Ախվերդյան Գևորգ Ախվերդիի
Ахвердян Геворг Ахвердович
Ախվերդյան Գևորգ Ա.PNG
Անգլերեն: Akhverdyan Gevorg
Հայերեն: Ախվերդյան Գևորգ Ախվերդիի
Ծննդյան տարեթիվը: 05.06.1818
Ծննդավայրը: Թիֆլիս, Վրաստան
Մահվան տարեթիվը: 17.11.1861
Մահվան վայրը: Թիֆլիս, Վրաստան
Համառոտ տվյալներ:
Բանասեր, բժիշկ, տնտեսագետ:

Բովանդակություն

Կենսագրություն

Ծնվել է 1818թ. հունիսի 5-ին Վրաստանի Թիֆլիս քաղաքում:

Կրթություն

  • 1834թ. ավարտել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը:
  • 1839թ. ավարտել է Մոսկվայի համալսարանի բժշկության բաժինը:

Աշխատանքային գործունեություն

  • Ղեկավարել է Կովկասյան շրջանի դասագրքեր հաստատող կոմիտեի հայոց լեզվի բաժինը:
  • Մասնակցել է Կովկասյան երկրամասի ոսկու արդյունահանման նախագծի մշակմանը:

Այլ

  • Մասնագիտությանը զուգընթաց Ախվերդյանը ծավալել է գրական-հասարակական բազմակողմանի գործունեություն, զբաղվել բանասիրությամբ, բարբառագիտությամբ, պատմության հարցերով։ Հայ բանասիրությունը Ախվերդյանին է պարտական Գահնամակի հայտնաբերման համար։
  • Հանդես է եկել նաև համքարային կազմակերպությունների պաշտպանությամբ, գրել ուսումնասիրություն Թիֆլիսի համքարությունների մասին:
  • Հետաքրքրվել է հայ ժողովրդական բանահյուսությամբ, հավաքել հայ աշուղների ստեղծագործությունները՝ հրատարակելու մտադրությամբ։ Բժիշկ Հովհաննես Փանդայանի մոտ հայտնաբերել է Սայաթ Նովայի «Դավթար»-ը և ամբողջ եռանդով նվիրվել դրա վերծանմանը, ապա՝ հրատարակմանը։ «Դավթար»-ում նա գտել է 114 ադրբեջաներեն երգ՝ գրված հայկական տառերով, 46 հայերեն երգ՝ վրացական տառերով և մի քանի վրացերեն երգեր։
  • Վերծանել է հայկական երգերը, դրանց գրառման համար մշակել հնչյունային տառադարձման հատուկ համակարգ:
  • «Գուսանք» գրքի հ. 1-ը նվիրված է Սայաթ-Նովային, որին կցել է առանձին ուսումնասիրություն Թիֆլիսի բարբառի մասին` փաստորեն հիմնադրելով հայ բարբառագիտությունը («Թիֆլիզու բարբառի մի քանի հատկություններու վրա»)։
  • Ախվերդյանը քննաբար ներկայացրել է այդ բարբառի ձևաբանական համակարգը, օրինակներով ցույց տվել գոյականների, դերանունների հոլովման և բայերի խոնարհման բնորոշ առանձնահատկությունները։ Երգերին կցած առաջաբանում շոշափել է դրանց ուղղագրությանը, գրաբարի և որոշ հայ բարբառների ծագմանը վերաբերող հարցեր։ Գիտական որոշակի արժեք ունեն հատկապես Սայաթ Նովայի երգերի ծանոթագրությունները, ուր Ախվերդյանը բացատրել է փոխառյալ և անհասկանալի բառերը, բարբառային հատուկ քերականական ձևերն ու իրողությունները։
  • Գ. Ախվերդյանի հավաքած հայ աշուղական երգերի հաջորդ հատորը («Գուսանք», հ. 2) հրատարակել է նրա դուստր Մանե Ախվերդյանը 1903թ., Թիֆլիսում:
  • Տպագրության է պատրաստել նաև Պետրոս դի Սարգիս Գիլանենցի օրագրերը` Ջուղայի բարբառի ուսումնասիրությամբ:
  • Ախվերդյանի «Նյութեր Վրաստանի պատմության համար` հայկական աղբյուրների հաղորդած տեղեկություններով» աշխատությունը (անտիպ) պահպանվում է Երևանի գրականության և արվեստի թանգարանում:

Մատենագիտություն

  • Ախվերդյան Գ.Ա., Պետրոս դի Սարգիս Գիլանենցի օրագրերը, Ջուղայի բարբառի ուսումնասիրություն:
  • Ախվերդյան Գ.Ա., Նյութեր Վրաստանի պատմության համար՝ հայկական աղբյուրների հաղորդած տեղեկություններով:
  • Ախվերդյան Գ.Ա., Գուսանք», հ. 1, Մոսկվա, 1852:
  • Ախվերդյան Գ.Ա., Գուսանք», հ. 2, Թիֆլիս, 1903:

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
  • Էնֆիաճյանց Հ., Գեորգ Ախվերդյան. «Կռունկ Հայոց աշխարհին», Թիֆլիս, 1861, № 11:
  • Լևոնյան Գ., Գևորգ Ախվերդյան. Կյանքը և գործերը. «Անահիտ», Փարիզ, 1929, № 2:
  • Ավետիսյան Ա., Գևորգ Ախվերդյան, Երևան, 1963:
  • AV Production - Գևորգ Ախվերդյան: