Ասկարյան Գուրգեն Աշոտի

Ասկարյան Գուրգեն Աշոտի
Аскарян Гурген Ашотович
Անգլերեն:	Askaryan Gurgen
Հայերեն:	Ասկարյան Գուրգեն Աշոտի
Ծննդյան տարեթիվը:	14.12.1928
Ծննդավայրը:	Մոսկվա, Ռուսաստան
Մահվան տարեթիվը:	02.03.1997
Մահվան վայրը:	Մոսկվա, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ: Ֆիզիկոս:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1928թ. դեկտեմբերի 14-ին Ռուսաստանի մայրաքաղաք Մոսկվայում:

Կրթություն

• 1951թ. ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանը:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1952-1953թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ Քիմֆիզիկայի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող:
• 1953-1982թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ Ֆիզիկայի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող:
• 1982թ.-ից՝ ՌԳԱ Ընդհանուր ֆիզիկայի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող:

Ձեռքբերումներ

• 1971թ.՝ ՈւԽՍՀ Պետական մրցանակ:
• 1988թ.՝ Լենինյան մրցանակ:
• 1989թ.՝ ՌԴ բնական ԳԱ հիմնադիր անդամ:
• 1992թ.՝ ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր:

Այլ

Բաց թողնված Նոբելյան մրցանակը

• Իր ուսման երրորդ տարում Ասկարյանը առաջարկում է լիցքավորված արագ մասնիկների գրանցման նոր եղանակ։ Իր միտքը հետևյալն էր. ենթադրենք` ունենք գերտաքացած թափանցիկ հեղուկ։ Շատ փոքր քանակությամբ էներգիան բավարար է, որպեսզի այն հասցնի եռման վիճակի։ Թողնենք, որ լիցքավորված արագ մասնիկը անցնի այդպիսի հեղուկի միջով։ Մասնիկը կծախսի իր էներգիան իր հետագծին մոտ գտնվող ատոմների իոնիզացման վրա։ Այս ծախսված էներգիան կվերածվի ներքին` ջերմային էներգիայի, որը բավարար կլինի հետագծին մոտ գտնվող հեղուկի եռման համար։ Սրա հետևանքով հետագիծը գդառնա դիտելի, որովհետև բազմաթիվ պղպջակներ կառաջանան դրա երկայնքով։ Ասկարյանը քննարկել է այս առաջարկը իր մի քանի ուսուցիչների և համակուրսեցիների հետ, և նրանցից ոչ ոք չի առարկել նման եղանակի հնարավորությանը` թեև նրանցից և ոչ ոք չի օժանդակել իրեն` իրագործելու այս միտքը։ Այդ տարիներին Ասկարյանը փորձառու չէր գիտական հետազոտության ձևերի և մեթոդների մեջ։ Նա անգամ չհրապարակեց իր այս գաղափարը։ Եվ ահա, մի քանի տարի անց` 1952-ին, այս գաղափարը կիրարկվեց ամերիկացի ֆիզիկոս Դոնալդ Գլասերի կողմից, ով ստեղծեց այս մեթոդով աշխատող «պղպջակային խցիկ» անունով հանրահայտ սարքը։ Այս սարքն այնքան արդյունավետ էր բարձր էներգիաների ֆիզիկայում, որ Գլազերը այդ գյուտի համար 1960 թ.-ին արժանացավ Նոբելյան մրցանակի։ Այս իրադարձությունը մեծ ազդեցություն գործեց Ասկարյանի վրա. նա մի կողմից, իհարկե, ցնցված էր, որ Նոբելյան մրցանակն իրենից այդքան փոքր հեռավորության վրա անցավ, բայց մյուս կողմից` դա իրեն մեծ ինքնավստահություն հաղորդեց։

Տիեզերական ճառագայթները և ձայնային ալիքները

• Գուրգեն Ասկարյանը հայտնաբերել և մանրամասնորեն հետազոտել է բազմաթիվ երևույթներ, այդ թվում` բարձաէներգետիկ մասնիկների անցումը հոծ նյութերի միջով (հեղուկ կամ պինդ մարմին)։ Նա ցույց է տվել, որ հադրոն-էլեկտրոն-ֆոտոն փնջերը և նույնիսկ առանձին արագ մասնիկները կարող են ծնել ձայնային իմպուլսներ։ Իոնիզացման վրա ծախսված էներգիան վերածվում է ջերմային էներգիայի, և հետագծի հարակից տիրույթը ենթարկվում է արագ ջերմային ընդարձակման` ասյպիսով ծնելով ձայնային ալիքներ։ Այս արդյունքները նոր մոտեցում առաջ բերեցին տիեզերական ճառագայթների հետազոտության ոլորտում։ Նախկինում տիեզերական ճառագայթների հետազոտություններն հիմնված էին տիեզերական ճառագայթների և գրանցող սարքերի անմիջական փոխազդեցության վրա։ Ասկարյանի ստացած արդյունքներն այս անգամ հնարավորություն տվեցին գրանցելու տիեզերական ճառագայթների փնջերը և առանձին մասնիկները` օգտագործելով ձայնային ընկալիչներ` տեղակայված փոխազդեցության պրոցեսից որոշ հեռավորության վրա։ Տարիներ առաջ պլանավորվեց, որպես գլոբալ մոնիթորինգի բաղկացուցիչ մաս, ծովի ջրի և տիեզերական ճառագայթների փոխազդեցության հետևանքով առաջացած ձայնային ալիքների միջոցով գրանցել բարձրաէներգիական մասնիկները և դրանց փնջերը։

Տիեզերական ճառագայթները և էլեկտրամագնիսական ալիքները

• Ասկարյանը նաև ցույց է տվել, որ տիեզերական ճառագայթների փնջերն արձակում են էլեկտրամագնիսական ալիքներ, այսպիսով ընձեռելով դրանց գրանցման նոր հնարավորություն։ Նախքան Ասկարյանի այս հայտնագործությունը կարծում էին, թե էլեկտրոն-ֆոտոնային փնջերը չեն ճառագայթում էլեկտրամագնիսական ալիքներ, քանի որ էլեկտրոններն ու պոզիտրոնները ծնվում են զույգերով։ Ասկարյանի վերլուծությունները ցույց տվեցին, որ փոխազդեցության պրոցեսում առկա է բացասական լիցքի ավելցուկ (էլեկտրոնային ավելցուկ)։ Այս հավելյալ էլեկտրոնները կա՛մ պոկվում են ատոմներից ֆոտոէֆեկտի միջոցով, կա՛մ ծնվում են իոնիզացիայի հետևանքով։ Միևնույն ժամանակ` անիհիլյացիայի հետևանքով պոզիտրոնների քանակը փնջում նվազում է։ Այսպիսով, առաջանում է տվյալ փնջի ավելցուկային էլեկտրոններով պայմանավորված էլեկտրական հոսանք։ Այս փոփոխական հոսանքն էլ հենց էլեկտրամագնիսական ալիքների առաքման աղբյուրն է։ Այս հետազոտությունները նոր հեռանկարներ բացեցին տիեզերական ճառագայթների հեռակա գրանցման համար։ Ներկայում բազմաթիվ ռադիոաստղագիտական կայաններ կատարում են տիեզերական ճառագայթների ուսումնասիրություններ` հիմնված վերջիններիս գրանցման հենց այս եղանակի վրա։

Հզոր լազերային ճառագայթները և ճառագայթային ակուստիկան

• Ավելի ուշ Գուրգեն Ասկարյանը ցույց տվեց, որ հզոր լազերային ճառագայթները, անցնելով նյութի միջով, նույնպես ծնում են ձայնային ալիքներ։ Այս երևույթը կարող է կիրառվել, օրինակ, նյութի մշակման կամ դրա քայքայման համար։ Այս ուսումնասիրությունների արդյունքում ծնվեց ֆիզիկայի նոր բնագավառ` ճառագայթային ակուստիկան, որի հիմնադիրն, անխոս, Գուրգեն Ասկարյանն էր։

Լազերային իմպուլսների և նյութի փոխազդեցությունը

• Լազերների հայտնագործումից հետո Ասկարյանը սկսեց հետազոտել լազերային ճառագայթների և տարատեսակ նյութերի փոխազդեցությունները։ Այդ տարիներին լազերների հետ աշխատող ֆիզիկոսները սովորություն ունեին բարակ մետաղական շերտերը (սովորաբար` ածելու սայրերը) ծակել լազերային ճառագայթի միջոցով, դա, կարելի է ասել, յուրահատուկ խաղ էր դարձել նրանց համար։ Ասկարյանը նկատում էր, որ լազերային ճառագայթի միջոցով արված անցքերը երկու տեսակի էին։ Երբ նա այդպիսի անցք բացելու համար օգտագործում էր միջին հզորության լազեր, անցքի եզրը ստացվում էր շատ ողորկ, կարծես` մետաղն այդ հատվածում հալվում էր (և դա իրոք այդպես էր)։ Բայց երբ այդպիսի անցքի համար օգտագործվում էր հզոր լազերային ճառագայթ, անցքի եզրերն անհարթ էին ստացվում, կարծես` անցքը կոտրվածքի հետևանք էր, ոչ` հալման։ Սկզբում Ասկարյանը ենթադրեց, որ դա հետևանք է լույսի ճնշման, որը կոտրում է անցքի հատվածը, բայց պարզ հաշվարկը ցույց տվեց, որ դա սխալ ենթադրություն էր։ Խնդիրն ավելի ուշ իր լուծումը ստացավ Գ. Ասկարյանի և Ո. Ի. Մորոզի կողմից։ Բացատրությունն հետևյալն էր։ Հզոր լազերից առաքված ճառագայթն այնքան մեծ հզորությամբ էր բախվում մետաղական մակերևույթին, որ մակերևութային շերտը գոլորշանում էր` նախքան ճառագայթը կհասներ հաջորդ շերտին։ Գոլորշին անջատվում էր մակերևույթից, որից առաջացած հարվածային ուժն ազդում էր ճառագայթի անկման վայրից դուրս գտնվող տիրույթի վրա։ Այդ ուժը թվապես հավասար էր միավոր ժամանակում առաքված գոլորշու իմպուլսին։ Հզոր լազերի դեպքում այս ուժն այնքան մեծ էր, որ ճառագայթի անկման կետի շրջակայքում մետաղը պատռվում էր։ Գոլորշացած մետաղի ճնշումը շատ կարգերով մեծ էր լազերային ճառագայթի էլեկտրամագնիսական ճնշումից։ Այս տեխնոլոգիան այժմ կիրառվում է լազերների միջոցով կառավարելի ջերմամիջուկային ռեակցիաների ընթացքում միջուկային վառելիքի սեղմման համար։

Ճառագայթների ինքնակիզակետումը

• Ասկարյանի թերևս ամենից փայլուն հայտնագործություններից մեկը լույսի ինքնակիզակետումն էր։ Միջինում երրորդ կարգի ոչ գծային բևեռացման դեպքում բեկման ցուցիչը կարող է ներկայացվել հետևյալ տեսքով` n = n0 + n2I, որտեղ n0-ն գծային բեկման ցուցիչն է, n2-ը օպտիկական հաստատուն է, որ բնութագրում է օպտիկական ոգծայնության աստիճանը, իսկ I-ն`ճառագայթի գաուսյան ինտենսիվությունը։ Ինքնակիզակետման երևույթը կարող է հանդիպել, երբ ուղղայահաց բաղադրիչի ոչ համասեռ բաշխմամբ ճառագայթը (օրինակ` գաուսյան տիպի) անցնում է մի նյութի միջով, որում n2-ը դրական է։ Երբ լույսի հզոր ճառագայթն անցնում է այսպիսի ոչգծայնությամբ (Կեռի ոչգծայնություն) միջավայրով, միջավայրի բեկման ցուցիչը ճառագայթի ներսում դառնում է ավելի մեծ, քան նրանից դուրս։ Եթե էլեկտրական դաշտը բավականաչափ հզոր է, ապա ճառագայթը կծնի դիէլեկտրիկ ալիքատար, ինչը կսահմանափակի կամ ամբողջովին կբացառի ճառագայթի տարամիտությունը։ Ասկարյանն այս երևույթն անվանեց ինքնակիզակետում։ Ինքնակիզակետման երևույթի հայտնագործությունը նոր ոլորտ ստեղծեց ոչ գծային էլեկտրադինամիկայում և օպտիկայում։

Ասկարյանի էֆեկտ

• Ասկարյանի էֆեկտը, որ տեսականորեն կանխատեսվել էր Ասկարյանի կողից 1962 թ.-ին, համանման է Վավլիով-Չերենկովի երևույթին` մինչդեռ այս դեպքում հոծ և ռադիոալիքների համար թափանցիկ միջավայրում (օրինակ` աղ, սառույց կամ լուսնային ռեգոլիտ) լույսի արագությունից ավելի արագ շարժվող մասինկը ծնում է լիցքավորված երկրորդային մասնիկների փունջ, որը պարունակում է լիցքային անհամասեռություն և, այսպիսով, սպեկտրի կարճալիք կամ ռադիոալիքային տիրույթում ճառագայթում է կոհերենտ ալիքների կոն։ Այս երևույթն ունի առանցքային նշանակություն հոծ միջավայրերի միջոցով գերբարձր էներգիաներով նեյտրոնների հայտնաբերման ասպարեզում։

Այլ ձեռքբերումներ

• Ասկարյանն առաջինը հասկացավ, որ Լուսնի մակերևույթի առաջին մի քանի մետրը, հայտնի` ռեգոլիթ անվամբ, պետք է բավականաչափ թափանցիկ լինի` հայտնաբերելու համար մասնիկային փնջերի լիցքային ավելցուկից առաջացող կարճալիք ճառագայթումը։ Ռեգոլիթի թափանցիկությունը ռադիոտիրույթում հետագայում հաստատվել է «Ապոլոն» առաքելության ժամանակ։ Ասկարյանը, Լևինի հետ համատեղ, հայտնաբերել էր օժանդակ բարձրհաճախականային դաշտերի այնպիսի համադրություն, որը կկարողանար ապահովել էլեկտրոնային փնջի կայունությունը արագացման ընթացքում։

Նկարներ

• 

Մատենագիտություն

• Askaryan GA, 'O GENERATSII RADIOVOLN MILLIMETROVOGO DIAPAZONA PRI PROKHOZHDENII ELEKTRONNOGO SGUSTKA CHEREZ TORMOZYASHCHUYU SREDU', ZHURNAL EKSPERIMENTALNOI I TEORETICHESKOI FIZIKI 27 (6)։ 761-761 1954
• Askaryan GA, 'ACCELERATION OF CHARGED PARTICLES IN RUNNING OR STANDING ELECTROMAGNETIC WAVES', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 9 (2)։ 430-430 1959
• Askaryan GA, 'RADIATION OF VOLUME AND SURFACE COMPRESSION WAVES DURING IMPINGEMENT OF A NONRELATIVISTIC ELECTRON STREAM AT THE SURFACE OF A DENSE MEDIUM', SOVIET PHYSICS-TECHNICAL PHYSICS 4 (2)։ 234-235 1959
• Askaryan GA, 'ELECTROMAGNETIC RADIATION FROM ELECTRON DIFFUSION', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 12 (1)։ 151-152 1961
• Askaryan GA, 'DIAMAGNETIC PERTURBATIONS IN MEDIA CAUSED BY IONIZING RADIATION', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 14 (1)։ 135-137 1962
• Askaryan GA,'INTERACTION BETWEEN LASER RADIATION AND OSCILLATING SURFACES', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 15 (6)։ 1161-1162 1962
• Askaryan GA,'EXCESS NEGATIVE CHARGE OF AN ELECTRON-PHOTON SHOWER AND ITS COHERENT RADIO EMISSION', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 14 (2)։ 441-443 1962
• Askaryan GA,'CERENKOV RADIATION AND TRANSITION RADIATION FROM ELECTROMAGNETIC WAVES', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 15 (5)։ 943-946 1962
• Askaryan GA, IOVNOVICH ML, LEVIN ML, et al.,'TRANSPORT AND CONTAINMENT OF MOVING PLASMA CONCENTRATIONS (HIGH FREQUENCY AND MAGNETIC PLASMA WAVE-GUIDES)', NUCLEAR FUSION ։ 797-800 Suppl. 2 1962
• Askaryan GA,'PROJECTION OF PLASMOIDS THROUGH MAGNETIC FIELDS (MAGNETODYNAMIC TRAPS)', SOVIET PHYSICS-TECHNICAL PHYSICS 7 (6)։ 492& 1962
• Askaryan GA, PROKHOROV AM, CHANTURIYA GF, et al.,'THE EFFECTS OF A LASER BEAM IN A LIQUID', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 17 (6)։ 1463-1465 1963
• Askaryan GA,'DIRECTED COHERENT RADIATION DUE TO BREAKDOWN NEAR THE TRACK OF AN IONIZING PARTICLE', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 17 (4)։ 901-902 1963
• Askaryan GA,'EXCITATION AND DISSOCIATION OF MOLECULES IN AN INTENSE LIGHT FIELD', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 19 (1)։ 273-274 1964
• Askaryan GA,'EMISSION OF RADIO WAVES UPON MODULATION OF AN INTENSE BEAM OF LIGHT IN A MEDIUM', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 18 (2)։ 441-443 1964
• Askaryan GA,'COHERENT RADIO EMISSION FROM COSMIC SHOWERS IN AIR AND IN DENSE MEDIA', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 21 (3)։ 658& 1965
• Askaryan GA, GOLTS EY, RABINOVI.MS, 'USE OF ARTIFICIAL METEORS FOR LASER PUMPING', JETP LETTERS-USSR 4 (11)։ 305& 1966
• Askaryan GA, 'OPTOCALORIC EFFECT (AMPLIFICATION OF ATOMIC INTERACTION AND COOLING OF MEDIUM) IN A LASER BEAM', JETP LETTERS-USSR 3 (4)։ 105& 1966
• Askaryan GA, 'SELF-FOCUSING AND FOCUSING OF ULTRASOUND AND HYPERSOUND', JETP LETTERS-USSR 4 (4)։ 99& 1966
• Askaryan GA,'SELF-FOCUSING OF A LIGHT BEAM UPON EXCITATION OF ATOMS AND MOLECULES OF MEDIUM IN BEAM' JETP LETTERS-USSR 4 (10)։ 270& 1966
• Askaryan GA, RABINOVI.MS, SMIRNOVA AD, et al.,'CURRENTS PRODUCED BY LIGHT PRESSURE WHEN A LASER BEAM ACTS ON MATTER' JETP LETTERS-USSR 5 (4)։ 93& 1967
• Askaryan GA, 'NONLINEARITY OF MEDIA DUE TO INDUCED DEFORMATION OF MOLECULES ATOMS AND PARTICLES OF A MEDIUM', JETP LETTERS-USSR 6 (5)։ 157& 1967
• Askaryan GA, 'WAVEGUIDE PROPERTIES OF A TUBULAR LIGHT BEAM', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 28 (4)։ 732& 1969
• Askaryan GA, STUDENOV VB,'BANANA SELF FOCUSING OF BEAMS', JETP LETTERS-USSR 10 (3)։ 71& 1969
• Askaryan GA, CHISTYI IL,'THERMAL SELF-FOCUSING IN A LIGHT BEAM WITH LOW INTENSITY NEAR AXIS', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 31 (1)։ 76& 1970
• Askaryan GA, PUSTOVOI.VI,'SELF-FOCUSING AND FOCUSING OF ULTRASOUND AND HYPERSOUND IN METALS AND SEMICONDUCTORS', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 31 (2)։ 346& 1970
• ARUTYUNYAN.IN, Askaryan GA, POGOSYAN VA, 'MULTIPHOTON PROCESSES IN FOCUS OF AN INTENSE LASER BEAM WITH EXPANSION OF INTERACTIVE REGION TAKEN INTO CONSIDERATION', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 31 (3)։ 548& 1970
• Askaryan GA, STEPANOV VK, 'SIMULTANEOUS EXTENDED ACTION OF A HIGH-POWER LIGHT BEAM ON MATTER', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 32 (2)։ 198& 1971
• Askaryan GA, 'SELF-FOCUSING OF POWERFUL SOUND DURING PRODUCTION OF BUBBLES'JETP LETTERS-USSR 13 (7)։ 283& 1971
• Askaryan GA, TARASOVA NM, 'INITIAL STAGE OF OPTICAL EXPLOSION OF A MATERIAL PARTICLE IN AN INTENSE LIGHT FLUX', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 33 (2)։ 336& 1971
• Askaryan GA, DIYANOV KA, MUKHAMAD.M,'NEW EXPERIMENTS ON FORMATION OF A SELF-FOCUSING FILAMENT FROM FOCUS OF BEAM ON SURFACE OF A MEDIUM', JETP LETTERS-USSR 14 (8)։ 308& 1971
• Askaryan GA, RAKHMANI.TG,'SCATTERING, REFRACTION AND REFLECTION OF SOUND UNDER ACTION OF INTENSE LIGHT ON MEDIUM', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 34 (3)։ 639& 1972
• Askaryan GA, MANUKYAN SD, 'PARTICLE ACCELERATION BY A MOVING LASER FOCUS, FOCUSING FRONT OR FRONT OF AN ULTRASHORT LASER PULSE', ZHURNAL EKSPERIMENTALNOI I TEORETICHESKOI FIZIKI 62 (6)։ 2156-2160 1972
• Askaryan GA, 'EFFECT OF SELF-FOCUSING',USPEKHI FIZICHESKIKH NAUK 111 (2)։ 249-260 1973
• Askaryan GA, DIYANOV KA, MUKHAMAD.MA, 'SUPPRESSION OF NONLINEAR PROCESSES OF STIMULATED SCATTERING, BEAM COLLAPSE, AND BREAKDOWN OF MEDIUM DURING BEAM SCANNING - SELF-FOCUSING OF STROLLING-BEAMS', JETP LETTERS 19 (5)։ 172-174 1974
• Askaryan GA, NAMIOT VA, RABINOVI.MS, 'UTILIZATION OF OVERCOMPRESSION OF A SUBSTANCE BY LIGHT-REACTIVE PRESSURE FOR PREPARATION OF MICROCRITICAL MASS OF FISSIONABLE ELEMENTS, SUPER-STRONG MAGNETIC-FIELDS AND PARTICLE ACCELERATION', USPEKHI FIZICHESKIKH NAUK 113 (4)։ 716-718 1974
• Askaryan GA, NAMIOT VA, 'COMPRESSION AND FOCUSING OF A NEUTRON GAS BY MOVING MODERATOR', JETP LETTERS 20 (5)։ 148-149 1974
• Askaryan GA, DOLGOSHEIN BA, 'ACOUSTIC REGISTRATION OF HIGH-ENERGY NEUTRINOS', JETP LETTERS 25 (5)։ 213-214 1977
• Askaryan GA, DOLGOSHEIN VA,'MICROELECTROSTRICTION IN AN IONIZED MEDIUM', JETP LETTERS 28 (10)։ 571-574 1978
• Askaryan GA, RAEVSKII IM, 'EXCITATION OF HIGH-FREQUENCY OSCILLATIONS BY A LASER-PULSE', JETP LETTERS 32 (2)։ 104-108 1980
• Askaryan GA, MUKHAMADZHANOV MA, 'NON-LINEAR DEFOCUSING OF A FOCUSED BEAM - A FINE BEAM FROM THE FOCUS', JETP LETTERS 33 (1)։ 44-48 1981
• Askaryan GA, 'INCREASE OF LASER AND OTHER RADIATION TRANSMISSIONS THROUGH SOFT OPAQUE PHYSICAL AND BIOLOGICAL MEDIA', KVANTOVAYA ELEKTRONIKA 9 (7)։ 1379-1383 1982
• Askaryan GA, MANZON BM, 'LASER DRAGON DIRECTED BY THE BEAM OF LIGHT DISCHARGE EJECTION INTO THE ATMOSPHERE', USPEKHI FIZICHESKIKH NAUK 139 (2)։ 370-372 1983
• Askaryan GA, 'NEUTRINO STUDY OF THE EARTH, THE NEUTRINO GEOLOGY', USPEKHI FIZICHESKIKH NAUK 144 (3)։ 523-530 1984
• Askaryan GA, 'DECAY OF A HIGH-ENERGY PION BEAM IN A MEDIUM - FORMATION OF A DECAY CHANNEL', JETP LETTERS 41 (12)։ 651-654 1985
• Askaryan GA, YURKIN AV, 'NEW STUDIES IN OPTOTHERMOACOUSTICS', JETP LETTERS 43 (4)։ 221-225 FEB 25 1986
• Askaryan GA, 'Cherenkov Radiation FROM OPTICAL PULSES', Physical Review Letters 57 (19)։ 2470-2470 NOV 10 1986
• Askaryan GA, RAEVSKII IM, 'LASER SIMULATION OF THE LIGHT AND PLASMA ACTION ON COMETS AND PLANETS', KVANTOVAYA ELEKTRONIKA 14 (2)։ 229-231 FEB 1987
• Askaryan GA, BATANOV GM, KOSSYI IA, et al., 'CONSEQUENCES OF MICROWAVE EMISSIONS IN THE STRATOSPHERE', USPEKHI FIZICHESKIKH NAUK 156 (2)։ 370-372 OCT 1988
• Askaryan GA, YURKIN AV, 'NANOSECOND PHOTOGRAPHY OF FAST PROCESSES IN INVISIBLE (UV) LIGHT WITH A NITROGEN LASER AND NEW STUDY OF A TRAIN OF SHOCK-WAVES', JETP LETTERS 58 (7)։ 563-567 OCT 10 1993
• Askaryan GA, Bulanov SV, Dudnikova GI, et al., 'Magnetic interaction of ultrashort high-intensity laser pulses in plasmas', PLASMA PHYSICS AND CONTROLLED FUSION 39 (5A)։ 137-144 Sp. Iss. SI MAY 1997

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Памяти Г.А. Аскаряна, М., 1998.
• Армяне-народ созидатель чужих цивилизаций: 1000 известных армян в мировой истории/С.Ширинян.-Ер.: Авт. изд., 2014, стр.125.
• Саркисян А.Е. Армяне-военные ученые, конструкторы, производственники и испытатели XX века. Ер.,2005, с.137-143.
• Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.
• Институт общей физики им. А.М. Прохорова Российской академии наук.