Ծատուրյան Ալեքսանդր Հովսեփի
| Ծատուրյան Ալեքսանդր Հովսեփի | |
| Цатурян Александр Овсепович | |
| |
| Անգլերեն: | Tsaturyan Aleksandr |
| Հայերեն: | Ծատուրյան Ալեքսանդր Հովսեփի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 28.04.1865 |
| Ծննդավայրը: | Զաքաթալա, Ադրբեջան |
| Մահվան տարեթիվը: | 31.03. 1917 |
| Մահվան վայրը: | Թիֆլիս, Վրաստան |
| Համառոտ տվյալներ: Բանաստեղծ, թարգմանիչ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1865թ. ապրիլի 28-ին Ադրբեջանի Զաքաթալա քաղաքում:
Մահացել է 1917թ. փետրվարի 31-ին Վրաստանի մայրաքաղաք Թիֆլիսում:
Կրթություն
- Սովորել է ծննդավայրի դպրոցում, աշակերտել Արշակ Ագապյանին:
- 1881թ. ավարտել է քաղաքային երեքդասյա ուսումնարանը։
- 1883թ. ընդունվել է Թիֆլիսի արհեստագործական դպրոցը:
Աշխատանքային գործունեություն
- Բանվորություն է արել խճուղու շինարարությունում, աշխատել որպես «Դուքնի աշկերտ», գործակատար։
- Ուսուցչություն է արել Նիժնի Նովգորոդի և Մոսկվայի հայ մեծահարուստների ընտանիքներում, ծառայել բանկային և առևտրական գրասենյակներում:
- Եղել է Մ. Բարխուդարյանի՝ 1888թ.-ից Մոսկվայում հրատարակված «Հանդես գրական և պատմական»–ի հիմնական աշխատակիցը:
- Աշխատակցել է «Մուրճ» ամսագրին:
Այլ
- Բանաստեղծություններում արտահայտել է հայ ժողովրդի վիշտն ու տառապանքը, ազգային-ազատագրական պայքարը, դառը քրտինքով իր ապրուստը հոգացող աշխատավորի կյանքը:
- Ծատուրյանի պոեզիայում ազչքի են ընկնում հումանիզմն ու ազատասիրությունը:
- Նա նաև սիրո և բնության երգիչ է:
- «Գրչի հանաքներ» երգիծական ժողովածուում ծաղրել է ժամանակի հոռի բարքերը, ծախու մամուլը:
- Կատարել է թարգմանություններ:
- Նրա տեքստերով գրվել են երգեր:
- Նա տեսել է «աշխատանքի և ոսկու մեծ կռիվը», երգել «բանվոր գնդերի» հերոսամարտը:
- Ծատուրյանի սիրո քնարերգության մեջ բուրժուական աշխարհում տիրապետող բարոյա-էթիկական ըմբռնումներին հակադրվում է անհատի ազատության ու երջանկության երազանքը։
- Բանաստեղծի բնության երգերը մեծ մասամբ սոցիալ-հասարակական կյանքն արտացոլող այլաբանական պատկերներ են։
- Ծատուրյանը մասնակցել է Յուրի Վեսելովսկու և Մինաս Բերբերյանի կազմած «Армянские беллетристы» (1893) ժողովածուի նյութերի ընտրության ու թարգմանության գործին, Յու. Վեսելովսկու հետ ռուսերեն է թարգմանել Գ. Սունդուկյանի «Պեպո»–ն։
- 1905թ. թարգմանել և հրատարակել է «Ռուս բանաստեղծներ» ժողովածուի առաջին հատորը (Ա. Պուշկին, Մ. Լերմոնտով), 1906 թվականին՝ երկրորդը (Ա. Նեկրասով, Ա. Կոլցով, Ի. Նիկիտին, Ա. Պլեչեև)։
- Նրա երկերը ռուսերեն են թարգմանել Յու. Վեսելովսկին, Վ. Բրյուսովը, Կոնստանտին Բալմոնտը, Ե․ Պոլոնսկին, Բորիս Սադովսկին։
Նկարներ
Մատենագիտություն
- Ծատուրյան Ա. Հ., Գրչի հանաքներ, երգիծական ժողովածու, 1901:
- Ծատուրյան Ա. Հ., Ղրիմի ալբոմից, շարք, 1896-1898:
Բանաստեղծություններ
- Մուրացկան:
- Թշվառին:
- Աղքատի երգը մահից առաջ:
- Տուր ձեռքդ:
- Զինվորի երգը:
- Հերիք է ազգ իմ:
- Սերմնացան:
- Այ սև ամպեր:
- Երկրի մշակները:
- Գիր:
- Դարուս զավակը:
- Մեր դարը:
- Դարավերջի բարքերից:
- Տուր ձեռքդ, ընկեր:
- Ո՛ւր ես, հայ բլբուլ...
- Դարեր եկան...
- Բանվորուհու օրորը:
- Բարեպաշտը:
- Փրկության ուղի:
- Մեղա քեզ, աստված:
Երգեր
- Այ վարդ:
- Մի լար բլբուլ:
- Արի ընկեր:
- Սիրուն գարուն:
- Նավավար:
- Վերջին անգամ:
- Հայ մայրենին:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:
- Հանրագիտարան. Ալեքսանդր Ծատուրյան: