Էմին Մկրտիչ
Эмин Мкртич
Emin Mkrtich.jpg
Այլ անուններ: Կարապետյան Մկրտիչ Հովսեփի
Անգլերեն: Emin Mkrtich
Հայերեն: Էմին Մկրտիչ
Ծննդյան տարեթիվը: 25.11.1815
Ծննդավայրը: Նոր Ջուղա, Իրան
Մահվան տարեթիվը: 25.12.1890
Մահվան վայրը: Մոսկվա, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ:
Բանասեր, պատմաբան, մանկավարժ, թարգմանիչ:

Բովանդակություն

Կենսագրություն

Ծնվել է 1815թ. նոյեմբերի 25-ին Իրանի Նոր Ջուղա թաղամասում:

Մահացել է 1890թ. դեկտեմբերի 25-ին Ռուսաստանի Մոսկվա քաղաքում:

Կրթություն

  • Սովորել է Կալկաթայի Հայոց մարդասիրական ճեմարանում:
  • 1834թ. ավարտել Է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը:
  • 1838թ. ավարտել է Մոսկվայի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետի բանասիրական բաժինը:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1838թ.-ից՝ Լազարյան ճեմարանի հայոց լեզվի ուսուցիչ:
  • 1840թ.-ից՝ Լազարյան ճեմարանի տեսուչ:
  • 1848-1855թթ.՝ ճեմարանի լիցեյական բաժանմունքի հայոց լեզվի և գրականության պրոֆեսոր:
  • 1866-1869թթ.՝ Վլադիմիրյան նահանգի դպրոցների վերատեսուչ:
  • 1870թ.՝ Մոսկվայի 5-րդ գիմնազիայի տնօրեն:
  • 1871-1882թթ.՝ Լազարյան ճեմարանի պրոֆեսոր:
  • 1883-1890թթ.՝ Լազարյան ճեմարանի հայագիտական ամբիոնի վարիչ:

Այլ

  • «Վեպք հնոյն Հայաստանի» ուսումնասիրությունը պատմաքննական գրականության առաջին փորձերից է՝ նվիրված ագգային վիպասանությանն ու վիպական երկերին:
  • Էմինի մի շարք ուսումնասիրություններով հիմք դրվեց Հայաստանում օտար գաղութների և գաղթականության վերաբերյալ պատմությանը:
  • Էմինը հիմնադրել է Լազարյան ճեմարանի մատենադարանը, առաջին անգամ հրատարակել է Ղազար Փարպեցու «Թուղթը», Մովսես Կաղանկատվացու «Պատմություն Աղվանից աշխարհի», Մխիթար Այրիվանեցու «Պատմություն Հայոց», Վարդան Արևելցու «Պատմություն տիեզերական» աշխատությունների քննական բնագրերը:
  • Նրա կտակած միջոցներով հրատարակվել է «Էմինյան ազգագրական ժողովածուն» (9 հատոր):

Նկարներ

Մատենագիտություն

  • Էմին Մկրտիչ, Քերականույթն հայկական լեզու, դասագիրք, 1846:
  • Էմին Մկրտիչ, Ընտիր հատուածք քաղեալք ի գրոց նախնի եւ արդի մատենագրաց հայոց…, դասագիրք, 1849:
  • Էմին Մկրտիչ, Վեպք հնոյն Հայաստանի, 1850:
  • Էմին Մկրտիչ, Մովսես Խորենացի և հայոց հին վեպերը (ռուսերեն՝ 1881), 1886:
  • Էմին Մկրտիչ, Մովսես Խորենացի եւ հին հայկական վեպ, 1887:
  • Էմին Մկրտիչ, Ընդհանուր տեսություն հայոց հեթանոսական կրոնի, ռուսերեն, 1864 (թարգմանվել է ֆրանսերեն, որից էլ հայերեն՝ Հնախօսութիւնք ի վերայ հայկական հեթանոսութեանն, 1875):
  • Էմին Մկրտիչ, Հետազոտութիւնք ի վերայ հայկական հեթանոսական, 1877:
  • Էմին Մկրտիչ, Արա Գեղեցիկի մասին, ռուսերեն, 1858:
  • Էմին Մկրտիչ, Վահագն վիշապաքաղը հայ դիցաբանության մեջ Ռիգ Վեդայի Ինդրա Vritrahan-ն է, ռուսերեն, 1873:
  • Էմին Մկրտիչ, Հայկազանց տոհմական ցուցակ ըստ Հայոց պատմության Մովսիսի Խորենացվո ժամանակագրական աղյուսակ Մ. Չամչյանի, ռուսերեն, 1884:
  • Էմին Մկրտիչ, Հրեա գաղթականությունը հին հայոց մեջ, 1880:
  • Էմին Մկրտիչ, Մեդացիները հին Հայաստանում, ռուսերեն:
  • Էմին Մկրտիչ, Ժյուլի Օպերտի՝ Աժդահակ բառի նոր բացատրությունը, ռուսերեն, 1880:
  • Էմին Մկրտիչ, Արմավիր, ռուսերեն, 1882:
  • Էմին Մկրտիչ, Թուղթը, 1853:
  • Էմին Մկրտիչ, Պատմություն Աղվանից աշխարհի, 1860:
  • Էմին Մկրտիչ, Պատմություն Հայոց, 1860:
  • Էմին Մկրտիչ, Պատմություն տիեզերական, 1861:
  • Էմին Մկրտիչ, երկերի ամբողջական հավաքածու, Մոսկվա, 1-3, 1893-1897:
  • Էմին Մկրտիչ, Երկասիրութիւններ հայոց լեզուի, գրականութեան եւ պատմութեան մասին (1840-1855), Մ., 1898:

Թարգմանություններ ռուսերենից

  • Մովսես Խորենացի, Պատմություն Հայոց, 1858:
  • Վարդան Արևելցի Պատմություն, 1861:
  • Ստեփանոս Տարոնեցի Պատմություն, 1864:

Թարգմանություններ ֆրանսերենից

  • Փավստոս Բուզանդ, Պատմություն Հայոց, 1867:

Տե՛ս նաև