քաղաքացիական կոնգրեսի համանախագահ:
• Ռուսաստանի Դաշնության ազգային ասամբլեայի պատգամավոր:
• 2008թ. Միացյալ ժողովրդավարական «Համաձայնություն» շարժման դաշնային բյուրոյի անդամ:

Շախմատային կարիերա

Տասը տարեկանում Վիլնյուսի պատանեկան առաջնությունում Գարրին ծանոթացավ վարպետ Ալեքսանդր Նիկիտինի հետ, որ երկար տարիներ նրա մարզիչը դարձավ: Մինչև 1976 թվականը Նիկիտինը պարբերաբար խորհրդատվություններ էր իրականացնում և տալիս էր գրավոր առաջադրանքներ, այնուհետև նրանք միասին սկսեցին աշխատել թիմում: Նրա երաշխավորությամբ 1973 թվականի օգոստոսին Գարրին դիմեց նախկին չեմպիոն Միխայիլ Բոտվիննիկի շախմատային դպրոց և ընդունվեց: Բոտվիննիկը հասավ նրան, որ պատանի շախմատիստը պարապեր անհատական պլանով, իսկ այնուհետև կրթաթոշակ ստանար: 1974 թվականին Մոսկվայում Պիոներ պալատների մրցաշարում (սա թիմային մրցաշար էր, որում յուրաքանչյուր Պիոներ պալատի թիմ ղեկավարում էր մյուս թիմերին համաժամանակյա խաղի սեանս անցկացնող գրոսմայստերը) Գարրին հաղթեց գրոսմայստեր Յուրի Ավերբախին: Մյուս տարվա սկզբին Գարրին մասնակցեց երկրի պատանեկան առաջնությանը՝ խաղալով իրենից 6-7 տարի մեծ հակառակորդների հետ: Լենինգրադում՝ Պիոներ պալատների նոր առաջնությունում՝ աշխարհի չեմպիոն Անատոլի Կարպովի հետ սեանսում, հասավ հավասար արդյունքի, բայց սխալվեց և պարտվեց: Նույն առաջնությունում՝ Վիկտոր Կորչնոյի հետ սեանսում, գրոսմայստերին պարտադրեց ոչ-ոքի: 1976 թվականին 12 տարեկանում Գարրի Կասպարովը հաղթեց ԽՍՀՄ պատանիների շախմատի առաջնությունում, որի մասնակիցների մեծամասնությունը նրանից մի քանի տարով մեծ էին: Սրանից հետո, քանի որ Նիկիտինն ապրում էր Մոսկվայում, Կասպարովի մշտական մարզիչը դարձավ բաքվեցի հայազգի վարպետ Ալեքսանդր Շաքարովը: Նույն տարում սպորտկոմիտեի պնդմամբ Կասպարովը մեկնեց կադետների աշխարհի առաջնություն, չնայած դրան դեմ էին մարզիչները, և կիսեց երրորդ տեղը: Կադետների աշխարհի առաջնությունում, որտեղ տարիքային շեմն իջեցվել էր մինչ 17 տարեկան, Կասպարովը զբաղեցրեց երրորդ տեղը: Ավարտից երեք տուր առաջ նա կիսում էր առաջին տեղը ապագա հաղթող Յոուն Արնասոնի հետ, բայց հոգնածության պատճառով մնացած պարտիաները խաղաց ոչ-ոքի: 1978 թվականի հունվարին Կասպարով Մինսկում հաղթեց Սոկոլսկու հուշամրցաշարում և ստացավ շախմատի սպորտի վարպետի կոչում: Վարպետի նորմին նա հասել էր արդեն ավարտից հինգ տուր առաջ, իսկ վերջին տուրում հաղթեց Անատոլի Լուտիկովին. սա Կասպարովի առաջին մրցաշարային հանդիպումն էր գրոսմայստերի հետ: Տասնհինգ տարեկանում Կասպարովը դարձավ Բոտվիննիկի օգնականը։ Հուլիսին Դաուղավպիլսում կայացած առաջնությունում նա զբաղեցրեց առաջին տեղը և իրավունք ստացավ առաջին անգամ հանդես գալու ԽՍՀՄ առաջնությանը: Եզրափակիչը տեղի ունեցավ տարեվերջին. Կասպարովը 17 պարտիաներում հավաքեց 50, ինչը թույլ տվեց հաջորդ տարի չմասնակցել ընտրական փուլերին: 1979 թվականի ապրիլին Կասպարովը մասնակցեց Բանյա-Լուկեում կայացած մրցաշարին: Բոտվիննիկի պնդմամբ տասնվեցամյա վարպետին, չունենալով վարկանիշ, թույլ տվեցին մասնակցել մրցաշարին, որի տասնվեց մասնակիցներից տասնչորսը գրոսմայստերներ էին: Արդյունքում Կասպարովը սենսացիոն կերպով գրավեց առաջին տեղը՝ չունենալով ոչ մի պարտություն և ապահովելով ընդհանուր հաղթանակ ավարտից երկու տուր առաջ: Երկու միավորով հետ մնացին Սմեյքալն ու Անդերսոնը, իսկ 2-ով՝ Պետրոսյանը: Բանյա-Լուկեում Կասպարովը ստացավ առաջին գրոսմայստերական միավորը: Բաքու վերադառնալուց հետո Կասպարովին ընդունեց Հեյդար Ալիևը՝ Ադրբեջանի Կոմկուսի առաջին քարտուղարը և ԽՍՀՄ Կոմկուսի Կենտկոմի քաղբյուրոյի անդամի թեկնածուն: Այդ պահից սկսած՝ Ալիևը սկսեց հովանավորել Կասպարովին: Տարեվերջին ԽՍՀՄ 47-րդ առաջնությունը Կասպարովը սկսեց երեք հաղթանակով: Ապա հաջորդեցին անկումները (վեց ոչ-ոքի և մեկ պարտություն մեկ հաղթանակի դեպքում), բայց ուժեղ եզրափակիչը՝ 17 հնարավորից 10 միավորով, օգնեց բաժանել 3-4-րդ տեղերը: Մրացաշարում հաղթեց վետերան Եֆիմ Գելլերը: Գարրի Կասպարով - Ռալֆ Օկեսոն, Մալթա, 1980: Պատանիների աշխարհի առաջնություն: Բաքվի մրցաշարում (1980 թվականի գարուն) Կասպարովը կատարեց գրոսմայստերի նորմը: Նա զբաղեցրեց առաջին տեղը՝ կես միավորով առաջ անցնելով Բելյավսկուց, որի հետ անցել էր մրցաշարն առանց պարտությունների: Նույն թվականին, նույնպես չունենալով ոչ մի պարտություն, Դորտմունդում կայացած պատանիների Աշխարհի շախմատի առաջնությունում հաղթեց, իսկ երկրորդ մրցանակակիր դարձավ Նայջել Շորթը: Հետո Կասպարովը ոսկե մեդալով ավարտեց միջնակարգ դպրոցը: Տարեվերջին նա մտավ շախմատային օլիմպիադայի ԽՍՀՄ հավաքականի կազմ որպես երկրորդ փոխարինող և իր խաղատախտակին ցույց տվեց երրորդ արդյունքը: 1981 թվականի սկզբին ԽՍՀՄ հավաքականների խաղամրցաշարում Կասպարովը խաղաց պատանեկան հավաքականի առաջին խաղատախտակով։ Խաղատախտակին նա գրավեց առաջին տեղը, իսկ աշխարհի չեմպիոն Կարպովի հետ երկու պարտիան ավարտեցին ոչ-ոքի: Ավելի ուշ նույն տարում Մոսկովյան Միջազգային մրցաշարում, որտեղ Կարպովը հաղթեց, Կասպարով Սմիսլովի և Պոլուգաևսկու հետ կիսեց 2-ից 4-րդ տեղերը։ Կասպարովի և Կարպովի հանդիպումը տեղի ունեցավ վերջին տուրում, և հակառակորդներն արագ համաձայնեցին ոչ-ոքի արդյունքին: Դեկտեմբերին տասնութամյա Կասպարովը ԽՍՀՄ չեմպիոնի կոչումը կիսեց Լև Պսախիսի հետ՝ դառնալով ԽՍՀՄ պատմության մեջ ամենաերիտասարդ շախմատի չեմպիոնը: Առաջնությունն անցնում էր Ֆրունզեում։ Կասպարովն արդեն երկրորդ տուրում պարտվեց Պսախիսին, իսկ հետո նրանք հաջորդաբար առաջ էին անցնում։ Վերջին տուրից առաջ Պսախիսը կես միավորով առաջ էր, բայց չկարողացավ հաղթել Աղզամովին այն ժամանակ, երբ Կասպարովը սևերով հաղթեց Թուկմակովին:

Ձեռքբերումներ

• 1980թ.՝ շախմատի միջազգային գրոսմայստեր:
• 1980թ.՝ շախմատի համաշխարհային օլիմպիադայի հաղթող:
• 1982թ.՝ շախմատի համաշխարհային օլիմպիադայի հաղթող:
• 19822.` շախմատային Օսկարի դափնեկիր:
• 1985թ.՝ Խորհրդային Միության սպորտի վաստակավոր արտիստ:
• 1985թ.՝ շախմատային Օսկարի դափնեկիր:
• 1986թ.՝ շախմատի համաշխարհային օլիմպիադայի հաղթող:
• 1988թ.՝ շախմատի համաշխարհային օլիմպիադայի հաղթող:
• 1988թ.՝ Խորհրդային Միության շախմատի չեմպիոն:
• 1995թ.՝ շախմատային Օսկարի դափնեկիր:
• 2001թ.՝ շախմատային Օսկարի դափնեկիր:
• 2004թ.՝ Ռուսաստանի Դաշնության շախմատի չեմպիոն:

Նկարներ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Տեսանյութեր

• Гарри Каспаров в Европарламенте:
• Гарри Каспаров. К 50-летию великого шахматиста:
• Каспаров. Откровенно о власти Путина. 1:
• Каспаров. Откровенно о власти Путина. 2:
• Гарри Каспаров. Поиски выигрышной стратегии:
• Կարլսեն - Կասպարով մրցաշար:
• Kasparov-Kramnik Match 5 1/2 - World Chess Championship Londres 2000:
• Kasparov-Kramnik Match 5 2/2 - World Chess Championship Londres 2000:
• Kasparov-Kramnik Match 1 - World Chess Championship Londres 2000:
• Kasparov-Kramnik Match 3 1/3 - World Chess Championship Londres 2000:

Հրապարակումներ մամուլում

• Գարրի Կասպարով անունով շախմատի անկրկնելի արքան:
• Garry Kasparov: It’s time to stop Putin:
• Каспаров и его союзники в ЕС хотят превратить ФИДЕ в антироссийский пропагандистский инструмент:

Տե՛ս նաև

• Կասպարովի կայքը:
• Կասպարովի շախմատային մրցաշարերը:
• Կասպարովը Britannica հանրագիտարանում:
• Գարրի Կասպարովի մասին:
• Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005: