14:54, 27 Սեպտեմբերի 2014-ի տարբերակ

Արշիլ Գորկի
Аршиль Горки
Այլ անուններ:	Ադոյան Ոստանիկ (Մանուկ) Սեդրակի
Անգլերեն:	Arshile Gorki
Հայերեն:	Արշիլ Գորկի
Ծննդյան տարեթիվը:	15.04.1904
Ծննդավայրը:	Խորգոմ, Արևմտյան Հայաստանի
Մահվան տարեթիվը:	21.07.1948
Մահվան վայրը:	Նյու Յորք, ԱՄՆ
Համառոտ տվյալներ: Նկարիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1904թ. ապրիլի 15-ին Արևմտյան Հայաստանի Վանի նահանգի Հայոց ձոր գավառի Խորգոմ գյուղում:

Մահացել է 1948թ. հուլիսի 21-ին ԱՄՆ-ի Նյու Յորք քաղաքում:

Կրթություն

• Նախնական կրթությունն նստացել է ծննդավայրի և Վանի դպրոցներում:
• 1926թ. ավարտել է Նյու Յորքի արվեստի կենտրոնական դպրոցը:

Աշխատանքային գործունեություն

• 5 տարի դասավանդել է Նյու Յորքի արվեստի կենտրոնական դպրոցում:
• Ստեղծագործական առաջին շրջանում հիմնականում ստեղծել է դիմանկարներ, նատյուրմորտներ, բնանկարներ՝ ինպրեսիոնիստների ազդեցությամբ, ապա հակվել վերացարկումնային (աբստրակտ) նկարչությանը:
• Կյանքի վերջին տարինեին ստեղծել է հնչեղ գույներով ինքնատիպ կտավներ:

Աշխատանքներ

• «Նկարիչն ու իր մայրը», Ուիտնի ամերիկյան արվեստի թանգարան, Նյու Յորք, 1928-1932:
• «Այգիներ Սոչիում», 1938 (նախնական անվանումը՝ «Այգիներ Խորգոմում»):
• «Ջրվեժ», «Թեյթ» պատկերաասրահ, Լոնդոն, 1943:
• «Ծաղկավետ ջրաղացի ջրերը», Մետրոպոլիտեն թանգարան, Նյու Յորք, 1944:
• «Ինչպես է մորս ասեղնագործ գոգնոցը բացվում իմ կյանքում», Սիեթլ քաղաքի թանգարան, 1944:
• «Հովեվարք», Ժամանակակից արվեստների թանգարան, Նյու Յորք, 1947:
• «Արորը և երգը», 1947:

Ցուցահանդեսներ

• 1934թ.՝ անհատական ցուցահանդես, Ֆիլադելֆիա:
• 1939, 1945, 2003թթ.՝ անհատական ցուցահանդեսներ, Նյու Յորք:
• 1941թ.՝ անհատական ցուցահանդես, Սան Ֆրանցիսկո:
• 1956թ.՝ Ամերիկյան արվեստի ցուցահանդես, Մոսկվա:
• 1963թ.՝ Ամերիկյան գրաֆիկայի ցուցահանդես, Երևան:

Ձեռքբերումներ

• 2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
• 2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
• 2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:

Այլ

• Գորկու ընտանիքը 1915թ. գաղթել է Երևան: 1919թ. փոխադրվել է Թիֆլիս, ապա՝ ԱՄՆ:
• Գորկի ազգանունը վերցրել է 1925թ.՝ համակրելով ռուս գրող Մ. Գորկուն:
• Գորկի իր նկարներով արժանցել է համաշխարհային հռչակի՝ որպես ժամանակակից արվեստում «սյուռեալիստական էքսպրեսիոնիզմի» սկզբնավորողի:
• Գորկու արվեստի վերացարկված ձևերի գունային խարիսխը նրա մանկության պայծառ հիշատակների՝ Վանա լճի կապույտի, դեղնավուն ավազի, ծիրանի արևախանձ գույնի արձագանքն է:
• Հոգևոր արմատներով Գորկին կապված էր Հայաստանին ու հայ ժողովրդին: 1938թ. նա Հայաստան է ուղարկել չորս պատկեր, 1941թ. Նյու Յորքում կազմակերպված վաճառք-ցուցահանդեսում երկու նկար նվիրել կարմիր բանակին օգնելու գործին:
• 1946թ. հրդեհվել են Գորկու երեսունից ավելի կտավներ, հիվանդացել է քաղցկեղով, որոշ ժամանակ անց ինքնասպան է եղել:
• Գորկու կտավները գտնվում են ԱՄՆ-ի մի շարք նշանավոր, Լոնդոնի «Թեյթ» և Փարիզի Ժ. Պոմպիդուի անվան ժամանակակից արվեստի թանգարաններում:
• 2004թ.-ից Երևանում գործում է «Արշիլ Գորկի» հիմնադրամը:

Մեջբերումներ Արշիլ Գորկուց

• «Հայաստանը ջերմություն և կենսականություն, ուժ, մի յուրահատուկ երջանկություն ու թախիծ ունի: Տխուր, սակայն չհաղթված»:
• «Կյանքս նման է անհանգիստ ծովի, որն ալեկոծվում է տխրությունից ու վշտից... Ես երեք գաղափարների «արտադրանք» եմ՝ մաքրություն, տանջանք և հասունություն։ Տանջանքները հիվանդագին են, բայց անհրաժեշտ։ Ես միշտ զգում եմ մենակությունս, նույնիսկ ընկերներիս և հարազատներիս շրջապատում...»:
• «Վերջերս գիտակցությունս լցվել էր հայկական ծիրանների բույրով: Արվեստանոցումս, անշուշտ, ծիրաններ չկային, բայց բույրը այնքան հստակ էր, որ, կարծես, ծառն էի բարձրացել դրանք պապիկիս համար հավքելու...»:

Մեջբերումներ Արշիլ Գորկու մասին

• «Նա նման է հսկա սառցալեռան, որը 9/10 մասով ընկղմված է օվկիանոսում և երևում է ընդամենը 1/10 մասով: Բայց այն, ինչ երևում է, հզոր է և հրաշալի իր փայլի մեջ» (Ուիլյամ դե Կունինգ, ամերիկացի նկարիչ):

• «Խոսքեր չկան արտահայտելու այն, ինչ իր արվեստում արտացոլել է Արշիլ Գորկին: Նրա փակած դռները բախում են նույնիսկ մահվանից հետո: Բախում են, քանի որ չկա մեկը, ով կկարողանա բանալ դրանք: Դռները կարող է բացել միայն մեկ այլ Գորկի, որը նրա պես անտարբեր կլինի ամենի հանդեպ, բացառությամբ գլխավոր զոհաբերության՝ գեղանկարչության...» (Ալեն Ջուֆրի):

Նկարներ

• 

  նկարի նկարագրության տեքստ

Տեսանյութեր

• Արշիլ Գորկու մասին:
• Արշիլ Գորկու մահվանից 65 տարի անց կյանքից հեռացել է նրա ներշնչանքի աղբյուրը:
• Արվեստասերի անկյուն: Արշիլ Գորկի:
• Գորկու թանգարանն առանց բնօրինակների:
• Արշիլ Գորկի:
• Without Gorky.

Հրապարակումներ մամուլում

• երժ Թանգյանը երգեց Արշիլ Գորկու ցուցահանդեսի բացմանը:
• Մեկ շաբաթ անվճար ցուցադրություն:
• Գորկու մասին՝ «Առանց Գորկու»:
• Արշիլ Գորկու մահվանից 65 տարի անց կյանքից հեռացել է նրա ներշնչանքի աղբյուրը, Երկիրմեդիա:

Մատենագիտություն

• Արշիլ Գորկի, Նամակներ, Ե., 2005 (հայերեն և անգլերեն):

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Պերեճիքլյան Ա., Հայկականաութիւնը Արշիլ Կորքիի ստեղծագործութեան մէջ, «Հայկազյան հայագիտական հանդես», հ.4, Բեյրութ, 1973:
• Պետրոսյան Ա., Արշիլ Գորկի (Ոստանիկ Ադոյան) (1904-1948), Ե., 2004:
• Schwabacher E., Archile Gorky, N.Y., 1962.
• Mooradian K., Arshile Gorky-Adoyan, Chicago, 1978.
• Waldman D., Arshile Gorky (1904-1948) A. Retrospektive, N.Y., 1981.
• «Արշիլ Գորկի» հիմնադրամ:
• Արշիլ Գորկի, կենսագրություն:
• Արշիլ Գորկի, Հայկական հանրագիտարան:
• Արշիլ Գորկի, Մեծանուն հայեր:
• կարիչ, ում հարգում է աշխարհը, ում չի ընդունում Թուրքիան:
• Արշիլ Գորկու կյանքը:
• Արշիլ Գորկու նկարները:
• Արշիլ Գորկի, AV Production:
• Արշիլ Գորկի, նկարներ:
• Արշիլ Գորկի, թվագրություն:
• Արշիլ Գորկի, 168 ժան:
• Аршиль Горки, творческий путь.