Բժշկյան Հայկ Դիմիտրիի

Բժշկյան Հայկ Դիմիտրիի
Бжишкян Гайк Дмитриевич
Gay.jpg
Այլ անուններ: Գայ
Անգլերեն: Bzhishkyan Hayk
Հայերեն: Բժշկյան Հայկ Դիմիտրիի
Ծննդյան տարեթիվը: 18.02.1887
Ծննդավայրը: Թավրիզ, Իրան
Մահվան տարեթիվը: 11.12.1937
Համառոտ տվյալներ:
Հայ ազգային ազատագրական շարժման գործիչ, խորհրդային զորահրամանատար, ռազմական տեսաբան:


Բովանդակություն

Կենսագրություն

Ծնվել է 1887թ. փետրվարի 18-ին Իրանի Թավրիզ քաղաքում:

Մահացել է 1937թ . դեկտեմբերի 2-ին:

Կրթություն

  • Սովորել է ծննդավայրի Արամյան, Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցներում:
  • 1916թ. ավարտել է Թիֆլիսի հայկական ջոկատների հրամանատարների և սպաների ԲԳԿԲ բարձրագույն հրամկազմի (1920-22) դասընթացները:
  • 1927թ. ավարտել է Մոսկվայի Ս. Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիան :

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1924-36թթ. աշխատել է Խարկովի,1936-65թթ.՝ Թբիլիսիի հայկական (1949-65-ին՝ գլխավոր ռեժիսոր) թատրոններում:
  • 1927-32թթ.՝ Ս. Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիայի ռազմական արվեստի պատմության ամբիոնի վարիչ
  • 1933թ.՝ Ն. Ժուկովսկու անվան ռազմաօդային ակադեմիայի պատերազմների պատմության և ռազմական արվեստի ամբիոնի վարիչ:

Ռազմական գործունեություն

  • Առաջին աշխարհամարտի (1914-18) ժամանակ մտել է Հայկական կամավորական շարժման մեջ:
  • Եղել է հեծյալ վաշտի, ապա՝ 6-րդ կամավորական ջոկատի հրամանատար:
  • Մասնակցել է էրզրումի, Խլաթի, Մուշի կռիվներին:
  • 1916թ. նշանակվել է հայկական պահեստային մարտական ջոկատների պետ:
  • Բժշկյանը գործուն մասնակցություն է ունեցել Ռուսաստանում քաղաքացիական պատերազմին (1918-20):
  • 1918թ. հուլիսին եղել է Սենգիլեյ-Ստավրոպոլյան ռազմաճակատի հրամանատարի տեղակալ, ապա՝ Սիմբիրսկի համահավաք դիվիզիայի (հետագայում՝ Սամարա-Ուլյանովյան 24-րդ Երկաթյա դիվիզիա) պետ:
  • 1918թ. դեկտեմբերի 26-ին նշանակվել է Արևելյան ռազմաճակատի 1-ին բանակի հրամանատար :
  • Մասնակցել Կոլչակի զորքերի դեմ մարտերին:
  • 1919թ օգոստոս-սեպտեմբերին Հարավային ռազմաճակատում՝ 42-րդ հրաձգային դիվիզիայի, սեպտեմբերից՝ Կովկասյան ռազմաճակատի 1-ին կովկասյան հեծյալ դիվիզիայի, 1920-ի մարտից՝ 2-րդ կովկասյան հեծյալ կորպուսի հրամանատար:
  • Կռվել է Դենիկինի զորքերի դեմ:
  • 1920թ. հուլիսից՝ 3-րդ հեծյալ կորպուսի հրամանատար Արևմտյան ռազմաճակատում:
  • 1922-23թթ.՝ ՀԽՍՀ ռազմական գործերի ժողկոմ, հանրապետության ռազմական կոմիսար: 1923թ. մայիսից՝ Սամարյան 7-րդ հեծյալ դիվիզիայի հրամանատար-կոմիսար:
  • 1924թ. հոկտեմբերից՝ այդ դիվիզիայի հիման վրա կազմված 3-րդ հեծյալ կորպուսի հրամանատար:

Ձեռքբերումներ

  • 1933թ.՝ պրոֆեսոր
  • 1903թ.՝ ՍԴՀԿ անդամ
  • 1918-թ.՝ ՌԿ(բ)Կ անդամ
  • Ընտրվել է Հայաստանի, Անդրֆեդերացիայի, Բելոռուսիայի կենտգործկոմների կազմում:

Այլ

  • Անհիմն բռնադատվել է և գնդակահարվել, հետմահու արդարացվել:
  • Բժշկյանի և նրա Երկաթյա դիվիզիայի մարտիկների հիշատակին հուշարձան է կանգնեցվել Ուլյանովսկում:
  • Բժշկյանի բրոնզե արձանը՝ Երևանում (Գայ հուշահամալիր, 1978, ճարտ.՝ Ա. Գուրզադյան, քանդ.՝ Ա. Նազարյան):
  • Նրա անունով է կոչվել Երևանի № 129 դպրոցը, սպայի տունը, Հանրապետության փողոցի № 37 շենքի (որտեղ 1922-23-ին աշխատել է) պատին փակցված է հուշատախտակ:

Նկարներ

Ֆիլմեր

Մատենագիտություն

Տե՛ս նաև