Գրիգոր Դարանաղցի

Գրիգոր Դարանաղցի
Григор Даранахци
Այլ անուններ:	Կամախեցի, Գրիգոր Բուք
Անգլերեն:	Grigor Daranaghtsi
Հայերեն:	Գրիգոր Դարանաղցի
Ծննդյան տարեթիվը:	1576
Ծննդավայրը:	Կամախ, Դարանաղ
Մահվան տարեթիվը:	22.09.1643
Համառոտ տվյալներ: Ժամանակագիր, Ռոդոսթոյի հայոց թեմի առաջնորդ:

Կենսագրություն

Ծնվել է մոտ 1576թ. Դարանաղի գավառի Կամախ քաղաքում:

Մահացել է 1643թ. սեպտեմբերի 22-ին:

Կրթություն

• Ուսանել է Ծնանառիճի (Կամախ) Ս. Աստվածածին վանքում:
• Ուսանել է Սեպուհ լեռան Քարահատակի դպրոցում:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1590-1597թթ.՝ Սեպուհ լեռան Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ վանքի միաբան:
• 1600-1603թթ. Սաղմոսավանքում ընդօրինակել է Կիրակոս Գանձակեցու «Պատմութիւն հՀայոցը» (Վիեննայի մատենադարան, N 124):
• 1608թ. նշանակվել է Ռոդոսթո քաղաքի հոգևոր հովիվ:
• 1609-1643թթ.՝ Ռոդոսթոյի իր հիմնած հայոց թեմի առաջնորդ:

Այլ

• Հիմնադրել է դպրոցներ, կառուցել աղոթարաններ, վանքեր, եկեղեցիներ (Ռոդոսթոյում՝ Ս. Հովհաննես, Ս. Փրկիչ), մեծ դեր խաղացել Արմաշի վանքի հիմնադրման գործում:
• Գործուն մասնակցություն է ունեցել XVII դարի 1-ին կեսի հայ հասարակական և հոգևոր կյանքին, որի շնորհիվ Կոստանդնուպոլսի պատրիարքական աթոռը զերծ է մնացել լատինամետ ազդեցությունից:
• Գրիգոր Դարանաղցու գլխավոր աշխատությունը «Ժամանակագրութիւն» է (ինքնագիր ձեռագիրը պահվում է Երսուսաղեմի Ս. Հակոբյանց վանքի մատենադարանում): Երկի առաջին մասն սկսվում է 1018-1539թթ.-ին վերաբերվող ժամանակագրական համառոտ ցանկով: Բուն ժամանակագրությունը 1595-1634թթ. իրադարձությունների նկարագրություններն են: Երկրորդ մասը վերաբերվում է Ս. Էջմիածնի և Սսի կաթողիկոսական աթոռների 1590-1640թթ. պատմությանը: Երկը ազգային եկեղեցական պատմության արժեքավոր և ստուգապատում սկզբնաղբյուր է, XVI դարի վերջի և XVII դարի առաջին կեսի Հայ եկեղեցու պատմության յուրօրինակ հանրագիտարան: Որպես ժամանակակից և ականատես՝ Գրիգոր Դարաղանցին պատկերել է Արևմտյան Հայաստանի քաղաքական, տնտեսական ծանր դրությունը, կրոնական և հարկային քաղաքականությունը: Նկարագրել է ջալալիների (ապստամբներ Օսմանյան կայսրությունում՝ XVI-XVII դարեր) շարժման սկիզբն ու վախճանը, մեկնաբանել շարժման սոցիալական դրդապատճառները: Աշխատությունը եզակի արժեք ունի Թուրքիայի միջնադարյան պատմության ուսումնասիրման համար: Այն 1915թ. Երուսաղեմում հրատարակել է Մեսրոպ վրդ. Նշանյանը:
• Թաղված է Ռոդոսթոյի (այժմ՝ Թուրքիայում) Ս. Փրկիչ եկեղեցու գավթում:

Մատենագիտություն

• Գրիգոր Դարաղանցի, Ժամանակագրությիւն:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Хомизури Г.П. Армянская Апостольская Церковь.Святые, мученики, видные священнослужители, богословы, христианские деятели культуры.